Europa valt de Griekse democratie aan

Joseph Stiglitz


De manier waarop de Griekse regering zich bekommerd toont om de wil van haar volk, steekt schril af tegen de politiek van de eurozone, die nooit een zeer democratisch project geweest is.


Voor buitenstaanders lijkt het er misschien op dat het immense gekibbel en de toenemende bitsheid binnen Europa nu eenmaal bij het bittere eindspel tussen Griekenland en zijn schuldeisers horen. Maar eigenlijk laten de Europese leiders eindelijk de ware aard zien van het dispuut. En dat is niet fraai: het gaat veel meer over macht en democratie dan over geld en economie.

Uiteraard was het economische programma waarmee de trojka Griekenland vijf jaar geleden opzadelde, een complete ramp. Ik heb nooit eerder een depressie meegemaakt die zo bewust is uitgelokt en die zulke catastrofale gevolgen heeft gehad.

Het is schokkend dat de trojka elke verantwoordelijkheid daarvoor afwijst of weigert toe te geven hoe slecht hun prognoses zijn geweest. Maar nog ontstellender is dat de Europese leiders er niet eens iets hebben uit geleerd. De trojka eist nog steeds dat Griekenland tegen 2018 een primair begrotingsoverschot (exclusief rentebetalingen) van 3,5 procent van het bbp boekt. Economen overal ter wereld vonden dat een repressieve doelstelling omdat ze onvermijdelijk tot een nog diepere recessie zal leiden. Sterker nog, zelfs als de Griekse schuld grondiger wordt herschikt dan ooit iemand voor denkbaar had gehouden, dan nog zal het land in een depressie blijven, mochten de kiezers volgend weekend akkoord gaan met het voorstel.


Waarom?

Maar nogmaals, het gaat niet over geld. Het draait allemaal rond zogenoemde ‘deadlines’ om Griekenland te doen buigen en het onaanvaardbare te aanvaarden. Niet alleen de bezuinigingsmaatregelen, maar ook andere regressieve en bestraffende beleidsmaatregelen.

Waarom doet Europa zoiets? Waarom verzetten de Europese leiders zich tegen het referendum en weigeren ze om amper enkele dagen betalingsuitstel te geven voor de aflossing aan het IMF van 30 juni? Is democratie dan niet de ziel van Europa?

In januari stemden de Griekse burgers voor een programma dat een einde zou maken aan het bezuinigingsbeleid. Als de regering dus haar verkiezingsbeloften aan het inlossen was, had ze het voorstel van de trojka allang verworpen. Maar ze wilde de Grieken op de kwestie laten meewegen omdat ze van zo’n cruciaal belang is voor het toekomstige welzijn van hun land.

Die bekommernis over de legitimiteit van het volk staat in schril contrast met de politiek van de eurozone, die nooit een zeer democratisch project is geweest. De meeste regeringen hebben hun bevolking nooit gevraagd of ze ermee instemden dat ze hun monetaire soevereiniteit overdroegen aan de ECB. Toen ze dat in Zweden wel deden, was het antwoord van de Zweden nee. Zij wisten dat de werkloosheid zou stijgen als het monetaire beleid van hun land zou worden bepaald door een centrale bank die alleen maar met inflatie bezig is en dat er bovendien ook te weinig aandacht zou zijn voor financiële stabiliteit. De economie zou eronder lijden, omdat het economisch model waarop de eurozone gegrondvest is, enkel gebaseerd is op machtsverhoudingen die ten koste gaan van werknemers.


Beleid van ongelijkheid

En ja hoor, wat we nu zien, nadat de eurozone gedurende 16 jaar die machtsrelaties geïnstitutionaliseerd heeft, is de antithese van democratie: veel Europese leiders willen het einde van premier Tsipras’ linkse regering. Het is immers zeer vervelend om in Griekenland een regering te hebben die gekant is tegen een beleid dat de ongelijkheid in veel ontwikkelde landen heeft doen toenemen en die vastberaden is om de ongebreidelde macht van rijkdom in te tomen. Ze denken dat ze de Griekse regering kunnen doen vallen door haar een akkoord door de strot te rammen die in strijd is met haar mandaat.

Het is moeilijk om de Grieken stemadvies te geven voor komende zondag. Geen enkele optie – de eisen van de trojka afwijzen of goedkeuren – is gemakkelijk en ze zijn beide zeer risicovol. Een ja-stem zou een depressie zonder weerga betekenen. Misschien dat een geruïneerd land, dat al zijn activa heeft verkocht en waarvan de getalenteerde jonge mensen zijn geëmigreerd – ooit eens kwijtschelding van schulden krijgt. Misschien dat het ooit eens hulp van de Wereldbank krijgt, nadat het eerst is verschrompeld tot een middelloonland. Misschien gebeurt dat allemaal ooit eens, in het volgende decennium, of in het decennium erna.

Een nee-stem aan de andere kant zou in ieder geval de mogelijkheid openlaten dat Griekenland, met zijn sterke democratische traditie, zijn lot in eigen handen neemt. De Grieken zouden de kans kunnen grijpen om hun toekomst vorm te geven. Een toekomst die misschien niet zo welvarend is als in het verleden, maar wel veel meer hoop geeft dan de buitensporige marteling van het heden.

Ik weet hoe ik zou stemmen.


DS, 30-06-2015 (Joseph Stiglitz, Nobelprijswinnaar *Economie, doceert aan *Columbia University)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB

Als ik heel eerlijk ben, moet ik vertellen dat ik het allemaal niet meer weet. Beide situaties hebben voordelen en nadelen, zowel voor Europa als voor Griekenland zelf. Als Griekenland toegeeft aan de eisen van Europa, zal het bij Europa kunnen blijven en is nieuwe financiële steun verzekerd. Dit is het voordeel, maar er is ook een groot nadeel. Als Griekenland bij Europa blijft, zal het zich moeten houden aan de besparingen. Dit komt niet ten goede aan de bevolking, want er zijn op dit moment al enorm veel financiële problemen. De situatie in Griekenland is op dit moment schrijnend. De bevolking is bang voor de toekomst, de mensen zijn onzeker. Wat zal er gebeuren met Griekenland? Sommige mensen denken dat het beter is om in de eurozone te blijven, anderen denken net het omgekeerde. Het is enorm moeilijk om iedereen tevreden te stellen.
Europa zelf zal ook bij elke keuze voordelen en nadelen ondervinden. Als Griekenland ervoor kiest om nog meer te besparen, krijgt Europa opnieuw hoop om ooit zijn geld terug te zien (het gaat om een enorm grote som geld!). Langs de andere kant zal Europa dan nog steeds met spanning en stress moeten afwachten of de besparingen effect zullen hebben. Als Griekenland ervoor kiest om uit te eurozone te stappen, dan zal Europa zijn geld nooit meer terugzien, maar zullen ze ook geen financiële steun meer moeten verlenen. Europa heeft uiteraard geen garantie dat het geld überhaupt ooit terugbetaalt zal worden.
Ik vind het persoonlijk heel erg dat de gewone mens hier weer de dupe van is. Ik denk dat niemand nu graag in de schoenen van de Grieken zou willen staan. Opnieuw wordt hiermee bewezen dat geld belangrijker wordt geacht dan de kwaliteit van het leven en het geluk van de bevolking. Dit vind ik heel jammer.

'Hoe Duitsland Griekenland behandelt, is hypocriet': Thomas Piketty


De Franse stereconoom Thomas Piketty vindt dat Duitsland zich hypocriet gedraagt tegenover Griekenland. Hij herinnert eraan dat Griekenland een van de landen was die na de Tweede Wereldoorlog de oorlogsschulden van Duitsland kwijtschold, zodat het land zich kon herpakken. Piketty pleit voor een gelijkaardige Europese schuldenconferentie.


Thomas Piketty werd wereldberoemd door zijn boek 'Kapitaal in de 21e eeuw', waarin hij het probleem van de toenemende ongelijkheid aankaart. De Knack-redactie verkoos hem vorig jaar tot Man van het Jaar.

In een interview met de Duitse krant Die Zeit haalt Piketty, die net als verschillende andere economen een groot tegenstander van het Europese besparingsbeleid is, zwaar uit naar de Duitse regering. Hij herinnert eraan dat de Duitsers in 1953 zelf genoten van een omvangrijke schuldkwijtschelding, bedoeld om het door oorlog verscheurde land er weer bovenop te helpen.


Grap

'Duitsland heeft zijn sterke economische positie van vandaag alleen te danken aan de vergevensgezindheid van de geallieerden na WOII', zegt hij. Een van de landen die toen de schuldkwijtschelding voor Duitsland ondertekenen, was... Griekenland.

'Wanneer ik de Duitsers hoor zeggen dat ze erop staan dat schulden moeten worden terugbetaald, dan denk ik: wat een gigantische grap. Duitsland heeft nooit zijn schulden terugbetaald. Het heeft geen voet om op te staan om andere landen de les te spellen'.
De Griekse premier Alexis Tsipras en de Duitse bondskanselier Angela Merkel

De Griekse premier Alexis Tsipras en de Duitse bondskanselier Angela Merkel © reuters


Niet boeten

Piketty waarschuwt in Die Zeit dat beslissingen over het al dan niet 'vergeven' van de Grieken nog generaties lang gevolgen kan hebben. 'We kunnen niet verwachten dat de komende generaties nog decennia moeten boeten voor de fouten van hun ouders.'

De Fransman erkent dat de Grieken grote fouten hebben gemaakt. 'Tot 2009 vervalste de Griekse regering de boeken. Maar ondanks dat alles draagt de jongere generatie Grieken geen verantwoordelijkheid voor de fouten van haar ouders, evenmin als de jongere generaties Duitsers in de jaren 1950 en 1960. We moeten vooruit kijken.'


Europese gedachte

'Europa is gebouwd op schuldkwijtschelding en op investeringen in de toekomst, niet op de idee van eindeloos boeten. Dat moeten we onthouden,' aldus Piketty. De Duitse conservatieven brengen de Europese gedachte in gevaar met hun strikte bezuinigingsmaatregelen, vindt hij.

Piketty roept op tot een Europese schuldenconferentie zoals die na de Tweede Wereldoorlog. 'Een schuldherschikking is niet alleen in Griekenland, maar in veel Europese landen onvermijdelijk.'


Blog Knack, 06-07-2015 (KVDA)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB