‘Positief over jezelf spreken maakt luisteraar onzeker’

Opscheppen over eigen competenties wekt bij de luisteraar negatieve reacties op. Die zou daardoor een negatief oordeel zien over zichzelf. Als de uitspraken vergelijkend geformuleerd worden of betrekking hebben op de groep waar allen toe behoren, is het negatieve gevoel nog sterker. Dat blijkt uit het doctoraat van de Leuvense psychologe Carolien Van Damme.

In haar onderzoek onderzocht Van Damme in een reeks experimenten hoe mensen reageren op uitspraken van opscheppers. ‘Mensen hebben de neiging om uitspraken van anderen op zichzelf te betrekken. Uit grootspraak leiden ze vooral af hoe de opschepper hen ziet en niet zozeer hoe die zichzelf ziet’, aldus Van Damme in de Campuskrant van de KU Leuven. Dat is des te meer het geval bij een vergelijkende formulering zoals ‘ik ben beter dan anderen’.

‘Luisteraars vinden dat de opschepper een negatief beeld over hen ophangt, reageren agressiever en willen ook minder graag omgaan met de persoon in kwestie’, zegt Van Damme. Die meent dat onder meer VS-presidentskandidaat Donald Trump zich bezondigt aan dergelijke opschepperij.

De reactie is ook negatiever als de opschepper tot de eigen groep behoort. Zo reageren studenten negatiever als iemand uit hun eigen studierichting opschept over zijn studieprestaties. Bij anderen kan het hen minder schelen. Het in de verf zetten van de eigen competenties wordt ook minder gesmaakt dan als het gaat om sociale vaardigheden.

‘Iemand die snoeft dat ze een goede studente is kan daarom meer weerwerk verwachten dan iemand die pocht dat ze een goede vriendin is’, aldus Van Damme. Dat laatste is volgens de onderzoekster het gevolg van het feit dat ons zelfbeeld vooral bepaald wordt door ons gevoel van competentie.

Bron: De Standaard, 28/10/2016
http://www.standaard.be/cnt/dmf20161028_02544752

Eigen mening: Dat het niet fijn is om met opscheppers om te gaan, is geen nieuw nieuws meer. We zijn zelf in ons dagelijks leven zoveel met onszelf bezig dat we het goede nieuws van de ander er niet meer kunnen bijnemen. Dat het echter te wijten valt aan het feit dat we deze pocherij zien als een beeld dat de ander opstelt over onszelf, vind ik een nieuw perspectief. Ik kan het me goed voorstellen dat iemand die opschept eigenlijk onbewust de ander hiermee afschrijft. De ander kan hiermee het gevoel krijgen dat hij/zij niet goed genoeg is en niet voldoet aan het beeld dat de opschepper heeft. Ik haal voornamelijk uit dit artikel dat communicatie zeer belangrijk is. Het is niet erg om eens je eigen kwaliteiten in de verf te zetten of om als studente trots te zijn op goede resultaten, ook het goede mag gezegd worden. Wel wordt het een probleem wanneer deze student bijvoorbeeld geen oor meer heeft naar de situatie van de ander of naar de reactie van de ander. Communicatie moet nog steeds een wisselwerking zijn waarbij beide partijen een boodschap kunnen aannemen of verzenden zonder dat er ruis op zit. Het is erg duidelijk dat de ruis hier vooral zit in het bezig zijn met jezelf. We gaan ons onzeker voelen omdat we denken dat de boodschap die verzonden wordt een reactie is op wie wij zijn. We gaan ons onzeker voelen omdat de ander beter presteert of zich op dat moment even zo profileert. Zijn we dan verleerd blij te zijn voor de ander? Zijn we het vermogen verleerd om een onderscheid te maken in de ander en onszelf dat we ons voortdurend moeten vergelijken? Iedereen is goed in iets anders en als we zouden kunnen luisteren zonder die prestatiedruk, dan denk ik dat de “opscheppers” hier niet zo zouden worden beschreven.