Het is een complot, toch?


Groen zit achter de klimaatspijbelaars, Europa betaalt mee en de Vlaamse Bouwmeester trekt aan de touwtjes. Het internet grossiert dezer dagen in complottheorieën. Wat is ervan aan?


Zijn de acties van de klimaatspijbelaars wel zo spontaan als we altijd gedacht – en geschreven – hebben? Een stortvloed aan berichten op sociaalnetwerksites Twitter en Facebook en enkele kettingmails doen anders vermoeden. Die staan bol van de verdachtmakingen met één duidelijke rode draad: jongelui als Anuna De Wever en Kyra Gantois zijn zelf niet in staat om een protestbeweging met tienduizenden participanten te lanceren. Er moeten wel hogere machten aan het werk zijn geweest.

Zoals? Groen is verdachte nummer één. Daar is in mails zelfs al het nodige amateur-speurwerk naar verricht: er zou via Nesma Consulting een constructie zijn opgezet om de protesten te organiseren op vraag van de politieke partij. De moeder van De Wever, Katrien Van der Heyden, is zaakvoerder van dit bedrijfje. Zij organiseert vormingen en doet onderzoek naar gender, gelijke kansen en diversiteit. In een ver verleden deed ze dat een keer voor het kabinet of de administratie van Chantal Pauwels, toenmalig schepen voor Groen in Antwerpen. Vandaar de verdachtmaking.

Pauwels herinnert zich dat niet meer. Van der Heyden zelf zegt dat ze Pauwels, die ondertussen politiek niet meer actief is, niet persoonlijk kent. ‘Ik doe opdrachten voor uiteenlopende opdrachtgevers, van de Europese Commissie tot steden en gemeenten. Ik heb ook al met de kabinetten van Theo Francken (N-VA), Zuhal Demir (N-VA), Elke Sleurs (N-VA), Alexander De Croo (Open VLD), Maggie De Block (Open VLD) en Kris Peeters (CD&V) gewerkt.’

Van een een-tweetje met Groen is geen sprake geweest, benadrukken alle betrokkenen. Van der Heyden laat nog weten nooit politieke speeches voor Groen te hebben geschreven – zoals in het roddelcircuit de ronde doet.


Vlot van taal

Nog een hogere macht die de klimaatspijbelaars zou manipuleren, is Greenpeace. CD&V-voorzitter Wouter Beke haalde dat nog aan in zijn interview in De Morgen afgelopen weekend (zie hiernaast). ‘Het is geen geheim dat Greenpeace Anuna adviseert wanneer ze op tv komt’, zei hij daarover. Op sociale media klinkt het bij diverse critici een pak forser, namelijk dat ze ‘een handpop’ is en dat ze ‘aangestuurd’ en ‘ingefluisterd’ wordt door de milieuorganisatie.

Greenpeace heeft De Wever enkele tips gegeven over hoe met de media om te gaan, bijvoorbeeld dat ze vooral zichzelf moet zijn. Er werd ook informatie doorgestuurd. Dat gebeurde na het succes van de eerste actie, niet ervoor. De milieuorganisatie was daar altijd open over.

Van der Heyden: ‘De vader van Anuna of ik vergezellen haar naar haar mediaoptredens. Onderweg zullen we haar weleens vragen welke vragen ze kan verwachten. Ter voorbereiding. Ze is zelf vlot van taal. Greenpeace heeft haar geen cursus gegeven, laat staan van alles ingefluisterd.’ Dat zegt ook de milieuorganisatie.

Nog iemand die aan de touwtjes trekt die vooral niet De Wever of Gantois is? Vlaams Bouwmeester Leo Van Broeck gaat over de tongen. Hij is erg uitgesproken over klimaat en zou de vader van De Wever, Hardwin, goed kennen. De twee zijn in dezelfde sector actief.

Maar de inspirator is hij niet. Van Broeck zelf ontkent enig voorafgaand contact. Hij denkt dat hij vader De Wever ooit één keer gezien heeft, maar weet dat niet zeker. De Wever zelf herinnert het zich wel: ‘Ik heb hem professioneel één keer ontmoet in een rondetafelgesprek. Het verhaal van een complot is om mee te lachen. Die theorieën doen haar actie onrecht aan.’

Het gerucht dat het Europese Solidariteitskorps, een nieuw initiatief van de Europese Unie, de klimaatspijbelaars financiert, doet de ronde in Nederland – en is ondertussen ook tot hier geraakt. De verantwoordelijke vzw JINT valt daarover uit de lucht. ‘Er is geen geld naar die klimaatacties gegaan.’

Groen noch Greenpeace zat aan de keukentafel toen de acties van de klimaatspijbelaars bedacht werden, klinkt het overal unisono. Maar ze hebben het initiatief wel omarmd, wat tot verwijten van politieke recuperatie heeft geleid. ‘Maar het is toch logisch dat we dezelfde bezorgdheden hebben’, klinkt het bij Groen. Vlaams Bouwmeester Leo Van Broeck engageert zich nu om een klimaatpanel op te richten op vraag van de jongeren. ‘We moeten nu samenwerken, de natuur is bijna kapot en de jeugd is in paniek.’

Van der Heyden, de moeder van De Wever, vindt de beweringen over mogelijke complotten kwalijk. ‘Dat zegt wel iets over het geloof in de kracht van jonge vrouwen. Mochten blanke mannen van middelbare leeftijd dit doen, dan zou niemand beweren dat er een complot achter zit. Wat me zorgen baart, is dat het nu niet gaat over waarover het moet gaan: het klimaat.’


Een verdachtmaking als waarschuwing

Dat CD&V stevig worstelt met het succes van de klimaatmarsen, leidt tot zenuwachtigheid. Aan de ene kant looft de partij het ‘oprechte engagement’. Maar na het ontslag van Joke Schauvliege tuurt ze strakker naar de overheersende kleuren: te veel groen en te veel rood.

De conclusie van CD&V? Groen en PVDA spinnen maar wat graag garen bij dat jonge geweld. ‘Extreemlinkse groepen hebben het klimaatdebat gekaapt’, zei voorzitter Wouter Beke dit weekend, in een poging onder de druk uit te komen. Hij maakte de vergelijking met het migratiedebat, dat extreemrechts net zo naar zich probeert toe te trekken.

Met die methode doet Beke denken aan zijn voorganger Frank Swaelen. Toen de rakettendiscussie in de jaren tachtig CD&V in een lastig parket bracht, herstelde de voorzitter de eenheid door de organisatoren van de erg succesvolle betogingen (VAKA) voor ‘wolven in een schaapsvacht’ te verslijten. De stempel, handlangers van Moskou, berokkende heel wat imagoschade.

CD&V ontkent dat Beke hetzelfde effect beoogde. Volgens de woordvoerder was de ‘complottheorie’ ook niet zijn belangrijkste boodschap, wel dat de partij afwil van de polarisatie rond het thema. Maar CD&V blijft er rotsvast van overtuigd dat het sms-bombardement Schauvliege van haar melk heeft gebracht. Daarom moeten potentiële manifestanten goed beseffen dat er ook lui met, in de ogen van Beke, twijfelachtige bedoelingen meelopen.(bbr)


DS, 13-02-2019 (Stijn Cools)