'Solidair, maar niet gek’


BRUSSEL - De Duitse deelstaat Beieren vindt dat het te veel geld moet afdragen aan de armere Länder. Via een klacht bij het Grondwettelijk Hof wil het komaf maken met de transfers.


‘Wij zijn wel solidair, maar gek zijn we niet.’ Met die woorden verdedigde minister van Financiën, Marcus Söder (CSU), de beslissing van de Beierse regering om een klacht in te dienen tegen het solidariteitsmechanisme dat de geldstromen tussen de Duitse deelstaten regelt. Dat staat bekend als de Länderfinanzausgleich. Essentie van het systeem is dat de armere Duitse deelstaten geld krijgen van de rijkere.

Op dit moment zijn er vier rijke Länder – Beieren, Hessen, Baden-Württemberg en Hamburg – die geld moeten betalen aan twaalf arme deelstaten. Vorig jaar werd op die manier 7,3 miljard euro herverdeeld. Op zich geen gigantisch bedrag. Ter vergelijking: de financiële transfers van Vlaanderen naar Wallonië en Brussel worden op minimaal 7 miljard euro geschat.

Toch vindt de Beierse regering (CSU-FDF) dat het welletjes is geweest en daarom gaat het in het najaar een klacht indienen tegen het systeem dat normaal nog tot 2019 doorloopt. ‘Het is systeem is gewoon niet solidair’, argumenteert minister-president Horst Seehofer, een partijgenoot van bondskanselier Angela Merkel.

Beieren is de grootste donateur: van de 7,3 miljard is 3,7 afkomstig uit München. Hessen en Baden-Württemberg geven elk 1,8 miljard en Hamburg schenkt 62 miljoen. De grootste ontvanger is Berlijn dat vorig jaar 3 miljard ontving.

Het debat over de financiële transfers is zeker niet nieuw voor Duitsland. Al in de jaren negentig laaide het op. Immers, tot 1990 konden de verschillen tussen de deelstaten vrij makkelijk uitgevlakt worden, maar na de toetreding van vijf economisch zwakke Länder uit de voormalige DDR werd het systeem zwaar op de proef gesteld. Er waren steeds minder deelstaten die betaalden, en steeds meer die steun kregen. Daardoor groeide de kritiek, zeker in het rijke Beieren. Politici van de meerderheid daar wijzen erop dat ze ondertussen 10 procent van de personenbelasting moeten afstaan aan de armere Länder. Het gevolg is dat ze aan Beierse studenten studiegeld moeten vragen of dat de crèches niet gratis zijn.

Probleem is ook dat het systeem er niet toe geleid heeft dat deelstaten van ‘ontvanger’ ‘gever’ werden. Alleen Beieren is daar in geslaagd. Tussen 1950 en 1986 ontving de toen erg rurale deelstaat geld. ‘Maar ondertussen geven we jaarlijks meer dan we ooit gekregen hebben’, zegt Seehofer.

De vraag is nu hoe groot de kans is dat het Grondwettelijk Hof de klacht ontvankelijk verklaart. Als het Hof zich baseert op de gelijkwaardigheid van de levensomstandigheden die gegarandeerd moet worden door de Finanzausgleich, kan het de klacht afwijzen.

De drie andere rijke deelstaten volgen voorlopig het voorbeeld van Beieren niet. Zij hopen dat er een onderhandelde oplossing tussen alle deelstaten uit de bus komt. De klacht van Beieren geeft wel aan hoe gevoelig het solidariteitsthema ondertussen in Duitsland ligt. Geen wonder dat Merkel bijzonder defensief blijft op het vlak van de Europese solidariteit.


DS, 18-07-2012 (Dominique Minten)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB