Nuttige crisis


Er zijn families waar, meestal na een forse ruzie over geld, de leden een generatie lang niet meer met elkaar spreken. Gelukkig zijn de meeste families anders. Daar wordt er ook wel eens flink gedonderjaagd en vallen er dan kwetsende woorden. Maar door de botsing klaart de lucht uit, beseft iedereen dat er meer is dat de familieleden bindt dan wat hen scheidt en kent ieder beter zijn verantwoordelijkheden. Grote verzoening, tranen en drank, peis en vree tot het volgende incident.


De voorbije dagen leek het er steeds sterker op dat kern-Europa — de landen die met de euro betalen — op weg was een familie van het eerste type te worden. De lelijkheden die met name Duitsland en Griekenland met elkaar wisselden, riskeerden de sfeer zo te vergiftigen dat samenleven bijzonder lastig kon worden. De driestheid waarmee de vuile was werd buitengehangen verbijsterde de buren.

Maar de ruzie blijkt uiteindelijk heilzaam te werken. De kibbelende familieleden zijn elkaar nog niet wenend in de armen gevallen, maar er tekende zich gisteren een uitweg af. Goed, de verloren zoon zal boete moeten doen. Na zijn potverteren moet Griekenland de broekriem aanhalen. De euro-familie helpt de schulden vooralsnog niet betalen, maar laat doorschemeren dat ze dat in uiterste nood wel zal doen. De Grieken moeten daarnaast de vernedering aanvaarden bij het Internationaal Muntfonds steun te zoeken. Dat is het equivalent in de moderne tijd van de antieke doortocht onder het juk.

De belangrijkste vraag is welke lessen de eurofamilie uit de ruzie heeft getrokken. Europa gaat al een halve eeuw met schokken vooruit. Meningsverschillen worden op de spits gedreven en net als het er echt duister begint uit te zien, komt er vaak een doorbraak. Even vaak ontbreekt de druk om de knoop voor eens en voor altijd door te hakken. Dan blijft een probleem jaren onaangeroerd op tafel liggen.

De euro-crisis, de eerste echte in tien jaar muntunie, heeft ons vervaarlijk dicht bij de afgrond gebracht. Het ondenkbaar gewaande perspectief van een breuk, een scheuring of zelfs het einde van de eenheidsmunt werd gaandeweg toch een ernstige hypothese. Daardoor beseft de hele familie nu hopelijk dat er betere afspraken en strenger toezicht nodig zijn.

De kwetsbaarheid van een muntunie zonder eengemaakt politiek gezag was van bij de aanvang bekend. Maar nu beseffen we pas echt hoe zo'n constructiefout tot de instorting van het hele gebouw zou kunnen leiden. Het was een ontnuchterende oefening, maar een nuttige en noodzakelijke.

In de eurofamilie wordt het nooit meer als voorheen. De rol van Duitsland in Europa is versterkt. Anderen kunnen niet meer gratis meesurfen op het Duitse economische succes. Ze moeten mee verantwoordelijkheid nemen voor de kredietwaardigheid van de hele club. De basis voor een betere familieband is gelegd.


DS, 26-03-2010 (Bart Sturtewagen)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB

De euro en de Duitse grootverdieners


De jongste EU-crisis heeft de Europese machtsverhoudingen duidelijk gemaakt, schrijft PAUL GOOSSENS. Merkel en Sarkozy gaven de rest het nakijken en stuurden Herman Van Rompuy naar de wachtkamer.


Soms is er niets beter dan een flink uit de kluiten gewassen crisis. Het is nog steeds de kortste en zekerste weg om machtsverhoudingen correct in te schatten en de echte spelers van de farceurs te onderscheiden. Zeker in het Europa van na Lissabon is dat geen overbodige kennis. Met het nieuwe verdrag daalden niet alleen nieuwe instellingen, topjobs en afspraken over Europa neer, maar ook veel mist. De Griekse crisis blies die smog grotendeels weg. We zien opnieuw wie het in de Unie voor het zeggen heeft. Als de machtscentra de meubelen moeten redden, is er geen tijd voor schone schijn of mooie manieren. Op dat punt zijn ze in Duitsland weer helemaal bij de les. De Europese sentimenten die de vroegere 'Bonner Republik' kenmerkte, hebben ze in Berlijn voorgoed afgeschud. Angela Merkel heeft de knop helemaal omgedraaid en is goed op weg om de vrouwelijke Bismarck van het nieuwe Germania te worden. Europa weet nu dat het tijdperk van Helmut Kohl voorbij is en dat er in Berlijn een ijzeren kanselier kantoor houdt. Zonder de Griekse crisis hadden we er langer over gedaan om daar achter te komen. De Griekse crisis had nog goede kanten. In Athene brengen ze eindelijk het huis op orde en een overgewaardeerde euro werd afgeprijsd. Daar zaten er veel op te wachten, want het is goed voor het continent, zijn uitvoer en tewerkstelling.


Pootjes op de grond

Overigens werd rond de euro een taai misverstand rechtgezet. De Europese munt blijft in eerste en laatste instantie een dossier van de grote, nationale staten. Niet de Europese Unie, de Europese Commissie of de Europese Centrale Bank hebben hier het laatste, zelfs niet het voorlaatste woord. Dat prerogatief, zo werd de jongste dagen herhaaldelijk duidelijk gemaakt, komt de hoofdsteden van de grote landen, in de eerste plaats Duitsland, toe. De rechtzetting komt op haar tijd. Ook al omdat nogal wat Europese leiders de spin van hun eigen persdiensten begonnen te geloven en hun greep op de gebeurtenissen fout inschatten. Dankzij de Griekse crisis staan ze opnieuw met beide voeten op begane grond. Voor de Luxemburgse premier Jean-Claude Juncker werd het zelfs een harde landing.

Al jaren is Juncker voorzitter van de Eurogroep. De idee van Guy Verhofstadt en anderen dat de club van landen die de euro bezigen, de kern van een geïntegreerd Europa moet vormen, kon bij hem steeds op verbale steun rekenen. Daar bleef het bij. Tijdens crisissituaties, zoals met de banken in 2008 en nu met Griekenland, was voor Juncker alleen een bescheiden, bij momenten tragikomische figurantenrol weggelegd. Op geen enkel moment slaagde hij erin om de hoofdsteden van een Europese aanpak te overtuigen. Het ontbrak Juncker aan ideeën, een strategie en hefbomen. Zo werd de Eurogroep de jongste weken tot een Duits-Frans speeltje gedevalueerd. Het akkoord (?) van donderdagavond - hoe lang blijft het overeind - was een werkstuk van de samenwerkende vennootschap Merkel-Sarkozy en voorzitter Herman Van Rompuy moest tijdens de redactie op bevel van Merkel de wachtkamer in. Zelfs de Franse president Sarkozy vond het straffe kost en liet het nieuws dat de permanente president tot secretaris was gedegradeerd, met enig leedvermaak in de media lekken.


Ramkoers

Ook al sta je aan het hoofd van een Europese instelling, met de staats- en regeringsleiders ben je nooit klaar. Altijd loop je het gevaar in ongenade te vallen. De chefs blijven zich als de echte mandaathouders van Europa beschouwen en handelen navenant. Zo durfde Juncker het niet eens aan om commissievoorzitter José Manuel Barroso voluit te steunen toen die eiste dat de lentetop Griekenland een vangnet zou toewerpen. Een Luxemburgse premier, ook al is hij dan voorzitter van de Eurogroep, kan zich blijkbaar geen aanvaring met een Duitse kanselier veroorloven.

Het is symptomatisch dat de anders zo 'brave en volgzame' Barroso deze week wel op ramkoers met Merkel durfde te gaan. De commissievoorzitter beseft onderhand dat het Verdrag van Lissabon geen neutrale operatie is. Dankzij de permanente voorzitter slaagden de lidstaten, althans de regeringsleiders, erin hun positie te versterken en de eigen agenda door te duwen. Voor de Commissie was het behoorlijk frustrerend dat een telefoontje van Gordon Brown naar zijn partijgenoot José Luis Zapatero volstond om een richtlijn over de hefboomfondsen en ander speculatief tuig te verdagen. Wegens de verkiezingen kwam de goedkeuring ongelegen voor de Britse premier. Bij Merkel waren het eveneens electorale motieven die haar obstinaat verzet tegen een Europees reddingsboei voor Griekenland inspireerden. Daarom duwde ze de euro tot aan de rand van de afgrond. Het verbijsterende is dat electorale koorts de regeringsleiders zelfs de wezenlijke belangen van hun land uit het oog doet verliezen. Om de kiezer te behagen, riskeerde Merkel een crisis zonder voorgaande in de eurozone en 'vergat' ze dat de Duitse industrie van alle lidstaten veruit het meest aan de euro verdiende. Over welke bedragen en marktaandelen het gaat, is een goed bewaard Europees staatsgeheim, want te explosief.

Paul Goossens, Europajournalist


DS, 27-03-2010

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB