1 jaar na Khaddafi is Libië eindeloos verdeeld

De Libische leider Moe'ammar al-Khaddafi is exact 1 jaar dood. De Grote Leider laat een erg verdeeld land achter dat veel moeite heeft om uit het politieke moeras te kruipen. De impasse is compleet en de stammentwisten escaleren en radicaliseert met als triest hoogtepunt de aanval op de VS-ambassade in Benghazi.

Op 20 oktober 2011 valt de Libische kolonel in handen van de rebellen. Kort daarna ontstaat een vuurgevecht en sterft de dictator na een kogel in de buik en een in het hoofd. De bloedige en schokkende beelden gaan de wereld rond. Hiermee komt na enkele maanden al een einde aan de opstand tegen het bewind van de Grote Leider. Khaddafi wordt samen met zijn Groene Boekje begraven en het land likt zijn wonden.

Een jaar later is de politieke impasse compleet. Sinds de omwenteling in Libië was de macht in handen van de Nationale Overgangsraad (CNT), waarin de opstandelingen zich verenigd hadden. Ze wierpen zich op als de enige vertegenwoordiger van het Libische volk en werden zo ook door verschillende landen en organisaties erkend.

Verkiezingen bevestigen verdeeldheid
Op 7 juli werden vrije verkiezingen gehouden in Libië, de eerste in meer dan 40 jaar. Die verkiezingen tonen een diepe verdeeldheid aan in het land. Oost en west in Libië staan lijnrecht tegenover elkaar. Benghazi, de grootste stad in het oosten, is tijdens de opstand altijd hét bolwerk van de rebellen geweest. De Oost-Libiërs willen na decennia van onderdrukking meer erkenning en meer macht. Daarnaast blijven ook rivaliteiten tussen verschillende stammen in het zuiden de politiek verlammen.

Ruim vier maanden na de verkiezingen heeft het land nog altijd geen regering. Die is dringend nodig, omdat die het land zou moeten leiden tot een nieuwe grondwet is goedgekeurd. Vorige week nog werd de “noodregering” van de verkozen premier Mustafa Abushagur met ruime meerderheid door het parlement verworpen. Abushagur kon slechts 44 van de 200 parlementsleden overtuigen. Naar verluidt vooral omdat er bij de samenstelling van de regering onvoldoende rekening was gehouden met de geografische (lees: tribale) samenstelling.

Het parlement zelf staat nu voor de aartsmoeilijke taak om een nieuwe regeringsleider aan te duiden. In afwachting van eensgezindheid hierover in het halfrond, heeft het parlement zijn vertrouwen uitgesproken in de ontslagnemende “overgangsregering” van Abdelrahim al-Keib.

Doordat het al de tweede poging was van Abushagur om een regering te vormen, komt hij niet meer in aanmerking als regeringsleider. De 10-koppige regering die hij vorige week voorstelde was zijn laatste kans, nadat eerder een 27 leden tellende regering was afgewezen.

Milities radicaliseren
Experts vrezen dat zonder een sterke regering van nationale eenheid in Tripoli het land zou kunnen vervallen in chaos en geweld. De aanval op de VS-ambassade in Benghazi, waarbij onder meer de Amerikaanse ambassadeur omkwam, heeft de stabiliteit in het land geen goed gedaan.

Naar verluidt zouden milities die tijdens de opstand aan de kant van Khaddafi hebben gevochten zich al weken ophouden in een voormalig pro-Khaddafibolwerk op zo’n 170 kilometer van Tripoli. Het Libische nationale leger heeft het stadje omsingeld, maar slaagt er niet in hen te ontwapenen.

De crisis escaleerde toen de 22-jarige Omran Shabaan overleed aan verwondingen die hij had opgelopen bij een aanval van de militie. Shabaan is degene waarvan wordt gedacht dat hij het genadeschot aan Khaddafi heeft gegeven. Gevreesd wordt dat de verjaardag van Khaddafi’s dood als symbolische startdatum zal worden gebruikt door de Khaddafi-getrouwen om een offensief te starten om het land terug over te nemen.

Daarnaast lijkt het erop dat de milities in het land steeds meer radicaliseren. Amerikaanse experts vrezen dat het terreurnetwerk Al Qaeda daarmee voet aan grond krijgt in Libië. Wat uiteraard de stabiliteit niet te goede komt.

Zoon Khaddafi voor de rechter
Alsof de politieke impasse en de stammentwisten nog niet voldoende is, zit er ook een juridische kant aan het Libische verhaal. Toen de kolonel vorig jaar gedood werd, is zijn zoon Saïf al-Islam in tegenstelling tot zijn vader wel levend opgepakt. Maar is een land in volle wederopbouw, dat politieke muurvast zit en waar het geweld dagelijks lijkt te escaleren wel in staat om Khaddafi’s zoon een eerlijk proces te geven?

Het Internationaal Strafhof (ICC) in Den Haag buigt zich momenteel over die hamvraag. Zoals wel vaker het geval is in het internationaal recht zijn er weinig drukkingsmiddelen om Saïf al-Islam zijn uitlevering te eisen als het hof tot het besluit komt dat Tripoli hem geen eerlijk proces kan bieden.

De Veiligheidsraad, die vorig jaar het ICC heeft aangestuurd om de zaak te onderzoeken, kan dan eventueel wel wat druk uitoefenen op Tripoli. Toch lijkt de kans zeer klein dat Libië Saïf al-Islam uitlevert. Het land heeft al meermaals laten verstaan hem zelf te willen berechten. Daar riskeert hij overigens de doodstraf, wat uitgesloten is bij het internationale hof.

Hoe moet het verder?
Het lijkt er alvast op dat er nog veel water naar de zee zal moeten vloeien vooraleer er stabiliteit komt in het Noord-Afrikaanse land. Hopelijk valt Libië niet ten prooi aan een nieuwe dictator of aan extremisten. Het feit dat het relatief kleine Libië er niet in slaagt om een stabiele democratie op te bouwen, belooft alvast niet veel goeds voor het veel grotere en veel heterogenere Syrië als president Bashar al-Assad daar ooit ten val komt.

Pieterjan Huyghebaert

--

za 20/10/2012 - 10:12
Bron: Deredactie.be

--

Exact één jaar geleden werd de Libische ‘leider’ Moe’ammar al-Khaddafi op gruwelijke wijze vermoord. Jolijt alom, want er kan nu eindelijk werk gemaakt worden van de heropbouw van Libië dacht men. Tot ieders verbazing is er van die heropbouw nog maar zeer weinig te merken en is er niet meteen zicht op verbetering.

De verkiezingen van 7 juli tonen aan dat het land sterk verdeeld is. Het begint nu wel erg dramatisch te worden dat er na vier maanden nog steeds geen regering is. De noodregering, opgericht door Mustafa Abushagur, werd helaas door het parlement verworpen. Omdat dit al de tweede keer was dat de noodregering van Abushagur verworpen werd, moet het parlement nu zelf een regering maken. Ik vrees dat dit lang gaat duren en dat de verdeeldheid in het land alleen maar zal toenemen.

De aanhangers die zich hebben verscholen in een stad 170 kilometer van Tripoli staan op het eerste zicht machteloos tegenover het nationale Libische leger die de stad heeft kunnen omsingelen. Het verbaast me wel dat dit leger hen nog niet heeft kunnen ontwapenen, iets wat zo snel mogelijk moet gebeuren om deze opstandelingen tegen te houden. Het verleden mag zich niet herhalen.

Ik ben er van overtuigd dat de zoon van Khaddafi, Saïf al-Islam, in eigen land geen eerlijk proces zal kunnen krijgen. Naar mijn gevoel verdient iedereen een eerlijk proces, wat de persoon in kwestie ook gedaan heeft. Daarom vind ik het ook jammer dat de uitlevering van Saïf al-Islam hoogstwaarschijnlijk niet zal gebeuren. In eigen land zou de zoon bovendien de doodstraf krijgen. Ik kan begrijpen dat veel mensen deze gedachtegang volgen, maar het is nog steeds tegen de rechten van de mens om de doodstraf uit te voeren. Op deze manier zal Libië de mensenrechten schenden. Wat voor boodschap zendt het land dan uit?

Het allerlaatste wat Libië nu nodig heeft is opnieuw een nieuwe dictator of extremisten. Het parlement heeft nu de moeilijke taak om het land te herenigen door een nieuwe regering op te richten, al zal dat nog wel een tijd duren.