Bron: Klasse voor leerkrachten (www.klasse.be/leraren/)
Datum: 1 februari 2012

Niet de kleur van de klasgenoten maar wel de eigen sociaaleconomische en etnische afkomst van leerlingen is bepalend voor hun schoolprestaties. Dat zeggen Mieke Van Houtte (UGent) en Anneloes Vandenbroucke (KU Leuven). Samen met een aantal collega’s deden ze onderzoek naar de omvang, oorzaken en gevolgen van schoolsegregatie in het basisonderwijs (SINBA). “De kinderen van middenklassenouders presteren goed in elke school, ook die met een hoge concentratie allochtone leerlingen”, concluderen de onderzoekers.

Voor het onderzoek legden 2800 leerlingen een wiskundetoets af. Daarnaast werden 1900 ouders en 700 leraren bevraagd. Hoe de leerlingen presteerden op de toets, hing vooral af van hun eigen sociaaleconomische en etnische afkomst, zo blijkt. Zo scoren leerlingen van wie de ouders kaderfuncties bekleden of een vrij beroep hebben tot anderhalf maal beter dan kinderen van wie de ouders handenarbeid verrichten of langdurig werkloos zijn. Autochtone leerlingen presteren ook iets beter dan allochtone leerlingen.

Eigen afkomst bepaalt schoolprestaties

“Toch is de invloed van de allochtone leerlingenpopulatie op een bepaalde school vrij beperkt. Vooral de concentratie van kansarmoede kan de gemiddelde prestaties naar beneden trekken. Kinderen van middenklassenouders doen het zowat in elke school goed. Een concentratie van kansarme leerlingen is vooral een probleem voor die leerlingen zelf”, aldus de onderzoekers. Toch maken veel ‘witte’ ouders vooral van de ‘zwarte’ kleur van de school een probleem. “Maar er zijn zowel ‘zwarte’ scholen die uitstekend scoren als ‘witte’ scholen die slecht presteren en omgekeerd”, zeggen Van Houtte en Vandenbroucke.

Waar presteren sommige ‘zwarte’ scholen dan slechter dan andere? “In scholen met een hoge concentratie kansarme en allochtone leerlingen verwachten leraren vaak minder van hun leerlingen. Daardoor denken die leerlingen dat ze het toch niet ver gaan brengen. Bovendien onderwaarderen scholen vaak de sociaal-culturele bagage van de leerlingen. Dat zorgt ervoor dat die leerlingen effectief slechter presteren op school”, weten Van Houtte en Vandenbroucke.

Bovendien is de school een van de weinige plekken waar autochtone en allochtone leerlingen vriendjes kunnen maken. Autochtone leerlingen worden ook niet meer of minder gepest in scholen met meer allochtonen. Integendeel: de zelfwaardering van autochtone leerlingen stijgt naarmate er meer allochtone leerlingen zijn op school. “In welke soort school de autochtone leerlingen ook schoollopen, ze spelen altijd een thuismatch”, aldus de onderzoekers.

70 procent van de ouders wil gemengde school

Jan Van der Linden, directeur van basisschool ‘De Evenaar’ in Antwerpen,vertelt hoe hij er op vijf jaar tijd in slaagde van een ‘zwarte’ school naar een ‘gemengde’ school te evolueren én de leerprestaties van zijn leerlingen op te krikken. “We hebben het leerproces – vooral bij de leraren – geanalyseerd. Waar zijn we sterk in? Waar zijn we zwak in? Waar we slecht presteerden, hebben we acties ondernomen. Uiteindelijk is dat dezelfde filosofie die elk bedrijf toepast. Alle kinderen zijn ‘leerbaar’, alleen hun rugzakje is anders. Het is de leraar die het verschil maakt.”

70 procent van de ondervraagde ouders in het SINBA-onderzoek ondersteunt ook de vraag naar meer gemengde scholen. “Als je denkt in schoolprestaties, moet je niet streven naar gemengde scholen. Maar als je een vriendelijkere samenleving wilt waar iedereen met iedereen kan omgaan, is dat wel een goed idee”, zeggen Vandenbroucke en Van Houtte.

Het hele interview kan je hier terugvinden: http://www.klasse.be/leraren/25408/...-zwarte-school/

Mijn mening

Dit interview bewijst nog maar eens dat we als leerkrachten geen vooroordelen mogen hebben naar allochtonen toe. Leerlingen presteren niet op basis van hun huidskleur, maar naargelang hun eigen sociale situatie. Zo presteren kansarme leerlingen slechter dan leerlingen uit de middenklasse. Er is dan ook geen verschil tussen de zogenaamde ‘zwarte’ scholen en de ‘witte’ scholen. Het beeld dat de leerkracht over de leerlingen heeft, beïnvloedt die prestaties wel. Zo denken leerkrachten vaak dat allochtone leerlingen sowieso niet goed zullen presteren, waardoor deze leerlingen gedemotiveerd zijn en zeker slechte resultaten zullen halen. Het Pygmalion effect wordt hier nogmaals bevestigd.
Daarnaast wordt er gepleit voor gemengde scholen. Zelf vind ik die gemengde scholen ook een beter idee dan de concentratiescholen. Leerlingen met een verschillende huidskleur leren beter met elkaar om te gaan als ze meer in elkaars buurt vertoeven. Ze zullen elkaar leren respecteren en zo zullen de maatschappelijke problemen en vooroordelen stilaan verdwijnen. Maar dat respect kan er alleen maar komen als de leerkrachten dit goed aanpakken. Leerlingen aanmoedigen om elkaars cultuur te ontdekken zal al zeker helpen.