Ik voel, dus ik heb gelijk

Jelle Dehaen, ‘Het Conservatieve Denken’, Houtekiet, 2015.


Racisme en seksisme zijn uiteraard niet goed te praten, maar we moeten uitkijken dat we ons niet te veel laten meeslepen door een haast ontegenspreekbaar wordende sentimentaliteit in onze maatschappij, schrijft Jelle Dehaen.


Natuurlijk zijn er talloze gevallen van racisme of seksisme die uiterst reëel zijn. Dat vrouwen vaak worden nageroepen, betast of zelfs aangerand, kan door niemand goedgepraat worden. Maar wat vaak onder zulke campagnes sluimert, is het idee dat het slachtoffer altijd gelijk heeft.

Een veelzeggend voorbeeld was de getuigenis van een vrouw die op de trein betast was. Ze typeerde de grabbelende hand als een aanslag op haar lichaam en, voegde ze eraan toe, niemand had het recht dat te ontkennen, want zij was het slachtoffer dus alleen zij kon oordelen.

Dat wie betast wordt, overweldigd wordt door emoties, is begrijpelijk. Zelf werd ik jaren geleden fysiek bedreigd door drie jongeren. Hoewel het hele voorval al met al niets voorstelde, voelde ik me de daaropvolgende dagen bijzonder onprettig. Maar woede of verontwaardiging is niet zaligmakend. Dat die vrouw zich bijzonder gekwetst voelde, is begrijpelijk, maar toch moeten we durven te zeggen dat het woord aanslag slecht gekozen was. Bij een aanslag proberen gewapende terroristen zo veel mogelijk mensen te verminken of vermoorden. Tussen de benen gegrepen worden door een wildvreemde valt, hoe pijnlijk ook, daarmee niet te vergelijken.


Zaligverklaarde emotie

We hebben een collectieve redelijkheid nodig. Een rem op onze emoties die onze ervaringen kadert en plaatst. Als dat verdwijnt, dreigt de louter subjectieve emotie het laatste woord te krijgen. Ik voel, dus ik heb gelijk. Het idee dat emoties gerelativeerd moeten worden en soms zelfs fout kunnen zijn, is een taboe geworden. Het gevolg is dat iedereen dreigt te verdrinken in de bodemloosheid van de eigen gevoelens.

Die sentimentaliteit, de zaligverklaring van elke emotie, verklaart de wildgroei aan zogenaamd latente gevallen van seksisme en racisme. Zo werd minister Reynders als racist afgeschilderd omdat hij zwartgeschminkt door de Brusselse straten liep. Dat hijzelf niets dan goede bedoelingen had, wordt irrelevant. Enkele mensen voelden zich beledigd en louter dat feit was voldoende om die beschuldiging onweerlegbaar te maken.

De emotie-explosie leidt tot de gekste fenomenen. Zo is er op de #wijoverdrijvenniet-campagne een tegenreactie ontstaan van verontwaardigde mannen. Op klaaglijke toon beweren die mannen dat het leven ook voor hen geen pretje is, dat ook zij weleens het slachtoffer worden van geweld en dat zij geregeld afgewezen worden door vrouwen terwijl ze gewoon vriendelijk willen zijn. Dat afwijzingen en de bijbehorende deuk in het ego bij het leven horen, slaat hen met verstomming. In hun belevingswereld hebben die mannen niet gewoon een blauwtje opgelopen, maar zijn ook zij de onfortuinlijke slachtoffers van een feministische samenzwering.


Heerlijk slachtofferschap

Niemand is immuun voor de sentimentaliteit. Onlangs liet ik me meeslepen in een verhitte discussie. Toen me voor de voeten werd geworpen dat ik als blanke man niet goed kon inschatten hoe alomtegenwoordig discriminatie is, wierp ik boos op dat blanke mannen met de regelmaat van de klok voor fascist of seksistisch zwijn uitgescholden worden en dat niemand daar aanstoot aan neemt. De zelfvoldane verontwaardiging die door me heen trok was opmerkelijk. Hoewel mijn sociaal-economische staat naar alle normen voortreffelijk is, kon ook ik me korte tijd wentelen in heerlijk slachtofferschap.

Dat betekent natuurlijk niet dat er geen slachtoffers zijn. Die zijn er wel degelijk. Mensen beledigen, discrimineren en lastigvallen moet niet getrivialiseerd worden. Alleen moeten we opletten dat we geen samenleving van slachtoffers creëren, waarin iedereen tegenover iedereen staat en niemand nog wil accepteren dat zijn emoties feilbaar zijn. Mocht dat gebeuren, dreigen we collectief te verzinken in het eigen kleine gelijk en te vergeten dat we in de meest vrije, tolerante maatschappij in de menselijke geschiedenis leven.


DS, 25-03-2015 (Jelle Dehaen)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB