Waarom Benedictus XVI de eerste paus is die een tv-interview geeft


Paus Benedictus XVI is de eerste paus die een tv-interview geeft. En op de bisschoppensynode in Rome komen de discussies tussen de kerkleiders openlijk in de media. Het Vaticaan tast de grenzen van een nieuw communicatiebeleid af.


HET was een klein berichtje woensdagavond op de telexen: paus Benedictus heeft een interview gegeven aan de Poolse openbare omroep TVP1 (DS 6 oktober) . Hij is meteen de eerste paus in de geschiedenis die een tv-interview heeft toegestaan.

De eerste vraag die zich bij dit bericht opdringt: waarom heeft nooit eerder een paus de televisie een interview toegestaan? Johannes Paulus II was toch de mediapaus bij uitstek? Hij maakte gebruik van alle mediakanalen om de massa te bereiken. En de tv was voor hem een gedroomd middel om te evangeliseren. Maar aan een tv-interview heeft de Poolse paus zich nooit gewaagd. Ook kranten en radio hebben hem nooit geïnterviewd.

,,Eigenlijk heeft dat mij altijd een beetje verwonderd van paus Johannes Paulus'', zegt de Leuvense kerkhistoricus Jürgen Mettepenningen. ,,Eigenlijk zet Benedictus nu de stap die je logischerwijze van zijn voorganger had kunnen verwachten.''

Waarom laat Benedictus zich daar nu toe overhalen? In de eerste plaats omdat hij goed is in het geven van interviews. In zijn toespraken heeft hij de neiging zwaar op de hand te zijn - wie erbij was op de Wereldjongerendagen, weet wat we bedoelen - maar in interviews is hij erg helder en to the point. Getuige het boek Het Zout der Aarde , waarin de Duitse journalist Peter Seewald de toenmalige kardinaal Jozef Ratzinger uitgebreid interviewt.

,,Deze vorm van communiceren past ook uitstekend bij zijn persoonlijkheid'', zegt Mettepenningen. ,,Hij is intellectueel zeer sterk en hij kan erg goed formuleren. Hij kan zijn taal aanpassen zonder aan kwaliteit in te boeten. Waarschijnlijk ziet hij in deze vorm van communicatie zijn manier om de massa's te bereiken en te evangeliseren. Terwijl Johannes Paulus de wereld rondreisde en de massa rechtstreeks toesprak, is Benedictus dat duidelijk veel minder van plan.''

Overigens valt het nog af te wachten wat Benedictus precies gezegd heeft in het tv-interview: het gesprek heeft slechts zestien minuten geduurd en zou in de eerste plaats gaan over Benedictus' vriendschap met zijn voorganger. Dat is natuurlijk wat anders dan een doorgedreven interview over hete hangijzers binnen de kerk. Dat CNN Benedictus interviewt over de nakende Vaticaanse richtlijn dat homo's niet langer priester kunnen worden, is nog niet voor morgen.

TOCH lijkt het Vaticaan voorzichtig werk te maken van een grotere openheid. Sinds begin deze week is in Rome een bisschoppensynode bezig. Kerkleiders van over de hele wereld buigen zich drie weken lang over het sacrament van de eucharistie. Voor ons land zijn kardinaal Danneels en de Franstalige jezuïet Alain Mattheeuws afgereisd,

Onder paus Johannes Paulus was de klacht van veel bisschoppen dat de openheid en de vrijheid van spreken op die synodes ver te zoeken was. Ze wezen onder andere wijlen kardinaal Schotte met de vinger. Hij zou die synodes met veel te strakke hand geleid hebben.

Bij deze eerste synode onder Benedictus lijkt de openheid terug. De paus heeft er immers voor gezorgd dat er elke dag een uur uitgetrokken wordt voor vrije discussie tussen de bisschoppen. En meer nog: die discussieteksten worden prompt doorgegeven aan de journalisten.

Na de eerste dag werd meteen duidelijk dat er duchtig gediscussieerd werd. De invloedrijke Italiaanse kardinaal Angelo Scola had in zijn openingstekst gezegd dat het probleem van het priestertekort niet overroepen moest worden. Immers, de eucharistie kan niet beschouwd worden als een recht van gelovigen, maar als een geschenk. Hij werd prompt tegengesproken door enkele collega's. William Levada, het nieuwe hoofd van de congregatie van de geloofsleer, wierp vervolgens de controversiële vraag op of politici die abortus steunen, nog de communie mogen krijgen. Opnieuw barstte het debat los.

De Vaticaanse journalisten wreven hun ogen uit over zoveel openheid. Had de opendebatcultuur het Vaticaan bereikt? ,,Het verschil in aanpak is inderdaad opmerkelijk', zegt Mettepenningen. ,,Laten we zeggen dat Johannes Paulus de methode-Dehaene hanteerde, terwijl met Benedictus de Verhofstadt-stijl gearriveerd lijkt.''

Toch moesten de bisschoppen even slikken bij zoveel openheid. Eerst lieten ze weten dat de persbriefings voortaan beperkt zouden blijven tot de hoofdpunten van de discussies, later kwam het bericht dat de discussies anoniem zouden doorgegeven worden aan de journalisten ,,zodat de bisschoppen vrij konden blijven spreken''.

,,Men zoekt duidelijk naar een evenwicht, besluit Mettepenningen. ,,De wil tot openheid is er, maar het blijft balanceren op een slappe koord.''


Dominique Minten is redacteur binnenland. Elke dag beantwoordt De Standaard een actuele vraag.

www.vatican.va

DS, 07-10-2005

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB