Of de nieuwe manier van ondersteunen van personen met een handicap zal slagen, zal in belangrijke mate afhangen van de mate waarin andere mensen zorgtaken op zich nemen en de maatschappij inclusief wordt. Dat zegt Jan Seresia, afgevaardigd bestuurder bij de vzw Emmaüs, een van de grootste zorg- en welzijnsaanbieders in Vlaanderen. De invoering van het systeem van de persoonsvolgende financiering wordt best ook niet stapsgewijs ingevoerd vanaf 2016, maar beter één jaar later en met een korte overgangsperiode.

De sector van personen met een handicap ondergaat een ware gedaanteverwisseling. De filosofie verandert. Vertrekpunt is niet langer het aanbod aan zorg, maar de vraag naar zorg van de persoon met een handicap. Elke persoon met een erkende handicap en een ondersteuningsnood zal in de toekomst recht hebben op een basisondersteuningsbudget (BOB) van 300 euro per maand. Wie echter meer ondersteuning nodig heeft, kan via het systeem van de persoonsvolgende financiering (PVF) een cashbedrag krijgen of een voucher waarmee hij/zij zelf kan aankloppen bij een voorziening of elders.

Met dat 'rugzakje' moeten de personen met een handicap veel meer zelf hun ondersteuning kunnen bepalen en sturen. Voor de zorgvoorzieningen is de verandering ook een 'game changer'. Zij evolueren van een situatie waarin de aangeboden plaatsen en het personeel volledig worden gesubsidieerd naar een situatie waarin ze financieel veel meer afhankelijk worden van de keuzes van de personen met een handicap. "Organisatoren van zorg zullen een stuk sociaal ondernemer moeten worden en zullen ervoor moeten zorgen dat ze voldoende aantrekkelijk zijn. Is iemand niet langer tevreden, dan trekt die met zijn rugzakje met geld gewoon naar een andere voorziening", zegt Seresia.

Volgens Seresia zullen in het systeem van de persoonsvolgende financiering twaalf budgetcategorieën gebruikt worden, afhankelijk van de ondersteuningsnood van de persoon in kwestie. De twaalf categorieën zouden variëren van circa 10.000 euro per persoon en per jaar tot 85.000 euro per jaar, al liggen die bedragen nog niet helemaal vast. En, zoals met nog een aantal zaken, moet het politieke niveau nog de knopen doorhakken. Hoeveel iemand in zijn rugzakje krijgt, wordt in ieder geval bepaald na een toetsing aan verschillende criteria (hoeveel nood heeft iemand aan dag-/nachtopvang, aan psyschosciale begeleiding, praktische begeleiding ...) .

Omdat er onvoldoende middelen zijn om iedereen meteen te helpen, zullen ook de komende jaren sommige mensen moeten wachten op zorgondersteuning. Net zoals vandaag zullen in de toekomst de regionale prioriteitencommissies (RPC's) moeten oordelen wie prioriteit krijgt. Volgens Seresia zullen daarbij drie categorieën gehanteerd worden: mensen bij wie de nood zo hoog is dat ze onmiddellijk een budget moeten krijgen, mensen bij wie de situatie iets minder urgent is en die even moeten wachten op een budget en tot slot de mensen die nog iets langer moeten wachten. Maar de bedoeling is wel om mensen een duidelijk perspectief te geven van de termijn waarin ze kunnen rekenen op steun.

Voor enkele categorieën zou in een uitzondering voorzien worden. Zij moeten niet via de regionale prioriteitencommissie passeren en krijgen automatisch ondersteuning. Zo is er de categorie van mensen die in een acute noodsituatie terechtkomen. Denk aan een zwaar zorgbehoevende die jarenlang door zijn/haar moeder verzorgd werd, maar waarbij de moeder plots overlijdt. Nu al bestaat er een potje van middelen voor dergelijke noodsituaties. Dat moet 10 weken noodopvang dekken. Het is volgens Seresia niet alleen de bedoeling die termijn op te trekken naar 22 weken, maar ook om voor mensen die na die 22 weken geen oplossing gevonden hebben, automatisch een plaats te voorzien.

Een tweede categorie die automatisch recht krijgt op ondersteuning is de groep mensen met een snel degeneratieve ziekte, denk bijvoorbeeld aan de spierziekte ALS. "Je kan niet maken om die mensen een hele procedure te laten doorlopen en dan te zeggen dat ze nog even moeten wachten op geld. Tegen dan zijn sommige van hen al overleden. Ook zij hebben recht op onmiddellijke hulp", aldus Seresia.

Een derde categorie is de groep van jongere personen met een handicap die 21 jaar worden. Vaak is het zo dat die groep nu op zijn 21ste verjaardag geconfronteerd wordt met een plotse breuk in de ondersteuning. Seresia: "Dat leidt tot schrijnende situaties. Dat willen we opvangen door in de toekomst continuïteit te garanderen. Iedereen die als minderjarige ondersteuning kreeg van het Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap (VAPH) en blijvend deze ondersteuning nodig heeft, moet zonder onderbreking aanspraak kunnen blijven maken op die ondersteuning."

De vzw Emmaüs staat achter de systeemverandering. Niet alleen krijgen mensen zelf meer de regie over hun ondersteuning in handen, maar tegelijk worden de omgeving en de maatschappij aangemoedigd een handje te helpen. Die 'vermaatschappelijking van de zorg' en de 'inclusieve zorg' zijn volgens Seresia de kritische succesfactoren van de systeemverandering. "Ik reken op die vermaatschappelijking van de zorg. Maar dat is tegelijk mijn vrees. In een maatschappij waarin de individiualisering toeneemt, willen we een stuk een omgekeerde beweging maken. De mate dat we daarin slagen, is voor mij bepalend."

De vzw Emmaüs heeft wel vragen bij de geplande timing voor de invoering van de persoonsvolgende financiering. Bedoeling zou zijn om het vanaf 2016 stapsgewijs in te voeren en de overgang te spreiden over verschillende jaren. Er moet echter nog zeer veel nieuwe regelgeving uitgewerkt worden en er is nog een groot aantal onduidelijkheden. Als het van de vzw Emmaüs afhangt wordt beter één jaar gewacht met de invoering om het dan voor iedereen in één beweging in te voeren. Seresia heeft het dan met name om het persoonsvolgend inzetten van budgetten bij het vrijkomen van plaatsen na overlijdens. "Door de transitie uit te smeren over vier jaar, moeten voorzieningen lange tijd werken met verschillende door mekaar lopende systemen. Dat is administratief en budgettair moeilijk. Vandaar ons pleidooi om liever iets langer te wachten en de overgangsperiode zo kort mogelijk te houden."

Bron: Belga (26 april 2015). "Voer nieuwe financiering personen met een handicap later in". Gevonden op 26 april 2015 op het internet: http://www.demorgen.be/lifestyle/-v...er-in-a2299794/

Lees ook:
http://www.demorgen.be/lifestyle/ge...ingen-a2288018/
http://www.demorgen.be/economie/pre...-lift-a2278484/

Mening:
Om te beginnen ben ik een beetje sceptisch over deze nieuwe visie voor gezondheidszorg. Het is inderdaad positief dat je meer macht geeft aan de persoon met een handicap. Maar weten zij echter altijd zelf wat het beste voor hen is? Ik denk dat vele mensen (handicap of niet) problemen vaak uit de weg gaan door hen te negeren. Dus als de patiënten zelf mogen kiezen wie er komt, gaan ze dan niet eerder iemand kiezen die hun niet over het probleem aanspreekt? Ik denk dat we vragen kunnen stellen of we de patienten hier wel echt mee helpen. Het artikel vermeld zelfs dat de verzorgers zichzelf moeten gaan verkopen naar de patiënten toe. Dit kan inderdaad positief zijn aangezien ze dan extra gemotiveerd zijn om vriendelijk over te komen, maar staat dit dan weer niet de belangrijkste taak van de verzorgers in de weg, namelijk het verzorgen.

Nu als deze overgang er toch komt denk ik inderdaad ook dat men best kan wachten tot het nieuwe beleid op punt staat zodat de meeste mensen tegelijkertijd kunnen overstappen. (Maar wel met een korte wenningsperiode wat het makkelijker maakt voor diegene die moeilijkheden hebben met veranderingen.) Ik ben volledig akkoord met het feit dat zo'n overzet waarbij beide systemen nog tegelijkertijd gaan gebruikt worden voor problemen gaat zorgen. Want wie gaat beslissen of dringende gevallen onder de nieuwe of oude visie vallen? Volgens mij gaan er mensen uit de boot vallen en geen ondersteuning krijgen terwijl deze wel nodig is.