Beste moslims, dit is slechts het begin


Dat Ben Weyts zo makkelijk kan scoren in de discussie rond onverdoofd slachten, heeft vooral te maken met het gebrek aan begrip en draagvlak in onze maatschappij voor iets ‘irrationeels’ als religie, schrijft Raf Geenens.


Als Ben Weyts het onverdoofd slachten van schapen wil verbieden, dan is dat allicht niet alleen ingegeven door een bekommernis om dierenleed, maar ook door electorale overwegingen. En dat er in delen van zijn electoraat xenofobe tendensen leven, zal ook wel kloppen. Maar het gaat niet alleen over xenofobie. De heisa over onverdoofd slachten is slechts een veldslag in een veel groter conflict: de plaats van religie in de moderne tijd.

Als Weyts zo makkelijk kan scoren in dit dossier, dan is dat ook en vooral omdat onze samenleving hoe langer hoe minder begrip heeft voor religieuze gevoeligheden en dus ook voor wie uitzonderingen op algemene regels wil bekomen wegens zijn religie. En dat, beste moslims, zal in de toekomst alleen maar erger worden.

Het voorbeeld van de ‘pastafarianen’ spreekt boekdelen. Pastafarianen zijn aanhangers van het Vliegend Spaghettimonster, een onzichtbaar opperwezen dat onder meer verlangt dat zijn aanhangers op identiteitsfoto’s een pastavergiet op het hoofd dragen. In heel wat landen heeft dat al aanleiding gegeven tot interessante procedureslagen. Uiteraard geloven die pastafarianen niet oprecht in hun monster. De hele cultus is uitsluitend bedoeld om de diverse voorrechten van gelovigen aan te klagen.

Ik vrees dat de pastafarianen een steeds groter deel van de publieke opinie zullen overtuigen. In moderne tijden wordt elke levensvorm of overtuiging die zich niet kan rechtvaardigen met rationele argumenten, vroeg of laat verdacht. Het is voor alles van die tendens dat het islamitische Offerfeest het slachtoffer is.

Moslims kunnen het onverdoofd slachten immers alleen rechtvaardigen met ‘irrationele’ argumenten. Of het nu al dan niet letterlijk in de Koran staat, is in dat opzicht irrelevant. Vlaamse moslims hebben het gevoel dat slachten op die manier moet, en dat ze zichzelf ontrouw zijn als ze het anders doen.

Maar de moderne tijd weet geen blijf met zulke gevoelens. Alleen wat zich laat vatten in expliciete, rationele argumenten, wordt nog echt ernstig genomen. Dat geldt niet alleen voor godsdienstige gevoelens, maar het is evident dat er steeds minder begrip zal zijn voor de rol die religie kan spelen in het leven van individuen en gemeenschappen.


Besnijdenis

In dat voortschrijdende conflict tussen godsdienst en moderniteit is het niet moeilijk om te voorspellen waar het volgende ‘front’ zich zal situeren: tussen de benen van kleine jongetjes. De rituele besnijdenis van mannelijke kinderen, zoals joden en moslims die beoefenen, tast de fysieke integriteit van jongens onomkeerbaar aan, lang voor ze daar zelfstandig voor kunnen kiezen. Zo’n ingreep botst frontaal met de waarde van autonomie zoals die in moderne samenlevingen begrepen wordt. Toch worden in België blijkbaar meer jongens besneden dan ooit. In navolging van andere landen, zal die discussie zich vroeg of laat ook bij ons aandienen.

De Vlaamse islam zal dus nog veel zwaarder weer te verduren krijgen, en kan maar beter werk maken van een consistente strategie. Het Offerfeest verdedigen door Weyts en co te wijzen op hun hypocrisie (‘De industriële varkensteelt is nog veel wreder!’) is alvast de foute strategie. De vleesindustrie zal zich vroeg of laat sowieso moeten schikken. De dierenlobby heeft het morele debat allang gewonnen. We naderen het moment waarop de publieke opinie helemaal kantelt – zoals ze dat voor legbatterijen al gedaan heeft – en gelijkaardige praktijken in pakweg de varkenssector niet langer tolereert. De vleesetende Vlaming, hoewel de facto medeplichtig, zal op dat moment heus niet publiekelijk een ‘recht op het folteren van varkens’ claimen. De analogie tussen het offeren van schapen en het mishandelen van vleesdieren loopt in dat opzicht helemaal spaak.


Geen hobby

Die analogie gaat vooral voorbij aan de kern van de zaak: de islam zal, net als andere religies, moeten zien hard te maken dat een religieus geïnspireerd leven ‘bijzonder’ is en niet gewoon een hobby als een andere, en dus wel degelijk het respect van de volledige samenleving verdient. Dat zal onder meer vereisen dat de islam zichzelf compatibel maakt met moderne en democratische gevoeligheden.

Allicht zullen ook een aantal praktijken moeten worden opgegeven of herdacht. Vasthouden aan fysiek wrede gebruiken zal immers onverdedigbaar blijken in de eenentwintigste eeuw. Zelfs als het gevecht tegen Weyts nu gewonnen zou worden, dan nog zal onverdoofd slachten in de loop van de komende decennia verpletterd worden door een meer algemene wet tegen dierenleed. Intussen zal het vooral met enthousiasme door de tegenstanders worden gebruikt om godsdienst in zijn geheel weg te zetten als een premodern relict met barbaarse effecten.


DS, 18-08-2015 (Raf Geenens, docent ethiek en rechtsfilosofie, KU Leuven)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB