Welk diploma loont (en welk niet)


De kansen op werk zijn er voor iedereen op verbeterd, behalve voor de laaggeschoolden. Meer dan ooit geldt: een goed diploma is het ticket tot een baan in Vlaanderen. Al zijn er ook signalen dat het felbegeerde getuigschrift internationaal aan glans verliest.


De VDAB is het nagegaan

Een diploma loont. De VDAB heeft nagegaan hoe jongeren er een jaar na het verlaten van de schoolbanken (ook die van hogeschool en universiteit) aan toe zijn op de arbeidsmarkt. Ze werden gevolgd na het beëindigen van het school- of academiejaar 2013-2014 tot eind juni 2015.

En wat blijkt? Vergeleken met de vorige studie van 2015 is het percentage jongeren dat een jaar later nog werk zoekt afgenomen van 12,5 naar 11,7 procent. Die daling is nagenoeg volledig op het conto van de hooggeschoolden te schrijven.

‘Het behalen van een kwalificatie blijft hét toegangsticket tot de arbeidsmarkt’, stelt de VDAB vast. En het geldt overigens niet alleen voor de hoger geschoolden. Ook in het (deeltijds) beroepsonderwijs of de leertijd hebben jongeren die een extraatje doen om bovenop hun certificaat een diploma secundair te halen, een grotere kans op een baan.

‘Als er al een positieve kant zat aan de crisis van de afgelopen jaren, dan is het dat studenten en hun ouders meer zijn gaan nadenken over de studiekeuze en de invloed hiervan op het leven na de school’, stelt de VDAB.


Vlaanderen is erg diploma-gericht (maar dat verandert)

‘Werkgevers belonen nog steeds formeel onderwijs en minder de vaardigheden’, zegt Dirk Van Damme, hoofd onderwijsonderzoek van de OESO. ‘Dat effect speelt vooral bij hoger onderwijs dat toegang geeft tot de beter betaalde banen.’

Voor mensen met alleen een diploma secundair is het belang van dat diploma voor de lagerbetaalde banen nog steeds groot. Als ze meer verdienen, speelt het minder een rol, maar dan hebben we het over mensen die zich opgewerkt hebben.

Vlaanderen heet traditioneel een erg diploma-gerichte arbeidsmarkt te zijn. ‘Maar gegevens van 2012 tonen dat dit toch veranderd is, meer dan in andere OESO-landen’, stipt Van Damme aan. ‘Onderwijs heeft nog altijd de sterkste impact maar het verschil met vaardigheden is kleiner geworden, zeker voor de minder betaalde jobs. Werkgevers zijn dus blijkbaar meer naar vaardigheden gaan kijken.’


‘Waarde van diploma is uitgehold’

Van Damme merkt dat internationaal – ook voor hoger onderwijs – het diploma aan belang verliest. ‘In een opgemerkte mededeling vorig jaar zei het toonaangevende dienstverlenend bedrijf EY (vroeger bekend als Ernst & Young) vorig jaar dat het niet meer naar diploma zou kijken, omdat de symbolische waarde ervan uitgehold was. Het punt is dat internationale werkgevers steeds minder vertrouwen hebben in de kwaliteit van hogeronderwijsdiploma’s, die blijkbaar niet meer garant staan voor een bepaald minimumniveau van vaardigheden.’

Diplomafetisjisme is alvast niet besteed aan Van Damme. ‘De kwaliteit van het onderwijs moet vooropstaan, niet alleen het behalen van dat diploma. We moeten af van het idee dat een diploma een levensverzekering is. Mensen moeten kennis en vaardigheden blijven ontwikkelen, in elke fase van hun leven. Anders staan ze kwetsbaar op de arbeidsmarkt.’

De VDAB heeft voor ieder onderwijsniveau de prestaties van de schoolverlaters in kaart gebracht. We lijsten enkele belangrijke bevindingen voor u op.


En nu concreet: Master

Een masterdiploma biedt prima kansen op werk. Slechts 5,4 procent zit nog zonder werk na een jaar. Bij onder meer tandheelkunde, ingenieurswetenschappen elektrotechniek en energie, handelsingenieur en toegepaste informatica is de werkloosheid dan nul.Ook bij onder andere geneeskunde, farmacie en revalidatie en kinesitherapie is het aantal werkzoekenden minimaal. Toch zitten er aan het andere kant van het spectrum masteropleidingen die het minder goed doen. Op beeldende kunsten na zijn het wel weinig bevolkte opleidingen. Zo is nog tussen de 15 en de 20 procent van de schoolverlaters van audiovisuele kunsten, beeldende kunsten, Westerse literatuur en geologie nog werkloos. Bij godgeleerdheid en godsdienstwetenschappen, industrieel ontwerpen, fysica en theater– en filmwetenschappen is de kans om na een jaar werkzoekend te zijn groter dan een op vijf.


Professionele bachelor

Professionele bachelors doen met een percentage werkzoekenden na een jaar van 5,5 procent amper onder voor de masters. Gezondheidszorg en industriële wetenschappen en technologie bieden de beste kansen. Onderwijs scoort op het gemiddelde, terwijl handelswetenschappen en bedrijfskunde er iets boven uitkomen. Sociaalagogisch werk ligt daar met 7,8 procent wat boven. Minder sterk scoren bijvoorbeeld ‘audiovisuele en beeldende kunst’ en ‘muziek en podiumkunsten’. Hier gaat het om weinig afgestudeerden.


Secundair

Van wie zich alleen met een diploma secundair op de arbeidsmarkt begeeft, zit gemiddeld 13 procent nog zonder werk na een jaar. Er bestaan wel grote verschillen. Binnen het technisch onderwijs (tso) doen bijvoorbeeld bouw, hout en auto het goed. Het verdwijnen van de autofabrieken van Opel Antwerpen en Ford Genk of de instroom van buitenlandse bouwvakkers ten spijt.Sport, handel en ‘koeling en warmte’ scoren niet goed. Fotografie scoort het slechtst: een op de vijf schoolverlaters is nog werkzoekend na een jaar. In het beroepsonderwijs (bso) zijn de ‘hardnekkige pijnpunten’ opleidingen als decoratieve technieken, ‘grafische communicatie en media’ en handel. Studiegebieden met veel potentieel zijn personenzorg, voeding en hout. Ook opvallend: vrouwen doen het na het bso in het algemeen beter dan mannen. De minister van Onderwijs , Hilde Crevits (CD&V), heeft al aangekondigd grote schoonmaak te houden in de richtingen van het secundair die niet doen wat ze moeten doen.


Laaggeschoolden en ongekwalificeerden

Laaggeschoolden (maximaal tweede graad secundair of deeltijds beroeps) en jongeren zonder kwalificatie zijn het kneusje op de arbeidsmarkt vandaag. De verbetering van de conjunctuur doet de jobkansen van hoog- en middengeschoolden toenemen, maar die van laaggeschoolden blijven krimpen. Dertig procent van hen is nog werkloos na een jaar. Er doet zich daarbij ook een zekere verdringing voor. Hooggeschoolde werkkrachten vullen banen in waar vroeger mensen met een minder hoog diploma voor in aanmerking kwamen. De eisen worden ook steeds hoger. Ook voor een meer bescheiden baan moet je tegenwoordig goed overweg kunnen met nieuwe technologie. Lichtpuntje is dat de groep jongeren die de schoolbanken verlaat zonder enige kwalificatie op zak, met 7,8 procent nooit kleiner was.


Blog DS, 22-06-2016 (Tom Ysebaert)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB