Praat niet alleen over mensen in armoede, praat ook met hen


Volgens Lut Goossens is het einde van de opleiding ‘ervaringsdeskundige armoede’ een stap van twintig jaar terug in de tijd.


Vlaanderen besliste in het armoededecreet van 2003 dat een beleid enkel efficiënt kan zijn als je mensen betrekt die zelf armoede ervaren hebben. Daarbij volstaat het niet hen hun ‘verhaal’ te laten vertellen. Je moet vooral samen met hen kijken naar de drempels, mechanismen en structuren die maken dat mensen niet uit die armoede raken. Daarom moet je, volgens datzelfde decreet, ervaringsdeskundigen in de armoede inschakelen in de verschillende domeinen van de Vlaamse overheid.

Om die ervaringsdeskundigheid meer kracht te geven, voorziet het decreet een opleiding voor ‘ervaringsdeskundige in armoede en sociale uitsluiting’. Hiermee liep Vlaanderen voorop in Europa. De overheid erkent en subsidieert vzw De Link al meer dan twintig jaar als enige organisatie voor de ondersteuning en coördinatie van deze opleiding binnen de centra voor volwassenenonderwijs.

Wat is de balans na twintig jaar? De inschakeling van ervaringsdeskundigen in de Vlaamse overheid beperkt zich grotendeels tot het departement welzijn. In andere belangrijke beleidsdomeinen als werk, energie en onderwijs werkt en spreekt men nog steeds voor en over mensen in armoede, niet met hen. Dat is een gemiste kans, zoals ook blijkt uit een recent onderzoek in Nederland, waarin werd berekend dat je voor elke in een opgeleide ervaringsdeskundige geïnvesteerde euro, 3 euro maatschappelijke winst overhoudt.


Meerwaarde

In het onderwijsveld zijn er vandaag al veel voorbeelden van opleidingen en organisaties (centra voor volwassenenonderwijs, centra voor leerlingenbegeleiding, pedagogische diensten ...) die de meerwaarde van opgeleide ervaringsdeskundigen in hun voordeel gebruiken. Het onderwijsbeleid daarentegen toont zich de slechtste leerling van de klas.

Minister van Onderwijs Ben Weyts (N-VA) besliste vorig jaar om de subsidie aan De Link voor de toeleiding, ondersteuning en coördinatie van de opleiding te laten uitdoven (DS 5 oktober 2020). Dit gebeurde zonder voorafgaand overleg, en zonder uit te kijken naar alternatieve ondersteuning. De minister liet wel audits uitvoeren maar nam zijn beslissing vóór die afgerond waren.

Uit de audit door Ernst & Young (2020) blijkt dat de opleiding een meerwaarde biedt op drie niveaus. Op beleidsniveau maken de ‘opgeleide ervaringsdeskundigen in de armoede’ dat de leefwereld, problemen en bezorgdheden van mensen die in armoede leven duidelijk zijn, waardoor organisaties gerichte beslissingen kunnen nemen en een doeltreffender beleid voeren.

Op het niveau van de collega’s met wie samengewerkt wordt, is de rol van de opgeleide ervaringsdeskundigen sensibiliserend. Het heeft als gevolg dat collega’s weten hoe de leefwereld van mensen in armoede in elkaar zit, en hoe je deze mensen best kunt benaderen. Op die manier kunnen buitenstaanders constructievere gesprekken voeren met mensen die in armoede leven.

Op het niveau van de burgers/klanten zorgen opgeleide ervaringsdeskundigen voor een hechtere en snellere vertrouwensband, waardoor doelgerichter kan worden gezocht naar oplossingen.


Multiplicatoreffect

De Link werkt aan een nieuw beroepskwalificatieprofiel om opgeleide ervaringsdeskundigen in het beleid en in organisaties (en bedrijven) in te schakelen. Het kan niet de bedoeling zijn om snel en goedkoop zoveel mogelijk mensen in armoede tewerk te stellen. Het gaat wel over het opleiden van mensen uit armoede, die daarna deskundig kunnen werken bij beleidsinstanties en organisaties, om met een multiplicatoreffect meer mensen uit de armoede en aan het werk te krijgen.

Afgaand op de parlementaire debatten stonden de andere partijen, van meerderheid en oppositie, niet achter de beslissing van de minister. Door de maatregel kunnen de centra voor volwassenenonderwijs niet meer dezelfde kwalitatieve opleiding aanbieden met de huidige financiering. We kijken met trots terug op de voorbije jaren maar ook bezorgd naar de toekomst. Het kan niet dat we in het armoedebeleid teruggekatapulteerd worden naar de periode van voor 2003.

Lut Goossens, bestuurder De Link

DS, 18-10-2021