Vertrouwen is geen domheid


Slachtoffers van sexting worden vaak veroordeeld, ondervond Mattias De Paep na gesprekken met jongeren. Hij vindt het hoog tijd dat we hen ervan bewust maken dat naaktfoto’s ongevraagd verspreiden een digitale vorm van verkrachting is.


Een jaar geleden werd ik door Child Focus gevraagd een theatervoorstelling te maken over sexting – het delen van seksueel getinte beelden via sociale media – en dan voornamelijk over hoe het uit de hand kan lopen (DS 8 juni) . Dat proces resulteerde in een zoektocht waarvan ik enkele elementen wil delen.

Het mag misschien verbazen na de tragische zelfdoding van de 15-jarige jongen uit Ninove, maar ik ben ervan overtuigd dat er met sexting op zich niets mis is (DS 13 juni) . Dat jongeren experimenteren met seksualiteit en grenzen, is een essentieel *onderdeel van hun ontwikkeling. Doordat hun ‘online’ en ‘offline’ *leven meer en meer met elkaar verweven raken, is het niet meer dan logisch dat dit experiment zich online voortzet. Het is immers een stuk minder confronterend om een intieme foto te maken en digitaal te versturen dan om je letterlijk fysiek bloot te geven aan iemand.

Als het uit vrije wil en in een gelijkwaardige relatie gebeurt, is zo’n foto van jezelf versturen een prachtig compliment aan de ontvanger. Het is een keuze voor het delen van intimiteit. Een ultiem teken van vertrouwen. Wanneer die ander dat vertrouwen schaadt door het beeld verder te verspreiden, komt de klap des te harder aan.

Eenmaal vertrokken, is er geen houden meer aan. Een foto doorsturen is maar een kleine handeling. Je krijgt hem op je telefoon, je beweegt je vinger een paar keer en vervolgens heb je hem gedeeld met al je contactpersonen. Je hoort erbij, je kunt meepraten, het creëert een bizar soort samenhorigheid. En de persoon die op die foto staat? Och, die heeft hem toch zelf als eerste verstuurd …


Foute boodschap

Het afgelopen jaar sprak ik met verschillende groepen jongeren. Telkens weer kreeg ik te horen dat een slachtoffer van fout gelopen sexting het zelf gezocht heeft. ‘Hoe kun je nu zo dom zijn?’ Slechts een klein groepje gaf aan dat het probleem ligt bij de persoon die besliste de foto door te sturen naar een derde. Helemaal niemand sprak over de grote groep die daarna het beeld bleef verspreiden.

Hoe goedbedoeld ook, een groot deel van de preventiecampagnes die ik tegenkwam, geeft in essentie een gelijkaardige boodschap. Doe het beter niet, vertrouw een ander niet met zoiets intiems, zelfs niet je lief. En als je het dan toch doet, kijk dan of je hoofd er niet op staat, gebruik een achtergrond die niet herkenbaar is, zodat niemand kan zien dat jij het bent. Nuttige tips, maar tegelijk zeg je daarmee: je had het zelf in de hand. Willen we de jongeren echt opvoeden met het idee dat wantrouwen de enige veilige basishouding is?

Fout gelopen sexting is een *drama. Iemand die jij vertrouwde, heeft dat vertrouwen geschonden. Je staat letterlijk in je blootje voor je *hele school, je vriendenkring, je sportclub. Iedereen praat erover achter je rug. Je ontvangt berichten, privé of openbaar op sociale media, waarin je uitgemaakt wordt voor ‘slet’ of ‘loser’. Ouders, vrienden en leerkrachten doen hun best om je te helpen, maar toch voel je steeds die ene goedbedoelde vraag: waarom heb je toch zoiets doms gedaan? En dat in een fase van je leven waarin je zo zoekend en kwetsbaar bent. Kunnen we ons eigenlijk wel voorstellen hoe ingrijpend en pijnlijk dit moet zijn? Hoe eenzaam en verraden je je dan voelt?


Groepsdruk en vooroordelen

Volgens psychologen is zelfdoding zelden toe te schrijven aan één enkele factor. Uiteraard ken ik het persoonlijke verhaal niet dat achter de tragedie in Ninove schuilgaat. Maar als we misgelopen sexting en de persoonlijke drama’s die het veroorzaakt, een halt willen toeroepen, is het tijd om als maatschappij, school, ouder, mens een duidelijk standpunt in te nemen.

En voor mij luidt dat als volgt: vertrouwen is geen domheid. Intimiteit delen binnen een gelijkwaardige relatie is iets moois en waardevols. Iets dat je moet koesteren. Daarbij ben jij de eigenaar van je lichaam. Jij mag ervoor kiezen om het te tonen. Als een ander jouw vertrouwen schaadt, gaat die in de fout. Een intieme foto verspreiden zonder toestemming is een digitale vorm van verkrachting. En iedereen die daaraan meewerkt, draagt mee de verantwoordelijkheid voor de gevolgen.

Moeten we dan jongeren die foto’s ongevraagd doorsturen als criminelen beschouwen? Uiteraard niet. Daarvoor spelen er te veel complexe elementen als groepsdruk, gekwetste gevoelens en vooroordelen. Maar we moeten hen wel bewust maken van de impact die hun schijnbaar onschuldige handeling heeft op het leven van iemand anders. Want dit fenomeen is lang genoeg onder de radar gebleven. Het is tijd om het in alle openheid bespreekbaar te maken.


DS, 14-06-2017 (Mattias De Paep)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB