China lokt verlenging sanctie uit


Door dreigende taal aan het adres van Taiwan moet China het waarschijnlijk nog een jaar langer zonder Europese wapens stellen. Hoewel: het EU-embargo heeft altijd vol gaten gezeten en wordt op grote schaal ontdoken.


Het ziet ernaar uit dat de Europese Unie het wapenembargo jegens China nog een jaar intact wil laten. Daarmee komt de EU terug op haar voornemen om de maatregel, ingesteld na het neerslaan van de studentenopstand op het Plein van de Hemelse Vrede in Peking in juni 1989, deze lente op te heffen.

De ironie wil dat China zelf Europa munitie heeft gegeven om het embargo nog een jaar te laten bestaan. Het Volkscongres nam twee weken geleden een wet aan waarin Taiwan wordt gewaarschuwd zich niet formeel onafhankelijk te verklaren van de Volksrepubliek; anders riskeert het een gewapend ingrijpen. China beschouwt Taiwan als een opstandige provincie.

Frankrijk en Duitsland, de grootste voorstanders van opheffing van het wapenembargo, hebben steeds aangevoerd dat de maatregel zestien jaar na de instelling achterhaald is en louter nog een symbolische functie heeft. Dat argument verliest aan kracht nu China zulke oorlogszuchtige taal jegens het afvallige Taiwan bezigt.

Vooral de Verenigde Staten zullen opgelucht zijn, want zij hebben zich sterk verzet tegen het voornemen van de EU om het wapenembargo op te heffen. Volgens Washington is het met de mensenrechten in China nog steeds bar slecht gesteld. Van verbetering, zoals sommigen zeggen, is absoluut geen sprake. Er worden aan de lopende band doodvonnissen uitgesproken en ook voltrokken, kritiek op de regering is onmogelijk, dissidenten worden in groten getale vervolgd.

Naast het argument dat het embargo slechts een symbolische functie heeft, hebben Parijs en Berlijn steeds aangevoerd dat Europa met deze sanctie China in de armen drijft van andere exporteurs, bijvoorbeeld Rusland, dat nu al de meeste wapens aan het land levert. Bovendien zou Peking door het embargo een stimulans krijgen de eigen wapenproductie op te voeren, en dat zou levensgevaarlijk zijn voor de veiligheidssituatie in de wereld. Bij opheffing zouden de betrokken Europese landen nog enige invloed kunnen hebben op de export van wapensystemen, zo luidt het argument.

Tegenstanders op hun beurt zeggen dat wapenexporteurs na opheffing van het embargo ook hoogwaardige technologie en software aan China gaan verstrekken. Het ligt dan wel zeer voor de hand dat de Chinezen die vervolgens voor hun eigen industrie gaan aanwenden. Vooral de VS zijn daar bezorgd voor. Ze vrezen dat China op korte termijn in staat is de meest verfijnde systemen te fabriceren.

Nog steeds is onduidelijk hoeveel studenten in juni 1989 op het Plein voor de Hemelse Vrede in Peking het leven lieten toen veiligheidstroepen hun opstand neersloegen. De verontwaardiging in de westerse wereld was in ieder geval groot. De Verenigde Staten, Australië en de Europese Gemeenschap (de voorloper van de EU) stelden een wapenembargo in. De maatregel ging vergezeld van een krachtige veroordeling van het optreden tegen de protesterende studenten. Drie jaar later hief Australië het embargo al op.

Het effect is altijd twijfelachtig geweest. In de praktijk is de wapen export naar China steeds doorgegaan; het embargo werd op grote schaal ontdoken. Dat is trouwens ook een argument van bijvoorbeeld de Fransen en de Duitsers om de sanctie dan ook maar helemaal te schrappen. Daar brengen de Amerikanen het argument tegen in stelling dat je toch geen verkeerslichten gaat opheffen omdat automobilisten door rood rijden.





Strafmaatregel op grote schaal ontdoken

Ondanks het embargo is een kleine zeven procent van de wapens die China de laatste jaren heeft geïmporteerd, afkomstig uit de VS -iets minder dan drie procent uit Europa. Het gaat volgens het Britse weekblad The Economist om Amerikaanse Humvees (pantserwagens) die in China worden geassembleerd en om helikopters, gemaakt door het Franse bedrijf Europcopter, onderdeel van de grootste Europese wapenfabrikant EADS. Verder worden Chinese marineschepen voortgedreven door Duitse en Franse dieselmotoren, terwijl er in Chinese jachtvliegtuigen Rolls Royce-motoren zitten.

Schattingen van de omvang van de Europese wapenexport naar China lopen uiteen van 200 tot 400 miljoen euro per jaar. Een groep van 55 niet-gouvernementele organisaties presenteerde drie maanden geleden een rapport waarin werd beweerd dat het wapenembargo op grote schaal en op velerlei manieren wordt ontdoken. Zo komt het regelmatig voor dat wapens via derde landen, die niet op de straflijst van Europa staan, naar China worden doorgesluisd.


Trouw, 25-03-2005

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB