Tsjaad / Situatie na couppoging gevaarlijk voor de hele regio


De komst van rebellen in de Tsjadische hoofdstad N’Djamena is een nieuwe fase in de politieke crisis die dit deel van Afrika teistert. De situatie in Tsjaad heeft veel te maken met de crisis in Darfur.


Onvrede over de wijze waarop president Idriss Déby van Tsjaad met de kwestie-Darfur is omgegaan is de rechtstreekse aanleiding voor het verzet in Tsjaad. Zijn eigen etnische groep, de Zaghawa, is een van de zwarte Afrikaanse bevolkingsgroepen die in opstand zijn gekomen tegen de Soedanese overheid en de grens over werd gedreven.

Prominente leden van de legertop en de hoogste niveaus van het Tsjadische regime, ook Zaghawa, verenigde zich daarom in het Verenigd Front voor de Verandering (Fuc). Om geen binnenlandse steun te verliezen moest Déby de laatste tijd veel duidelijker het verzet tegen de Soedanese overheid steunen.

Als tegenzet heeft de Soedanese regering Tsjadische verzetsgroepen gesteund en toegestaan vanaf haar grondgebied te opereren. Hier hebben Tsjadische vluchtelingen die zich al jaren in Soedan bevonden bij aangesloten.

Zo is de paradoxale situatie ontstaan dat dezelfde Zaghawa die zich tegen Soedan keren, worden gesteund door Soedan om de politieke stabiliteit in Tsjaad te ondermijnen. Waarschijnlijk hoopt Khartoem zo het verzet in Darfur van zijn terugvalbasis te beroven.

De internationale gemeenschap heeft de crisis in Darfur niet op kunnen lossen en de problemen in Tsjaad genegeerd. Sinds 2004 is er een aantal mislukte staatsgrepen en gewapende incidenten geweest, die duidelijk maakten dat president Déby langzaam zijn controle over de gang van zaken aan het verliezen was. Sinds november voeren bovendien Janjaweed milities, die in Darfur dood en verderf zaaien, regelmatig aanvallen uit in Tsjaad om dorpen te plunderen.

Hoewel Tsjaad hiertegen protesteerde en het tot diplomatieke veroordelingen kwam van buurlanden, was er nauwelijks internationale bemoeienis met dit probleem. In buurland Centraal-Afrikaanse Republiek zijn eveneens strijdgroepen bezig het platteland in het noorden van dit land te plunderen. Sinds een jaar ontvluchten tienduizenden burgers dit gebied en komen zij naar het zuiden van Tsjaad. Ook hier geen reactie van de internationale gemeenschap.

Hiermee dreigt een groot gedeelte van Centraal-Afrika in chaos weg te zinken. Waarnemers wijzen erop dat Nigeria ook steeds onstabieler wordt. Tussen Tsjaad en Nigeria zit slechts een klein strookje Noord-Kameroen.

Hoewel het Tsjadische regeringsleger de aanval op de hoofdstad heeft afgeslagen is, de oorlog zeker niet gewonnen. Zelfs een uit elkaar gevallen verzetsbeweging is een bedreiging voor de stabiliteit van de regio, waar banditisme normaal is.

Grote vraag is wat er nu met Tsjaad moet gebeuren. President Déby wil op 3 mei herkozen worden maar de kans dat de verkiezingen nu doorgaan is zeer gering. Déby is al jaren ernstig ziek en het grootste deel van de bevolking heeft een grondige afkeer van zijn corrupte en nepotistische stijl van regeren.

Probleem is dat de oppositie geen enkele geloofwaardige kandidaat met enige aanhang in het strijdperk kan brengen. In de huidige constellatie van islamitische dominantie is een (christelijke) president uit het zuiden uitgesloten. Maar ook de noordelijke kandidaten zijn intern ongeloofwaardig en internationaal onacceptabel.

Uiteindelijk zullen in Tsjaad de wapens beslissen. Franse steun kan daarbij doorslaggevend zijn.

Dat het verzet donderdag ineens in staat was een aanval te plegen op N’Djamena was een grote verrassing voor de bevolking. Hoewel de hoofdstad van Tsjaad in 1979 en 1980 al het toneel was van bijzonder bloedige gevechten, verwachtte iedereen dat de strijd in het oosten zou worden beslecht.

Het Franse garnizoen had de afgelopen weken continu gevechtsvliegtuigen in de lucht om vijandelijke troepenbewegingen in de gaten te houden.

Het regeringsleger werd in het oosten bij de plaatsen Adré en Abeché beziggehouden met kleine aanvallen. Iedere dag waren transportvliegtuigen in de lucht om de troepen in het oosten te bevoorraden en gewonden af te voeren.

Ondertussen drong een grote colonne van het verzet via de zuidoostelijke route en de Centraal Afrikaanse Republiek door tot Mongo en Massenya in Centraal Tsjaad. Deze colonne ontmoette weinig verzet en stond binnen een mum van tijd bij de hoofdstad.

Men was in de hoofdstad veel meer beducht voor een staatsgreep van binnenuit. Twee weken geleden nog zorgde een schietpartij van ontevreden werknemers voor paniek.


Trouw, 15-04-2006

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB