William Lai Ching-te wint verkiezingen Taiwan en ‘krijgt met steeds vijandiger China te maken’


In Taiwan is William Lai Ching-te van de Democratische Progressieve Partij (DPP) tot president gekozen. Beijing dreigde vooraf met militaire acties als Lai de verkiezingen zou winnen.


Tienduizenden mensen verzamelden zich zaterdagavond voor het hoofdkwartier van de DPP om de uitslag te vieren. Ze wapperden uitgelaten met hun groene en roze vlaggetjes, elke keer dat er weer een miljoen stemmen voor Lai werd geteld. Sommige mensen droegen gele spandoeken met de tekst ‘Houd Taiwan vrij’.

“We hebben de wereld laten zien hoeveel waarde we aan onze democratie hechten”, zei Lai tijdens zijn overwinningstoespraak. “Taiwanezen hebben zich met succes verzet tegen pogingen van externe krachten om deze verkiezingen te beïnvloeden”, zei hij. Het kon op gejuich van zijn aanhang rekenen.

Lai uit zich opvallend voorzichtig over de gespannen relaties met de Volksrepubliek China. Hij zei in 2017 nog dat hij voor onafhankelijkheid pleitte, maar benadrukt nu dat hij de status quo van Taiwan als de facto onafhankelijke staat wil behouden.

De Chinese Communistische Partij (CCP) ziet de Republiek China, zoals Taiwan officieel heet, als een afvallige provincie en claimt het grondgebied. Een dag voor de verkiezingen liet Beijing nog weten dat het Volksbevrijdingsleger ‘alle noodzakelijke maatregelen zou nemen om elke vorm van Taiwanese onafhankelijkheid de kop in te drukken’.


Stemmen als recht en plicht

Taiwanezen zien stemmen tijdens verkiezingen als hun recht en plicht. De stembussen waren zaterdag van acht uur ’s ochtends tot vier uur ’s middags open. Bij sommige locaties stonden vlak voor de opening lange rijen.

“Als we bepaalde verwachtingen hebben voor de toekomst, dan moeten we stemmen. Ik hoop dat onze democratische rechten blijven bestaan en dat we over vier jaar weer kunnen stemmen”, zei de 25-jarige Thomas Lin. “Stemmen is heel belangrijk, het is een plicht die iedere burger zou moeten vervullen”, meent Zheng Furen (53).

Slechts een paar minuten nadat de stembussen waren gesloten, werd begonnen met tellen. Lai ging vanaf de eerste resultaten aan kop, al bleef het lange tijd spannend.

Pas toen 90 procent van de stemmen was geteld, erkende Hou Yu-ih van de Kuomintang (KMT) zijn verlies. “Bedankt. Ik heb mijn best gedaan en vind het jammer dat ik geen verandering kon aanbrengen aan de regering. Het spijt mij”, zei Hou. Daarna maakte hij een diepe buiging voor zijn achterban. Hou, burgemeester van de stad Nieuw Taipei, die naast de hoofdstad ligt, behaalde een derde van de stemmen.

Vlak daarna erkende ook Ko Wen-je van de nieuwe Taiwan People’s Party (TPP) zijn verlies. “We hebben al een wonder verricht. Deze verkiezingen hebben laten zien dat Taiwan behoefte heeft aan een andere stem, die niet blauw of groen is”, zei Ko. Tot nu toe heeft Taiwan alleen presidenten gekend van de KMT (blauw) en van de DPP (groen). De in 2019 opgerichte TPP deed deze keer voor het eerst mee aan de presidentsverkiezingen. Ko bleef op 26 procent van de stemmen steken.


Steeds vijandiger China

De DPP heeft met de winst van Lai een belangrijke mijlpaal behaald. Het is voor het eerst sinds de invoering van directe presidentsverkiezingen in Taiwan dat dezelfde partij drie termijnen achter elkaar wint.

“Lai gaat te maken krijgen met een steeds vijandiger China. Hij zal stabiele relaties moeten garanderen met westerse democratieën zoals de Verenigde Staten”, voorspelt Chang Chun-hao, hoogleraar politieke wetenschappen aan de Taiwanese Tunghai Universiteit.

Chang denkt niet dat Beijing meteen op de uitslag zal reageren. De kans is groter dat er nieuwe dreigingen vanaf het vasteland komen rond de inauguratie van de nieuwe president, in mei.

Volgens het Taiwanese ministerie van defensie vlogen er vlak voordat de stembussen openden twee Chinese ballonnen boven de Straat van Taiwan. Ook zijn er acht Chinese militaire vliegtuigen en zes marineschepen in de buurt van het eiland gedetecteerd. Op Chinese sociale media werden berichten over de Taiwanese verkiezingen gecensureerd.


Trouw, 13-01-2024 (Cindy Huijgen)