Het Belgische dovemansgesprek


De huidige communautaire impasse is niet alleen een gevolg van het Vlaams-nationalistische opbod, maar ook van de Franstalige onwil om daadwerkelijk in een Belgisch tweetalig samenlevingsproject te investeren, meent Maarten Van Ginderachter.


Waar willen we heen met België? Wat is het ultieme doel van de staatshervorming: samenleven of splitsen? Voor de Vlaamse regeringsonderhandelaars is een verregaande regionalisering de logica zelve. Puur objectief gezien is dat een kwestie van 'goed bestuur voor de mensen'. Althans, dat menen zij.

De 'goed bestuur'-mantra lijkt vaak niet meer dan een rationalisatie voor een dieperliggende en moeilijk te objectiveren splitsingskoorts. Als 'goed bestuur' en 'de mensen' inderdaad de hoofdbekommernis zijn, dan moeten bevoegdheidsoverdrachten ook in omgekeerde richting kunnen werken. In sommige beleidsdomeinen (geluidsnormen en ontwikkelingssamenwerking om de twee evidentste te noemen) is een herfederalisering gewoonweg logisch, om in het objectiviteitsdiscours te blijven. Maar dit hoor je geen van de Vlaamse regeringsonderhandelaars zeggen. En dat voedt aan de andere kant van de taalgrens het vermoeden van een confederale of separatistische verborgen agenda.

De Franstalige media eisen terecht dat de Vlaamse politici zich daar ondubbelzinnig over uitspreken. Vreemd genoeg staan ze zelf niet lang stil bij de vraag wat er van België moet worden. Wat verstaan zij nog onder België? Een terugkeer naar het oude Belgique à papa? Ik betwijfel het. Het huidige status-quo waarbij twee taalgemeenschappen naast elkaar leven? Wie nog in de toekomst van België gelooft, kan daar evenmin vrede mee nemen.

Om het land enige overlevingskans te geven, moet er iets gedaan worden aan de Belgische gespletenheid. Ik weet het wel: die dualiteit en het daaruit voortvloeiende surrealisme zijn de kwintessens van de belgitude, België is een kruispunt van Germaanse en Romaanse invloeden, een unieke cohabitatie van Nederlands- en Franstaligen, enzovoort, enzovoort.

Het spijt me het te moeten zeggen, maar dat is één grote platitude, een zeer lovenswaardig ideaal dat jammer genoeg nooit werkelijkheid is geworden. Zowel vandaag als in het verleden is het steeds een zeer kleine culturele elite geweest die consequent en met gusto van beide walletjes heeft gegeten. Vandaag de dag kent zelfs een meerderheid van de intellectuelen de andere kant niet. Ze nemen nauwelijks kranten ter hand uit het andere landsdeel en stemmen nooit af op de televisie van de buur. Niet alleen de navelstaarderige Vlaamse provincialisten hebben boter op het hoofd. Ook de Franstalige kosmopolieten die zich zo graag laten voorstaan op hun openheid naar de wereld toe, kijken niet verder dan hun neus lang is en zijn blind voor alles wat hun vooroordelen over het naargeestige Vlaanderen zou kunnen tegenspreken.

Een veelzeggend voorbeeld stond afgelopen weekend in De Standaard. De Brusselse PS-schepen Karine Lalieux (PS) kapittelde de Vlaamse media vanwege het vernederende beeld dat die ophangen van Brussel en van de Franstaligen, maar ze moest toegeven dat haar opinie voornamelijk gebaseerd was op de Franstalige pers want Nederlandstalige kranten las ze nauwelijks. Deze gebrekkige of eenzijdige kennis over de andere kant houdt weinigen tegen loze clichés te blijven spuien en in de praktijk alles bij het oude te laten.

Zo zong Véronique Heene, de Franstalige coördinatrice van Modo Bruxellae, afgelopen weekend in De Standaard de lof van Brussel als smeltkroes van 'het pragmatische van de Germaanse cultuur, en af en toe de gekheid van de Latijnse cultuur'. Tegelijkertijd betreurde ze de lage kwaliteit van haar Nederlands met het argument: 'Toen ik op school zat, vond men het nutteloos Nederlands te leren.'

Zij is niet de enige Franstalige intellectueel die trots is op het hybride België, maar het betreurt het Nederlands nauwelijks of niet te beheersen. Put your money where your mouth is, ben ik dan geneigd te zeggen. Als België en zijn meertalige diversiteit inderdaad de moeite waard zijn, doe er dan wat aan. Leg je oor eens te luisteren bij de anderen. Hoor eens wat ze zelf te vertellen hebben, zonder dat de boodschap gefilterd wordt in je eigen media. 'Jammer, ik ken de andere taal niet,' is geen argument.

Wie nog een toekomst voor België wil, zal beide landstalen moeten kennen, niet omdat eentaligheid je kansen op de arbeidsmarkt hypothekeert, maar wel uit oprechte interesse voor de andere kant, de wil om samen te leven en verder te kijken dan de clichés. Zo moeilijk is dat niet. Het vergt alleen motivatie en openheid, maar het gebrek daaraan - zowel aan Vlaamse als aan Franstalige kant - is nu net een van de redenen waarom de Belgen niet samen, maar naast elkaar leven in twee door taal gescheiden publieke opinies. Dat is het echte verdriet van België: als zelfverklaarde overtuigde Belgen niet eens de moeite kunnen opbrengen om de overkant echt te leren kennen van binnenuit, wie gaat het dan wel doen? België zal dan ook niet ten ondergaan aan vendelzwaaiende scherpslijpers, maar aan onverschilligheid en holle frazen over wat België had moeten zijn.

Maarten Van Ginderachter is historicus verbonden aan de vakgroep Nieuwste Geschiedenis van de UGent


DS, 19-09-2007

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB