Helpen met het huiswerk pakt vaak verkeerd uit


Goed onderwijs moet voor iedereen toegankelijk zijn, niet alleen voor kinderen van ouders met een dikke beurs, zegt Charlotte Zwemmer. Sommige ouders spenderen honderden euro’s per maand aan privélesgevers die de rol van de school overnemen en dat kan zelfs kwalijke gevolgen hebben.


Ouders maken het ons niet altijd gemakkelijk. De school heeft nu eenmaal een enorme impact op hun kostbaarste bezit, waarvoor ze alles overhebben. Niet alleen bepaalt de schoolloopbaan het diploma waarmee kinderen aan de start van hun verdere leven komen, maar de school heeft ook de dagelijkse hoede over hun kinderen. Nu de autoriteit van de leraar en de directeur is afgekalfd, ontstaat een meer gelijkwaardige relatie, waarin de school eerder een externe partner is dan een gezagsorgaan. Ze staat op gelijke hoogte met hobby’s en studentenjobs – die andere activiteiten waarover kinderen en ouders hun tijd moeten verdelen.

Dat hoeft geen negatieve evolutie te zijn. Ze past in de algemene tijdgeest waarin maatschappelijke machtsstructuren onder druk staan. Het is goed dat ouders meer betrokken zijn bij de school en dat de school meer openheid moet geven over haar werking. Het betekent wel dat scholen moeten zoeken naar een nieuwe invulling van die relatie en dat het daarbij wel eens kan botsen.

Bij kansarme ouders is dat soms een botsing van twee werelden, ook al bevinden die zich in ons geval allebei in Anderlecht. Meer dan 98 procent van onze leerlingen “tikt aan” op minstens één kenmerk van de onderwijskansarmoede-indicator, zoals dat heet in het jargon; 40 procent op alle vier. Die OKI-kenmerken (Onderwijs-Kansarmoede-Indicator) zijn een laag opleidingsniveau van de moeder, een andere gezinstaal dan het Nederlands, wonen in een buurt met een hoge mate van schoolse vertraging en een schooltoelage ontvangen.


Lege brooddoos

Die kinderen komen aan de streep met een achterstand die de school niet kan oplossen. We kunnen de financiële situatie van het gezin of de opleiding van de moeder niet veranderen. We weten niet wat het beste antwoord is als we zelf geen ervaring met kansarmoede hebben. Bovendien bestaan er veel misverstanden over, alsof het je eigen schuld is en alsof je niet in staat bent om je eigen leven in goede banen te leiden.

Maar we beseffen te weinig hoe ingewikkeld het leven wordt als je minder middelen hebt, zodat je sneller een steek zult laten vallen. Of zodat het meer opvalt als je dat doet, omdat je geen vangnet hebt waarop je kunt terugvallen. Als een leerling dus zonder brooddoos naar school komt, wil dat niet zeggen dat de ouders zich onvoldoende bekommeren om hun kind. Of zelfs niet dat ze geen geld hebben om eten te kopen voor hun kinderen, want hoe duur kan een boterham zijn?

Het probleem is veeleer dat ze alles rond moeten krijgen. Vaak schiet het eigen ontbijt of middageten er eveneens bij in. Ook als ouders niet helpen bij het huiswerk, betekent dat niet per se dat ze niet betrokken zijn bij de schoolresultaten van hun kind. Misschien hebben ze geen tijd omdat ze twee jobs moeten combineren of komen ze laat thuis omdat de busverbinding te wensen overlaat. Misschien hebben ze onvoldoende achtergrond omdat ze hun middelbare school niet konden afmaken.

Aan de andere kant heb je ook ouders die het te goed willen doen. Ze voelen zich verplicht om hun kinderen te helpen bij het huiswerk, maar bereiken soms een averechts effect. Bijvoorbeeld omdat ze onvoldoende didactische vaardigheden hebben om de leerstof goed aan te brengen of omdat ze methoden uit hun eigen schooltijd gebruiken die intussen veranderd zijn en hun kinderen alleen maar in de war brengen.

De groei van de bijlesindustrie doet in dat verband vragen rijzen, zeker als je vaststelt dat ouders honderden euro’s per maand uitgeven aan privélesgevers die de rol van de school overnemen. Met alle gevolgen van dien als zij de aanpak van de leraar doorkruisen, of de leraar een verkeerde indruk geven omdat die denkt dat de leerling een taak alleen heeft gemaakt. Ook dat is een kwestie van gelijke kansen: goed onderwijs moet voor iedereen toegankelijk zijn, niet alleen voor mensen met een dikke beurs. Hoeveel ouders ook voor hun kinderen overhebben.


Blog DS, 15-04-2024 (Charlotte Zwemmer)