Relatie Iran-VS staat plots op lichte dooi


BRUSSEL - De VS sturen een diplomaat naar het 'ultieme overleg' over het Iraanse atoomprogramma, en gewagen van een diplomatieke aanwezigheid in Teheran, na 30 jaar. Kiest de regering-Bush voor een nieuwe lijn?


Toen de Amerikaanse president George W. Bush in 2002 zijn toespraak hield over de 'As van het Kwaad', noemde hij drie landen: Irak, Iran en Noord-Korea. Tegen Irak begonnen de Amerikanen een invasie, met Noord-Korea werd na jaren aarzelen gekozen voor de weg van de onderhandelingen. Wat te doen met nummer drie, Iran?

Tot nog toe hield Washington zich ver van directe gesprekken met Iran. De basisvoorwaarde daarvoor bleef altijd dezelfde: Teheran moet eerst ophouden met de verrijking van uranium - dat volgens de VS en Europa dient voor een kernwapenprogramma, en volgens Iran alleen voor een 'civiele kernenergie'.

Maar plots lijken de kaarten lichtjes anders te worden geschud. President Bush aanvaardde het voorstel van zijn minister van Buitenlandse Zaken, Condoleezza Rice, om een hoge diplomaat te sturen naar het 'ultieme overleg' dat zaterdag in Genève plaatsvindt onder leiding van Javier Solana, de EU-buitenlandcoördinator. De Verenigde Staten sturen het nummer drie van Buitenlandse Zaken, vice-minister William Burns, die al jaren pleit voor directe onderhandelingen.

De Iraanse onderhandelaar Saeed Jalili ontmoet zaterdag, naast Burns en Solana, de onderhandelaars van Groot-Brittannië, Frankrijk, Duitsland, Rusland en China. Al die landen proberen, in verschillende mate, Iran ervan te overtuigen geen kernwapenprogramma te beginnen en voerden binnen de Verenigde Naties al een reeks sancties tegen Iran in.

EU-onderhandelaar Solana vond een diplomatieke manier om de 'ultieme gesprekken' een kans te geven: een freeze for freeze. Als Iran zijn uraniumverrijking tijdelijk opschort, zal de internationale coalitie tijdelijk niet aandringen op nieuwe sancties tegen Teheran.

Dat geeft alle partijen de mogelijkheid over een echt akkoord te praten, zonder dat iemand van bij het begin gezichtsverlies lijdt. Ook de Verenigde Staten niet.

Vanwaar de plotselinge licht dooi? De internationale sancties en de aanhoudende druk van de internationale coalitie doen Iran pijn, getuige onder meer de recente beslissing van het Franse Total om zich terug te trekken uit een groot gasproject in Iran. Tegelijk heeft Iran deze week nieuwe langeafstandsraketten getest, en houdt Israël openlijk oefeningen om Iran aan te vallen. De zaak wordt dus urgent.

In Washington zelf hekelen neoconservatieven het besluit van de regering-Bush om min of meer te gaan praten, maar voor president Bush lijkt dit de laatste kans om op het einde van zijn ambtstermijn nog iets constructiefs te doen. Met presidentsverkiezingen op komst moet Iran al heel erg gek doen om nu nog een Amerikaans offensief te provoceren.

Washington gooit meteen nog een kaart op tafel. De Britse The Guardian onthulde gisteren dat de VS overwegen een diplomatieke vertegenwoordiging te openen in Teheran, voor het eerst sinds 1979, toen tijdens de Iraanse revolutie studenten de Amerikaanse ambassade bestormden en 52 Amerikanen 444 dagen gegijzeld hielden.

Er staat dus veel op het spel dit weekeinde. Vraag is alleen of alle partijen, ook de Iraniërs, zich daarnaar gedragen. De Franse minister van Buitenlandse Zaken, Bernard Kouchner, zei gisteren dat 'we praten en praten met de Iraniërs, en er dan altijd een desillusie is'.


DS, 18-07-2008 (jdc)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB