Leer naar de wereld kijken zoals hij is. Het was de centrale boodschap van Steven Levitt en journalist Stephen Dubner in het boek Freakonomics uit 2005. De daling van de Amerikaanse misdaadcijfers in de jaren 90 lag niet aan de verbetering van de economie of aan de betere tactieken van de politie, maar aan de legalisering van abortus 20 jaar eerder. Dat zorgde voor minder ongewenste kinderen, die vaak in het crimineel milieu terecht komen op LATERE leeftijd.

In 2010 volgde een tweede boek Superfreakonomics, dat op dezelfde lijn doorging. De boeken haalden een wereldwijde miljoenenverkoop. In mei van dit jaar kwam Think like a freak uit, een soort zelfhulpboek voor wie de principes van Freakonomics wil toepassen op het eigen leven.

Levitt kreeg veel lof voor zijn stellingen, maar ook kritiek. Het zal zijn toehoorders op het Creativity World Forum, een organisatie van Flanders DC, een zorg wezen. Het tweedaagse congres draait om innovatie, en daarvoor zijn juist nieuwe manieren van denken nodig.

Moraliseer niet, maar kijk naar de werkelijkheid, en je zal verbaasd staan van de inzichten die het oplevert. Mag ik uw gedachtegoed zo samenvatten?

Steven Levitt: "We kijken te veel naar de wereld zoals we haar willen zien, niet zoals ze werkelijk is. Ons antwoord op problemen is vaak het antwoord dat we graag zien. Wil je goede oplossingen, schuif dan de moraliteit aan de kant.

Neem de klimaatverandering. We maken ons terecht zorgen, maar volgens de milieu-activisten is het terugschroeven van de broeikasgassen het enige antwoord. De moraal luidt immers: de mens heeft het milieu verkwanseld door de uitstoot van broeikasgassen, en dat moet hij goedmaken door de uitstoot terug te dringen. Die oplossing is duur, moeilijk, en vraagt gedragsverandering. We hebben het tien jaar geprobeerd, zonder veel resultaat.

Je moet uitgaan van de realiteit: de aarde wordt te warm. Dan wordt de vraag: wat doen we eraan? In onze boeken geven we oplossingen, uitgewerkt door wetenschappers, zoals het verspreiden van zwaveldioxide in de stratosfeer, of het creëren van kunstmatige wolken boven de oceanen. Dat is het uittesten waard. Maar het is niet antwoord dat we willen horen."

Moraliteit STAAT in de weg van het juist denken.

"Morele premissen beperken het aantal goede antwoorden op problemen. Moreel voelt het slecht aan dat de legalisering van abortus een belangrijke verklaring was voor de daling van de Amerikaanse misdaadcijfers. Zelfs de voorstanders van abortus hielden niet van die redenering. Zij moraliseren liever over hun rechten, in plaats van te praten over ongeboren baby's."

Staat moraliteit ook in de weg van goede politiek?

"Zeker. Kijk naar de systemen van gezondheidszorg, die zowat overal ter wereld in de problemen zitten, ook in de VS. Politici hebben het moeilijk om harde keuzes te maken. Dat komt omdat ze gezondheidszorg als een recht zien, niet als een consumptiesysteem. Vaak is gezondheidszorg bijna gratis, zodat patiënten te veel consumeren, en dokters te vaak medicijnen voorschrijven. Het is beter om de patiënten een groter deel van de kost te laten dragen.

Dat betekent dat niet langer de politici, maar de gezinnen harde keuzes zullen moeten maken. Politici durven hen dat niet vertellen. Betalen we 100.000 dollar om grootmoeder enkele weken langer in leven te houden? Of gebruiken we dat geld om onze dochter naar de universiteit te sturen?

Een scan van mijn knie kost 2000 dollar, waarvan ik 2 dollar moet betalen. Als de scan mij 200 dollar zou kosten, zal mijn knie gegarandeerd minder pijn doen. Maar iemand met een knie die echt pijn doet, zal 500 dollar willen betalen. De middelen worden beter besteed."

Waarom is het zo moeilijk voor ons om de wereld te zien zoals ze is?

"Het is helemaal niet moeilijk. Het probleem ligt elders: we houden niet van nadenken. We hebben het zo DRUK, en de wereld is zo ingewikkeld, dus heeft het geen zin om het antwoord op elke vraag uit te vissen. Dus, ik doe het maar zoals ik het gisteren deed, of zoals mijn ouders het deden.

De meeste mensen geven niet om de waarheid. Ze willen een discussie WINNEN, of ontsnappen aan een moeilijke situatie. De waarheid is niet belangrijk."

bron: Knack - 06/11/14

eigen mening: Zelf ben ik het niet volledig eens met wat er in het artikel staat. Als ik het artikel doorlees en zelf interpreteer moeten we ons geweten uitschakelen. We moeten niet denken aan wat het goede is maar enkel aan wat het beste is, wat is de logische oplossing. Alles op een nuchtere manier bekijken, enkel de werkelijkheid zien zoals die er is. Volgens Levitt kan er maar een goede oplossing voor een bepaald probleem ontstaan als we onze moraal uitschakelen. We mogen dus niet denken aan wat het beste zou zijn voor andere, maar kunnen we dan ook niet denken aan wat het beste zou zijn voor ons zelf? Hij haalt aan dat politici geen harde, moeilijke keuzes kunnen maken omdat volgens heb de moraliteit hierin meespeelt. De overheid geeft te vel geld uit aan de gezondheid van de bevolking. Dan zou de oplossing zijn: Dan moeten we besparen en de bevolking zelf laten opdraaien voor hun kosten rond gezondheid. We moeten dan niet denken aan het feit dat sommige mensen dit niet kunnen bekostigen, enkel aan de juiste oplossing voor het probleem dat zich stelt.