Karl Rove: de dienaar-bovenbaas


George W. Bush noemt hem liefkozend zijn 'boy genius'. Waarnemers in Washington omschrijven Karl Rove als 'de hersens van de president'. Hij bepaalt namelijk al ruim tien jaar elke stap die Bush zet.


Hij is geen minister of staatssecretaris, senator of gouverneur. In het organigram van het Witte Huis staat geen ronkende titel achter zijn naam. Toch is Karl Rove in Washington een soort schipper naast God. Zijn verdienste: hij maakte van fuifbeest Bush in goed tien jaar tijd een president van de Verenigde Staten. (...)

Karl Rove werd op kerstdag 1950 in Denver geboren. Zijn jeugd bracht hij door in Utah, in een gezin waar voor politiek weinig belangstelling bestond. Maar in plaats van aan de lokale universiteit meisjes aan de haak te proberen slaan, stortte Rove zich op de politiek. Hij was al heel vroeg een aanhanger van - uitgerekend - Richard Nixon en liet de universiteit schieten om als vrijwilliger voor Republikeinse kandidaten campagne te voeren. Hij werd lid van de College Republicans, een beweging van jongeren die in de revolutionaire jaren zestig een conservatieve boodschap wilden uitdragen. Op zijn 22e beslechtte hij de slag om het voorzitterschap van de club met een proceduretruc in zijn voordeel. Het leverde hem een baan op in Washington, aan de zijde van George Bush senior.


Een kamer met uitzicht

Niet zolang na zijn kennismaking met George W. belandt Rove in Houston, Texas - de thuisbasis van de Bushclan. De Texaanse high society sluit hem in de armen en hij boekt er zijn eerste grote succes: hij organiseert de campagne van de Republikein Bill Clements, die in 1978 tot gouverneur wordt verkozen. Dat is niet vanzelfsprekend, want Texas is op dat moment op politiek vlak nog een Democratisch bastion. Als het alsnog fout dreigt te gaan, 'ontdekt' Rove afluisterapparatuur die hij zelf in zijn kantoor had verborgen.

In 1981 zet hij een directmailbedrijf op. Daarmee verdient hij veel geld, zodat hij voor verschillende Republikeinse kandidaten tegelijk kan werken. Karl Rove + Company heeft de zegen van de Republikeinse elite. Geld inzamelen om de campagnes van zijn kandidaten te betalen, vormt geen enkel probleem. In goed anderhalf decennium breekt Karl Rove de ruggengraat van de Democratische partij in Texas. Ze houdt er uiteindelijk geen enkel verkozen mandaat meer over. Van de negen rechters in het Texaanse Hooggerechtshof komen er zeven uit de stal van Rove. Het profiel dat hij voor ogen heeft, verbaast vandaag niemand meer: conservatief en religieus rechts.

Karl Rove heeft een heel bijzondere werkwijze. Met zijn kennis van het directmailbedrijf zoekt hij voortdurend nieuwe doelgroepen en niches. Kleine groepen van mensen, die voor de Republikeinen zouden kunnen stemmen, worden intensief bewerkt. Hij is heel sterk in het zoeken van de stemmen waar ze zitten. Zo adviseerde hij een kandidaat-gouverneur in de jaren tachtig om de abonneelijst van Krugerrand Buyer te kopen, een bijna confidentieel tijdschrift voor mensen die in goud investeren.

Hij is er ook van overtuigd dat de meeste verkiezingen in de laatste drie dagen van de campagne worden gewonnen. Op het moment dat de invloed van brede televisiereclame terugloopt, bestaat de kunst erin om de kandidaat onder de mensen te houden. Campagnes moeten de kiezers naar de stembus lokken. Door de aanpak van Rove neemt de opkomst van Republikeinse kiezers voor het eerst in vele jaren weer toe. De ontwikkeling van de technologie maakt het ondertussen mogelijk om de kiezers via internet en e-mail steeds meer aan te spreken op terreinen die hun belangstelling wegdragen. Ze kunnen bijna individueel worden benaderd - zodat zelfs de nationale politiek de trekken van een directmailcampagne vertoont.

Rove betrekt nu een kamer in het Witte Huis met uitzicht op het standbeeld van George Washington. Aan de muur hangen portretten van Abraham Lincoln en Theodore Roosevelt en een ingelijste handtekening van zijn grote politieke voorbeeld James Madison, die president was in het begin van de 19e eeuw. Hij omringt zich ook in Wash-ington alleen met mensen die hij volledig vertrouwt. Wie voor de Republikeinse partij naar een gouverneurschap of een senaatszetel wil dingen, kan niet aan hem voorbij. Benoemingen in de partij of in het overheidsapparaat passeren op zijn werktafel. Tijdens een vergadering over de opstelling van de begroting vorig jaar opperde minister van Financiën Paul O'Neil dat het misschien niet zo'n goed idee was om ook de laatste ferme belastingverlaging onverkort door te voeren. Rove was het niet met hem eens. O'Neil kon gaan.

Karl Rove is nauwgezet en werkt met grote zorg voor het detail, maar hij schuwt ook het moddergevecht niet. De verhalen die daarover in Washington worden verteld, zijn talrijk. Of hij er overal de hand in heeft, valt nauwelijks te achterhalen. Maar wat er gebeurt, vertoont altijd hetzelfde patroon. Altijd verschijnen er plotseling smerige verhalen over politieke tegenstanders in kranten die de Republikeinen goedgezind zijn.


Tien steekkaarten

Het overkwam in de voorbije maanden, bijvoorbeeld, Jessica Lynch. Toen de jonge vrouw er stilaan genoeg van had dat haar zogenaamde heldenrol in Irak politiek werd gebruikt, stond er plotseling in de krant dat ze voor het pornoblad Hustler had geposeerd. Wapeninspecteur Scott Ritter bekocht zijn protest tegen de oorlog met een beschuldiging van pedofilie. Daar bleek naderhand niets van aan. Ambassadeur Joseph Wilson werd om dezelfde reden met een aanval op zijn vrouw beloond: iemand in het Pentagon lekte dat ze undercover voor de CIA werkte.

Zelfs een vooraanstaand politicus als John McCain was niet veilig. Toen hij zich in 2000 met net iets te veel succes in de primaries om de Republikeinse kandidatuur voor het presidentschap waagde, werd het gerucht verspreid dat hij een kind had bij een zwarte prostituee. Tijdens de campagne om het gouverneurschap van Texas in 1994 kregen potentiële kiezers van de Democratische kandidate Ann Richards enkele dagen voor de verkiezingen een telefoontje met de vraag of ze wel wisten dat Richards lesbisch is.

Karl Rove werkt met Bush sinds het einde van de jaren tachtig. Hij had toen al het gevoel dat hij met een kandidaat-president aan de slag ging. Aan de campagne voor het gouverneurschap van Texas in 1994 gingen jaren van intensieve training vooraf. Rove verzekerde Bush ook van de steun van religieus-rechts en bedacht voor hem het begrip 'compassionate conservative', waarmee hij in 2000 president werd.

Maar Rove is ook een man met een missie. Hij wil de Republikeinse partij ombouwen tot een politieke machine die voor langere tijd de macht in handen neemt - een rechtse, conservatieve, christelijk-fundamentalistische kracht. Het klinkt gek, maar hij vindt de rijke Republikeinse partij in hoge mate anti-elitair. Republikeinen moeten zich, volgens hem, altijd voorstellen als de kandidaten van de kleine, vrije man die opkomt tegen de machtige structuren van de welvaartsstaat.

Om daar vooral geen fout tegen te maken, kreeg Bush van Rove in 1994 tien steekkaarten in de handen gestopt. Daarop stond alles wat de kandidaat mocht zeggen. Want, knoopte hij George W. goed in de oren: 'Het gaat niet om jou, jij bent niet belangrijk. Het is de boodschap die telt.'

Hubert van Humbeeck, Knack 08-09-2004

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB