Republikeinse radicalen stemmen hun eigen Speaker of the House weg


Acht radicaal-rechtse Republikeinen hebben de Speaker of the House, hun partijgenoot Kevin McCarthy, ten val gebracht. Die historische gebeurtenis illustreert hoezeer de Grand Old Party worstelt met een radicaal segment met een heel eigen agenda.


De laatste keer dat een motie van wantrouwen werd ingediend tegen een voorzitter (‘Speaker’) van het Huis van Afgevaardigden, was in 1910, maar dat mislukte. Een geslaagde afzetting van een Speaker is nog nooit eerder gebeurd. Vooraf was duidelijk dat slechts een beperkt aantal Republikeinen het voorstel van hun partijgenoot Matt Gaetz zouden volgen. Het waren er uiteindelijk acht. Maar omdat de Democraten unaniem weigerden om de volgens hen totaal onbetrouwbare McCarthy te redden, was dat voldoende om Kevin McCarthy te wippen.

216 leden stemden voor de afzetting van de op één na machtigste man van het land, 210 tegen. Toen een gelegenheidsvoorzitter de woorden sprak: ‘De positie van Speaker of the House is nu vacant’ werd er niet gejuicht of gejouwd. De meeste congresleden keken elkaar met ontzetting aan.

In het debat net voor de stemming, bezwoer de Republikein Tom Cole zijn partijgenoten niet mee te gaan met de oproep van Gaetz. ‘Denk lang en hard na over je stem’, zei Cole, ‘voor je ons in de chaos stort. Want chaos wordt het, als wij Republikeinen onze eigen Speaker of the House onttronen.’

Na afloop stond Gaetz de pers te woord op de trappen van het Capitool. Hij wees alle verantwoordelijkheid af. ‘McCarthy liegt zo vaak, dat te veel mensen hem niet meer vertrouwden. Dat is mijn schuld toch niet?’ Andere Republikeinen – jastemmers én neestemmers – bliezen stoom af en gaven elkaar de schuld. Ergens vannacht (onze tijd) zouden ze weer bijeenkomen achter gesloten deuren om te overleggen wat er nu moet gebeuren.

Sowieso moet er gestemd worden voor de vacante positie van Speaker of the House. Dat gebeurt haast zeker woensdag. Het huis kan immers absoluut niets doen zonder voorzitter: er moet iemand gevonden worden. McCarthy heeft inmiddels laten weten zich niet opnieuw kandidaat te stellen. Biden hoopt dat het Huis snel een nieuwe voorzitter kiest, zo liet het Witte Huis maandagavond (lokale tijd) weten. ‘De urgente uitdagingen waarmee ons land geconfronteerd wordt zullen niet wachten’, aldus de president in een verklaring.

Er circuleren andere namen als mogelijke nieuwe voorzitters: Tom Cole, Tom Emmer, Steve Scalise… Inhoudelijk staan die niet zo ver van McCarthy, maar ze dragen niet de last van de al maanden etterende haat van Gaetz en zijn vrienden tegen hem. De Democraten zullen echter ook zeggenschap opeisen in de keuze.

Het werd duidelijk dat McCarthy’s lot aan een zijden draadje hing, toen de Democratische fractieleider Hakeem Jeffries dinsdagmiddag aankondigde: ‘We gaan niets doen om McCarthy’s huid te redden.’

De Democraten zijn geen fan van rechts-radicalen als Gaetz, maar óók niet van McCarthy, die onder meer een impeachmentonderzoek tegen president Biden goedkeurde. De Democraten vinden McCarthy onbekwaam en onbetrouwbaar, zeker sinds die zijn akkoord van juni met president Biden verbrak over een plan om een shutdown te vermijden.

McCarthy gaf integendeel toe aan de steeds radicalere voorwaarden van zijn uiterst-rechtse flank. Pas toen die hem vrijdag alsnog lieten vallen, veranderde hij op het nippertje weer van koers. Hij haalde alle draconische besparingen uit het voorstel en won daarmee de steun van de Democraten, zij het zonder de beloofde verlengde steun voor Oekraïne.

Met die ultieme manoeuvre wekte hij wel de woede van zijn radicale partijgenoten. En dus beleefde Gaetz, die ook een persoonlijke haat koestert tegen McCarthy, zijn finest hour. Zelfs al vervloekt zowat het hele land zijn egoïstische gedrag en dat van zijn vrienden. Zelfs de brave en neutrale USA Today spreekt van een ‘factie van clowns.’ Waarom doen ze dit dan?


1. Fanatiek zijn loont

Het Amerikaanse Congres, en zeker de Republikeinen, worden steeds extremer. Wat daarbij meespeelt, is dat Amerikanen zich graag vestigen waar gelijkgezinden wonen.

Volgens het Cook Political Report waren in 2022 nog amper 82 van de 435 kiesdistricten swing districts, waar de kandidaten van beide partijen een redelijke kans maken verkozen te worden. In de 343 andere staat vooraf vast of een Republikein of Democraat wint. Kandidaten hebben dus geen enkel belang bij een gematigd profiel om twijfelende kiezers te overtuigen. Het volstaat de voorverkiezingen te winnen. Maar voor die primaries halen de meeste kiezers de schouders op: in 2022 deden bij de Republikeinen slechts 12 procent van de kiezers daaraan mee, en over het algemeen zijn dat de meest fanatieke.

Zo komt het dat samenzweringsfanatici, white nationalists, wapengekken en anderszins geflipte radicalen als Matt Gaetz, Marjorie Taylor Greene, Paul Gosar en Lauren Boebert verkozen raken. Veel in de media komen is daarna hun garantie op herverkiezing. Het systeem maakt hen machtig, zelfs al vertegenwoordigen ze eigenlijk maar zo’n 2 procent van de kiezers.


2. Ze ‘letten op de uitgaven’ (zeggen ze)

Traditioneel zijn Republikeinen voor lagere belastingen en een kleine overheid. Maar Gaetz houdt zijn kiezers graag voor dat zijn eigen Republikeinse partij al haast even spilzuchtig is als die vermaledijde Democraten. Hij vecht de traditie aan dat één keer per jaar in één omnibuswet groen licht wordt gegeven aan alle federale uitgaven voor het volgend jaar – hij wil een aparte stemming voor 12 departementen (zodat in zijn ogen onnuttige departementen drooggelegd kunnen worden).

Het ironische is dat Gaetz hard roept over het uit de hand gelopen overheidstekort, terwijl dat net het snelst is gestegen onder het presidentschap van Donald Trump. Toch stemde Gaetz in januari uitgerekend op Trump om Speaker te worden (die moet immers niet uit de eigen rangen komen). Het toont aan hoe weinig Gaetz werkelijk geeft om kloppende rekeningen, en hoezeer het hem in werkelijkheid om sabotage en zelfprofilering te doen is.


3. Anti-Washington zijn staat goed

Ronald Reagan zei al: ‘De overheid is nooit de oplossing, ze is het probleem.’ Dat anti-Washingtonsentiment is recent geëxplodeerd, met name onder de kiezers van Trump. Vanwege de waslijst aan vervolgingen tegen Trump, is het onder politici en media die naar diens aanhangers hengelen, bon ton geworden om te klagen over het ‘politiek misbruiken van het staatsapparaat voor een heksenjacht’. Ze geloven werkelijk dat al die procureurs en rechters en juryleden samenspannen tegen hun held. Wie de werking van ‘Washington’ saboteert, kan zich bij zulke kiezers populair maken. Trump doet zelf ook zijn duit in het zakje. Op zijn eigen Truth Social postte hij dat ‘de federale overheid het verdiende om insolvabel te worden, na al die aanvallen tegen mij’.


4. Oekraïne steunen is Biden steunen

McCarthy paaide de Democraten door de draconische besparingen in zijn eerste voorstel te schrappen. Maar hij nam er niet de beloofde verlenging van militaire hulp aan Oekraïne in op. De Democraten (en Kiev) geloven dat dat in een aparte wet geregeld wordt.

Maar het enthousiasme om Oekraïne te blijven steunen neemt zienderogen af bij de Republikeinen. Zogezegd om te kunnen besparen, maar vraag is of dat de eerste bekommernis is. Het Center for European Policy Analysis berekende dat de VS in 2023 voor 46 miljard dollar militaire steun aan Kiev leverde. Dat is veel geld, maar het is amper 5,6 procent van de totale begroting van de VS voor Defensie.

De échte reden heeft andermaal met Trump te maken. Steeds meer Amerikanen redeneren rudimentair ‘Trump = Poetin, Biden = Zelenski’. Dat komt door de Russische inmenging om Trump verkozen te krijgen in 2016, en doordat Trump als president geïmpeacht werd voor zijn poging om Zelenski te chanteren. Onder meer de populistische presentator Tucker Carlson wakkerde het geloof aan dat de VS niet Oekraïne maar Rusland zouden moeten steunen in die oorlog. Zowel Gaetz als Marjorie Taylor Greene dienden al – vergeefs – wetsvoorstellen in om alle hulp aan Oekraïne in te trekken.


5. Wrok voor seksschandaal

In januari, toen Gaetz en co. McCarthy tot vijftien stemmingen dwongen om tot Speaker verkozen te worden, werd al eens nipt een handgemeen tussen beiden vermeden. Gaetz etaleert voortdurend zijn haat tegen McCarthy. Die geeft ook toe: het is persoonlijk.

McCarthy weet waarom, zegt hij: omdat hij weigert een onderzoek tegen Gaetz in de commissie-Ethiek van het Huis stop te zetten. Twee jaar geleden opende justitie een onderzoek naar Gaetz’ aandeel in een schandaal van mensen*handel in zijn thuisstaat Florida. Een vriend van Gaetz zou minderjarige meisjes van Latijns-Amerikaanse afkomst naar de VS hebben gesmokkeld voor een prostitutienetwerk, en Gaetz werd beschuldigd van medewerking. Bovendien zou hij ook zelf seks gehad hebben met minstens één minderjarige. Volgens diverse media toonde hij in het Congres naaktfoto’s van jonge vrouwen waarmee hij seks had gehad aan collega’s.

De vriend heeft elf jaar gevangenis gekregen. De zaak tegen Gaetz werd in februari geseponeerd, maar de geur van vrouwenhandel en pedofilie blijft aan hem kleven. Hij presenteerde met graagte de rekening aan de man die het onderzoek niet wilde begraven.


Blog DS, 04-10-2023 (Steven De Foer)