De nieuwe piek van de romantiek

‘We zijn nog nooit zo romantisch geweest’, Hans Kennepohl. Uitgegeven bij Lemniscaat.


Chihuahua’s, skaters, het brood van Le Pain Quotidien, de keuken van Kobe Desramaults. Ook een burn-out en een pastinaak. De nieuwe romantiek floreert als nooit tevoren. Ze schuilt in echtheid en emoties, en op onvermoede plekken.


‘We zijn nog nooit zo romantisch geweest’, juicht de Nederlandse filosoof Hans Kennepohl in de titel van zijn onlangs verschenen boek. Het is maar hoe je het bekijkt, natuurlijk. En hij kijkt met een romantische bril en ziet het fenomeen dan ook overal.

Zelf denkt u bij het woord romantiek misschien meteen aan le pont des arts in Parijs, die brug boven de Seine waarvan onlangs een stuk afsluiting bezweek onder het gewicht van de liefdesslotjes. Vergeet dat beeld, dat is niet de romantiek waarover we het hebben. Dat is kitsch, massagedrag, een versleten cliché, en allesbehalve authentiek. Terwijl net authenticiteit een voorwaarde is om iets romantisch te noemen, aldus de schrijver. Uniciteit, echtheid, emoties, en ook wel melancholie zijn cruciale waarden in de romantiek, in het leven van vandaag, maar ze zitten ook in pakweg de marketing, de hang naar spiritualiteit en yoga en ja, zelfs in pastinaak.


1. Pastinaak

Plots lag hij weer op ons bord: de pastinaak. Of een neefje uit dezelfde familie van vergeten groente: aardpeer, koolrabi of rammenas. Die vergeten groenten zijn niet toevallig weer opgedoken op het moment dat we steeds dieper beseften dat de consumptiemaatschappij met alle kant-en-klaars en geraffineerde producten ons vervreemd heeft van wat voedsel eigenlijk is. Of kijk naar de hipheidsfactor van moestuinieren, ambachtelijk gebakken brood en zelfgemaakte confituur. Of naar het feit dat we bereid zijn om veel geld neer te tellen voor een blik thee dat ons een verhaal vertelt over oude Chinese cultuur en traditie. En dus is ook Kobe Desramaults romantisch. De link met zijn eigen moestuin en kruidentuin, de vleug nostalgie, de ambachtelijkheid, het verketteren van al wat pose is, die authenticiteit zit ook bij hem hoog.


2. Hipsters

Denk: een mannenblazer boven een T-shirt met de print van een mannenpak op, een T-shirt met de naam Mike boven het sportlogo van Nike. Denk: een meisje met beenwarmers en een Palestijnse sjaal. Denk: hipsters.

Wat er zo romantisch aan is? Het meta-gevoel. Hoe zo iemand toont dat hij de betekenis van bepaalde kledingstukken wel kent maar ze op een niet-conformistische manier gebruikt. Hipsters getuigen van individualisme en authenticiteit. Van uniciteit ook, en de weigering om tot een groep te behoren. Kennepohl verwijst daarbij naar de kop waarmee de satirische site The Onion hipstergeschiedenis schreef: ‘Two hipsters angrily call each other hipster’. Maar misschien is dat wel iets te idealistisch. Loop een halve dag in een hippe stad en je ziet al snel dat er binnen het hipsterdom ook flink wat conformisme heerst. Er zijn dus grenzen aan de hipsterromantiek.


3. Goths & Fauve

Nog zo’n – zij het kleine – jeugdcultuur die zich afzet tegen de gevestigde orde. Maar dan wel één waar de romantiek er vingerdik bovenop ligt. Veel goths hebben een zwak voor zwarte kleren, kanten sjaals en handschoenen, sprookjesachtige kapsels, victoriaanse jurken. Maar de essentie zit hem in hun gedweep met melancholie, met het typische laat-romantische spleen en weltschmerz. Bijna een letterlijke vertaling van de zwarte romantiek.

Het is iets wat je ook in een ander jongerenfenomeen ziet: het Parijse kunstenaarscollectief Fauve, een groepje twintigers die met hun op elektronische soundscapes halfgesproken teksten zalen doen vol lopen. Niet met stoerdoenerij, wel met hun mal de vivre en hun frustraties over hun voorspelbare leven.


4. Eén vlag

Wij samen, wij delen een geschiedenis die alleen wij samen delen, in die zin zijn we uniek en authentiek. Daar kan geen enkele buitenstander tegenop. We zijn wie we zijn door wat we als volk meegemaakt hebben. Voilà, daar heb je het. Nationalisme is romantiek. Samen in het stadion. Samen achter één vlag. En het is duidelijk ook een teken des tijds. Maar het is misschien ook wat kort door de bocht. Want er zijn grenzen aan dat romantische nationalisme. Als het leidt tot het ontstaan van groepen waarin principes, regels en dus ook conformisme en massagedrag ontstaan, is er van romantiek geen sprake meer. En ook dat zie je vandaag. Als het romantische nationalistische gevoel bijvoorbeeld politiek wordt gerecupereerd of iedereen dezelfde spiegelsok van het nationale elftal doet kopen, is het geen romantiek meer.


5. Chihuahua’s in een handtas

Huisdieren zijn nog nooit zo populair geweest. Ook dat is een fenomeen dat Hans Kennepohls romantische bril registreert. Vooral de identificatie van de mens met zijn huisdier valt op vandaag. Dat begint al met de namen – Blackie hoor je minder dan een mensennaam als pakweg Max of Giorgio – maar het gaat ook over de intense manier waarop we met huisdieren omgaan. Ook dat is romantiek, het idee dat dieren wezens zijn die niet verpest zijn door maatschappij, een soort van edele wilden. Je ziet het ook breder, de hang naar de natuur, als bron van inspiratie om onszelf weer uit te vinden. Het hoeft niet zo extreem als in de film Into the wild. Het succes van boomhutten, birdwatching en pakweg kampeertrips zegt ook al veel.


6. Burn-out

Het is niet altijd rozengeur, die romantiek. Het feit dat we onszelf zien als uniek persoon met een eigen verhaal dat vraagt om de nodige zelfontplooiing kan ook een romantische val zijn. Wanneer de realiteit die ontplooiing in de weg staat bijvoorbeeld. Dat kan gebeuren wanneer we op het werk tegen een muur botsen, niets meer bijleren, ons overbevraagd voelen, om maar iets te zeggen. Het zijn situaties waarin de burn-out op de loer ligt. Misschien is het kort door de bocht, maar de hogere frequentie van burn-outs en depressies kan misschien wel de andere kant van de romantische medaille zijn.


DS, 24-06-2014 (Lieve Van de Velde)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB