Heibel over spellingwijziging


Een nieuw Groene Boekje maakt nog geen nieuwe spelling. Dat willen de ministers van de Nederlandse Taalunie graag benadrukken. Maar het lijkt erop dat de nieuwe Woordenlijst de spelling van 1995 niet vereenvoudigt, alleen verandert.


Twee keer wordt het Groene Boekje aan de pers voorgesteld: vandaag door de Taalunie, die zal uitleggen wat er nu allemaal veranderd is, en een keer door de uitgever Lannoo, die ons eindelijk laat bladeren in het kleinood. Zaterdag kan de gebruiker het dan ook kopen.

Weinigen hebben de Woordenlijst Nederlandse Taal, zoals het boekje officieel heet, al ingekeken. Toch zijn de gemoederen nu al aan het verhitten. Toen de geactualiseerde versie in april werd aangekondigd, werd immers ook bekendgemaakt dat die lijst niet alleen nieuwe woorden zou bevatten, zoals gsm en sms. Er kwamen ook een paar ,,aanpassingen'' van de regels die sinds de spellinghervorming van 1995 van kracht zijn. Maar het ging niet om een nieuwe spelling, benadrukte De Taalunie bij elke gelegenheid .

De gebruikers onthaalden dat op de nodige scepsis. ,,De ministers (...) proberen de indruk te wekken dat er niets verandert, maar ondertussen passen ze de spelling wel weer aan'', schreef Gert Meesters van de Université de Liège op onze opiniepagina's (DS 27 april). Concreet dan maar: hoeveel woorden schrijven we voortaan anders? Op de persconferentie van de Taalunie in april werd gesproken over 2.700, Lannoo heeft het in zijn reclamefolder Het groenste boekje over 9.000. ,,We hebben het aantal iets te groot gecommuniceerd'', bekent Gunther Spriet van Lannoo. ,,Bij die 9.000 hadden we ook de woorden geteld die zijn weggevallen uit de versie van 1995. Mijn laatste cijfers spreken van 4.000 woorden waarvan de spelling of de afbreking is gewijzigd.''

,,In maart kwamen we inderdaad uit op ongeveer 2.700 woorden'', zegt Ilse Van Bladel van de Taalunie. ,,Maar het bestand is pas op 15 juli bevroren. Na de wijzigingen in de laatste fase houden we nog 1.000 woorden over met 'verschillen op trefwoord'.'' Met andere woorden: samenstellingen met het woord aids, die voortaan geen koppelteken meer krijgen, telt de Taalunie voor één wijziging; Lannoo telt alle samenstellingen mee die in het nieuwe Groene Boekje staan.

De Taalunie heeft het consequent over ,,hele kleine wijzigingen in de spelling''. ,,Wij willen natuurlijk zoveel mogelijk de rust bewaren'', geeft Van Bladel toe. ,,Een commerciële uitgever zal liever benadrukken hoe nieuw zijn uitgave is.''

,,De Nederlandse Taalunie minimaliseert het aantal aanpassingen'', zegt Ludo Permentier, de taalbewaker van De Standaard , ,,wegens de weerstand die de nieuwe spelling van 1995 heeft opgeroepen. Maar ik denk dat er meer verandert dan ze toegeven. Voor de spellingsbijlagen die De Standaard vanaf volgende maandag publiceert, heb ik alles op een rijtje gezet. Ik kom uit op veertig regels. Dat vind ik heel veel.''

,,Sommige regels hebben maar betrekking op een paar woorden. Voor het nieuwe Groene Boekje is bijvoorbeeld nagegaan hoe we Japanse woorden schrijven in het Nederlands. Meestal is dat met een 'u', soms met een 'oe'. Er is beslist voortaan sushi en tsunami te schrijven, met 'u'. Maar om het verkleinwoord van haiku dan niet als haikutje te moeten schrijven, is een extra regel bedacht: een woord dat eindigt op een 'u' die als 'oe' wordt uitgesproken, krijgt een apostrof. Haiku'tje, dus. Die regel is op maar twee woorden van toepassing: haiku en tiramisu.''

Paardebloem wordt straks tot opluchting van velen paardenbloem, maar historische periodes, zoals de Middeleeuwen, moeten vanaf dan met een kleine 'm'. De Honderdjarige Oorlog houdt hoofdletters, want dat is geen periode, maar een gebeurtenis. Dat ruikt toch naar spellinghervorming.

Vanaf 14 uur: www.taalunie.org

Van onze redactrice Inge Schelstraete, DS, 13-10-2005

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB

Ik vind de regel van de paardebloem iig een vooruitgang. Minder uitzonderingen zonder tussenletter n op die manier.

__________________
"De jeugd van tegenwoordig houdt alleen maar van luxe, heeft slechte manieren en veracht de autoriteit.
Zij heeft geen respect voor oudere mensen. De jeugd verpraat de tijd terwijl er gewerkt moet worden, schrokt bij de maaltijden het voedsel naar binnen, legt de benen over elkaar en tiranniseert de ouders..."
- Socrates, 2400 jaar geleden... -

Rustig aan met nieuwe spelling


Van de officiële spellingregels verandert er in augustus 2006 maar eentje – waardoor ook eendekroos en kattekruid een tussen-n krijgen. Maar op andere gronden ondergaan nog zo’n duizend woorden plastische chirurgie. Minister Van der Hoeven verwacht van de scholen dat ze al binnenkort hun leerlingen bijpraten.


De nieuwste spelling hoeft ouders van scholieren niet op extra kosten te jagen, vindt minister Van der Hoeven (onderwijs). Ze noemt het ’niet nodig’ dat uitgevers het nieuwe Groene Boekje aangrijpen om bestaande schoolboeken te vervangen.

Voor een officieel advies voelt de minister niet. Ze vindt wel – zei ze gisteren bij de presentatie van het boekje – dat voor nieuwe schoolboeken de veranderde spelling moet gelden.

Ook verwacht ze van leraren dat die hun pupillen al in het komende schooljaar de wijzigingen bijbrengen. Officieel van kracht – voor ambtenarij en onderwijs – wordt de gewijzigde staatsspelling pas in augustus volgend jaar.

Het derde Groene Boekje sinds 1954 bevat zo’n 100000 trefwoorden, ettelijke duizenden minder dan de vorige editie. Geschrapt zijn lijsten met gelijksoortige samenstellingen (moslimkind, moslimleger, moslimstaat, moslimvrouw enz. enz. ) en verouderde woorden als diergelijk (variant van dergelijk) en haspelwerk (getob; knoeiwerk).

Het woordbestand is anderzijds uitgebreid, met Nederlandse neologismen als chatbox, i-bankieren, sms’en, spamfilter en ecoaardappelen, nieuwe leenwoorden als shiatsu, tiramisu en tsunami en met zo’n vijfhonderd woorden uit het Nederlands van Suriname.

Aan de spellingregels is, met één uitzondering, niet gedokterd, zeggen de taalkundigen van wier diensten de overheid gebruik heeft gemaakt. Die ene uitzondering betreft woorden als paardenbloem en muizentarwe (plantnamen die bestaan uit een dierennaam plus een plantkundige aanduiding). Ook die krijgen nu een tussen-n.

Maar scherper toegepast zijn diverse oude regels wel, met nogal wat gevolgen voor het gebruik van hoofdletters, koppeltekens, de schrijfwijze van ingeburgerd leengoed uit het Engels en nog zo het een en ander. Ook doordat in het vorige boekje nogal wat fouten stonden, worden een kleine duizend woorden straks anders gespeld dan de groene regelaars in 1995 verordonneerden. Zie voor details het artikel hieronder.

Het meest gezaghebbende woordenboek, Van Dale, heeft de regels van het vorige boekje niet altijd slaafs gevolgd. Doordat ook Van Dale-redacteuren aan de nieuwe editie hebben meegewerkt, is nu koekoek eenzang gegarandeerd.


Trouw, 14-10-2005

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB