Europa kan niet zomaar afstand nemen van Trump


De standpunten over het klimaat of Iran mogen dan verschillen, voor hun veiligheid willen Europese landen niet zonder de VS.


Nu Amerika het nucleaire akkoord met Iran heeft opgezegd, wacht Europese landen een pijnlijke reflectie op hun omgang met Trump. Volgende week komen regeringsleiders van de Europese Unie bijeen voor een al geplande vergadering, waarin Europa een antwoord moet vinden op de vraag hoe het de Amerikaanse president nu het beste kan benaderen.

Met argumenten op hem inpraten heeft niet gewerkt. De afgelopen maanden voerden Emmanuel Macron, Angela Merkel en Theresa May lange gesprekken met Trump om hem van het akkoord met Iran te overtuigen. Op deze manier probeerden zij hem eerder al tevergeefs bij het klimaatakkoord van Parijs te houden.

Macron, die van alle Europese leiders de beste band met Trump onderhoudt, zei vorige maand bij een bezoek aan Washington dat hij telkens probeert uit te leggen dat internationale samenwerking de beste manier is voor Trump om op een specifiek onderwerp succes te boeken. Maar hij gaf ook toe dat zijn pogingen niet altijd succesvol zijn.


Republikein

Misschien moeten Europese landen accepteren dan hun overtuigingen op sommige punten nu eenmaal verschillen van de VS, zeker als de president van de Republikeinse Partij is. Repubikeinse tegenkandidaten van Trump zoals Ted Cruz en Marco Rubio wilden evenzeer uit de Iran-deal en het verdrag van Parijs stappen. Volgens Rubio was het nou eenmaal zo dat ‘god Amerika met steenkool, olie en gas heeft gezegend.’

De vorige Republikeinse president, George W. Bush, was niet veel anders. Hij zag niets in ratificatie van het klimaatverdrag van Kyoto, en viel Irak binnen tegen de zin van een flink aantal Europese bondgenoten.

Dat Trump in zijn buitenlandbeleid op veel punten een doorsnee-Republikein blijkt te zijn, heeft voor Europa ook positieve kanten. Trump ging in de verkiezingscampagne nog in tegen de heersende partijopvatting door zich negatief over de Navo uit te laten. Het bondgenootschap zou een slechte deal voor de VS zijn, omdat de meeste Europese landen te weinig geld aan defensie uitgeven. Over de Russische president Poetin sprak Trump juist wel positief.

Maar terwijl veel Europese landen hun defensiebudgetten slechts marginaal verhogen, steekt Trump uiteindelijk toch extra geld in de Navo. Hij heeft het budget voor de Amerikaanse militaire aanwezigheid in Europa flink verhoogd, en investeert in nieuwe kernwapens als antwoord op de vernieuwing van het Russische kernwapenarsenaal.


Eigen koers

Als de Europeanen echt een eigen lijn willen trekken, zetten ze ook deze bescherming op het spel. Een aantal leiders hintte de afgelopen dagen op een koers die meer afstand neemt van Trump. Volgens Merkel toont zijn besluit dat ‘we als Europa meer verantwoordelijkheid moeten dragen in buitenlands beleid, in het veiligstellen van vrede, en bij het vinden van politieke oplossingen’. Voorzitter van de Europese Commissie Jean-Claude Juncker zei zelfs dat Europa ‘de VS moet vervangen, omdat die als internationale speler kracht en invloed verloren heeft.’

Maar juist deze leiders hebben niet de middelen om rond internationale veiligheidspolitiek een eigen koers te varen. Duitse media berichtten vorige week dat slechts vier Duitse straaljagers inzetbaar zijn, terwijl het land er in crisistijd eigenlijk 82 aan de Navo beschikbaar moet stellen. Eerder lagen alle Duitse onderzeeboten al tegelijkertijd met pech aan de kade.

Juncker kondigde vorig jaar met veel bravoure een eigen ‘Defensie-Unie’ voor de hele EU aan. Maar veel projecten bestaan uit niet meer dan het uitwisselen van kennis over vredesmissies. Uit frustratie werkt Macron al een aan nieuwe interventiemacht van een select aantal nationale legers, buiten de EU om. Ondanks brexit is Groot-Brittannië ook van harte welkom. Parijs en Londen werken in hun militaire operaties nauw samen met de VS, dus zij zullen graag willen dat Trump het plan steunt. Daarbij past geen hoogdravende kritiek op de Amerikaanse president, maar eerder een voortzetting van de pogingen om samen te werken op terreinen waar wel overeenstemming heerst.


Trouw, 10-05-2018 (Marno de Boer)