Digitale euro is ‘logisch’, maar waarom eigenlijk?


Europa heeft een wettelijk kader ontworpen voor de ‘digitale euro’. Contant geld blijft belangrijk, maar een digitale versie ervan kan volgens de Europese Commissie een waardevolle aanvulling zijn.


1 Wat is de digitale euro?

Heel kort gezegd: een digitale vorm van bankbiljetten en munten. Cash dus, maar dan in een digitale vorm. Dat lijkt een paradox. Er bestaat immers al volop digitaal geld. Het staat op bankrekeningen, die beheerd worden door commerciële banken. Maar in tegenstelling tot biljetten en munten is dat geld niet gegarandeerd door de centrale bank. Het kan verloren gaan als de bank omvalt. Met gegarandeerd geld is dat niet zo. De ECB kan immers niet failliet gaan. ‘Een digitale euro is een goede en logische aanvulling op cash, maar geen vervanging ervan’, zei vicevoorzitter Valdis Dombrovskis van de Europese Commissie gisteren.

2 Waarom is die digitale euro noodzakelijk?

Het belang van traditioneel contant geld in het betaalverkeer neemt af. Daardoor is er steeds minder ‘veilig’ geld in circulatie. Dat baart centrale bankiers en overheden zorgen. Een andere overweging is dat Europa nu afhankelijk is van Amerikaanse bedrijven als Visa en Mastercard.

Geopolitiek speelt ook een rol. China staat al ver met de e-yuan, de Verenigde Staten werken aan een digitale dollar. Kan Europa dan achterblijven? ‘Het gaat hier over de toekomst van onze monetaire soevereiniteit’, zei Commissaris van Economie Paolo Gentiloni.

3 Is iedereen enthousiast over de digitale euro?

Er is heel wat weerstand tegen. In Nederland hebben duizenden burgers een petitie ertegen ondertekend. Bankbiljetten en munten zijn nu de enige geldvormen die volledige anonimiteit garanderen. Veel mensen vinden dat een prettig idee, omdat niemand iets te maken heeft met hun geldbestedingen. De grote vraag is of de digitale euro dezelfde mate van anonimiteit biedt. Commissaris van Financiën Mairead McGuinness is zich bewust van die verzuchtingen. ‘Dit heeft niets te maken met big brother’, zei ze. De bedoeling is dat de digitale euro op een kaart of app geladen wordt, zoals cash nu uit een automaat gehaald wordt. Daarna zou het geld volledig anoniem zijn.

4 Is de anonimiteit de enige zorg?

Nee. Dat de centrale banken een grotere grip krijgen op het geldverkeer, kan allerlei consequenties hebben. Zo zou het denkbaar zijn dat de centrale banken een negatieve rente zouden gaan heffen op het door hen gegarandeerde geld, als onderdeel van het monetaire beleid. Een fundamenteler probleem is nog dat er gevolgen kunnen zijn voor de commerciële banken. Het wordt minder noodzakelijk om een bankrekening aan te houden. Maar het is niet de bedoeling dat mensen hun spaargeld massaal inruilen voor digitaal geld van de ECB. Dan wordt het financieel systeem instabiel. Daarom zal het bedrag aan digitale euro’s geplafonneerd worden. Maar dat betekent weer meer controle.

5 Hoe zou het hele project concreet vorm moeten krijgen?

Het waarschijnlijkste is dat de Europese consumenten de mogelijkheid krijgen een e-wallet aan te schaffen waarop de digitale euro’s opgeslagen kunnen worden. Die moet zowel online als offline kunnen werken. Maar veel is nog onduidelijk. Wordt dat een aparte betaalkaart? Een extra functionaliteit op de bestaande kaarten? Een app? Hoe worden de betalingen afgerekend, als de banken aan de zijlijn staan? Hoe zal de technische infrastructuur eruitzien? Lopen de kosten voor de handelaars niet te veel op? Dat moet allemaal nog worden uitgezocht.

6 Zit de consument hierop te wachten?

Voor de meeste mensen voldoet het huidige betaalverkeer perfect. Ze hebben de keuze tussen een betaalkaart, app-betalingen en cash. Een vierde systeem, ergens daartussenin, lijkt een oplossing op zoek naar een probleem. Dat blijkt overigens ook uit een onderzoek door de ECB zelf. ‘De meeste respondenten vinden dat de bestaande oplossingen voldoende tegemoetkomen aan hun behoeften’, zo stelden de onderzoekers vast.


DS, 29-06-2023 (Ruben Mooijman)