De hervorming van het secundair onderwijs pakt het watervalsysteem niet ten gronde aan. Dat stelt de Vlaamse Onderwijsraad (Vlor) in een advies aan Vlaams minister van Onderwijs Pascal Smet (SP.A), zo schrijft De Tijd.

De Vlaamse regering heeft afgesproken dat de toekomstige richtingen niet meer onder de noemers aso, tso of bso vallen. Zo wil ze het watervalsysteem tegengaan, waarbij leerlingen beginnen in het algemeen secundair onderwijs en ‘zakken’ naar het technisch of het beroepsonderwijs. De richtingen worden ingedeeld op basis van hun domein, zoals taal, en op basis van hun doel, zoals de arbeidsmarkt.

Maar dat plan heeft volgens de onderwijswereld geen zin als de perceptie blijft. ‘Louter een verandering van structuren, zoals voorgesteld in het masterplan, zal de perceptie van een waterval in het secundair onderwijs niet wijzigen’, stelt de Vlor, waarin alle onderwijsorganisaties zetelen.

Een richting die mikt op doorstroming naar de arbeidsmarkt zal net zoals een tso- of bso-richting als een ‘zwakke’ richting worden beschouwd, ook al schreeuwt de arbeidsmarkt om technische profielen.

De Vlor vreest zelfs dat de hervorming de perceptie van de onderwijswaterval nog versterkt. Het toekomstige studieaanbod maakt immers een onderscheid tussen richtingen die naar de arbeidsmarkt en richtingen die naar het hoger onderwijs leiden.

De Vlor adviseert daarom om sterker in te zetten op bewustmaking en het benadrukken van een positieve keuze.

Bron: De Standaard Online, 30 oktober 2013, http://www.standaard.be/cnt/dmf20131030_00816552

Mening:

Langs de ene kant vind ik dit een goede verandering. Deze richtingen bereiden de leerlingen meer voor op de toekomst, en vergemakkelijkt het kiezen naar een verdere studierichting of beroep.
Maar langs de andere kant zullen er altijd zwakke richtingen blijven, subjectief dan toch. In ASO, TSO of BSO wordt BSO beschouwd als de zwakke richting, terwijl dit ten zeerste niet is. BSO heeft andere talenten dan degenen in ASO en TSO.
Omdat er een scheiding gaat zijn tussen richtingen die leiden naar de arbeidsmarkt en richtingen die leiden naar het hoger onderwijs, wordt er alweer een onderscheid gemaakt tussen richtingen en zal alweer de richting die leidt naar de arbeidsmarkt de zwakke richting worden. Dit valt gewoonweg niet te voorkomen.

Wat men hier doet is ASO,TSO en BSO gewoon een andere naam geven. Dit gaat zeker niet voorkomen dat er nog over het watervalsysteem zal gesproken worden. Net als B*itt al zei, zal er steeds een onderscheid gemaakt worden tussen richtingen die leiden naar de arbeidsmarkt en richtingen die leiden naar een verdere studie. De richtingen die meer praktijkgericht zijn, zullen altijd de 'makkelijkere' richtingen blijven. Leerlingen uit de meer praktijkgerichte richtingen beseffen zelf ook dat ze minder terecht kunnen in een hogeschool of universiteit omdat ze te weinig 'kennis' hebben. Hun kennis beperkt zich al snel tot de praktijk en hun vak. Nu moeten we enkel nog leren aanvaarden dat wat deze leerlingen doen, echt wel nuttig en vooral nodig is. Een hooggeschoolde kan niet wat een lager geschoolde wel kan. We kunnen enkel bewondering hebben voor wat een ander kan.

Zoals Britt en Hannah reeds zeiden en ook in het artikel vermeld wordt, zal er volgens mij altijd een onderscheid gemaakt worden tussen de richtingen. Helaas worden sommige richtingen hierdoor bestempeld als ‘zwak’.
We leven in maatschappij waar we zeer graag vergelijken. Nog meer dan dat zelfs: wat onze buurman heeft, dat moeten wij ook hebben. Je ziet het vaak genoeg dat wanneer iemand bijvoorbeeld een nieuwe auto koopt of zonnepanelen plaatst, de buren of kennissen enkele maanden later ook een nieuwe auto hebben of zonnepanelen kopen. Dit is natuurlijk al een extremer geval. Het fenomeen doet zich al voor op jonge leeftijd op de schoolbanken. Kinderen willen dezelfde pennenzak als hun buurman/buurvrouw. Als de ene tiener mag uitgaan tot 2u ’s nachts, dan wil de andere tiener dat ook…
Dit beeld wordt alleen maar bevestigd door de punten die jongeren zien verschijnen op hun rapport. Hoe meer punten ze hebben, hoe beter ze zijn. Hier ligt volgens mij al een deel van het probleem, omdat we vaak enkel punten geven op kennis en niet (of zeer weinig) punten op vaardigheden of inzet.
Daarom denk ik, net zoals Britt en Hannah, dat de richtingen aso, tso, kso en bso van naam veranderen het probleem niet gaat oplossen. Misschien is het een beter idee om de leerlingen geen punten meer te geven of in plaats van punten een letter . Zo kan je bijvoorbeeld A koppelen aan ‘goed in talen’, B goed in ‘wetenschappen’, C goed in ‘praktijk’… Op het rapport kan daarnaast vermeld worden aan welke vakken er nog gewerkt moet worden. Hierdoor gaan hopelijk ouders minder snel vergelijken. Kinderen zitten bij elkaar in de klas en weten ongetwijfeld wie de sterkere en de zwakkere leerlingen zijn. Toch zijn het naar mijn mening vooral de ouders die hameren op het behalen van goede resultaten en willen vergelijken met de rest van de klas. Geen enkele ouder wil immers dat zijn kind de ‘slechtste’ van de klas is.
Daarnaast denk ik dat we de technische en beroepsrichtingen meer moeten promoten, zoals de laatste jaren steeds meer gebeurd om vooral de oudere generatie (ouders, grootouders…) te laten zien dat deze richtingen zeker niet minder zijn. Het oordeel dat bso en tso minder zijn dan aso wordt helaas vaak van generatie tot generatie doorgegeven. Daarom gebeurt dit niet bewust, maar al te vaak door uitspraken zoals “Je moet goed studeren, zodat je een goede job kan vinden, want je wilt later niet achter de vuilniswagen lopen.”.

Het nieuwe onderwijssysteem pakt volgens mij het watervalsysteem niet goed aan. Toch is de vraag of er wel een goede aanpak bestaat. Tegen nieuwe maatregelen zijn er een hoop voorstanders en een hoop tegenstanders. Vaak moeten we eerst iets uitproberen en het een kans geven, alvorens we weten of het al dan niet werkt.
Of we ooit afwijken van het idee dat technische en beroeps minder zijn dan aso zal de toekomst moeten uitwijzen.

Ik zie het inzetten op een positieve keuze ook als een betere optie dan 'het veranderen van de naam' zoals anderen al vermelden. (Dit is wel niet helemaal correct want de manier waarop een stroming gekozen wordt en hoe de verschillende stromingen aangepakt worden verandert ook.) Dat de perceptie van de "waarde" van eens stroming niet zal veranderen, daar ben ik het wel mee eens. Om in te zetten op een positieve keuze is het dus belangrijk om de blik van de mensen te verruimen. Mensen moeten inzien dat goede vakmensen en technisch opgeleide mensen even belangrijk zijn in onze maatschappij dan iemand met bijvoorbeeld een master in de rechten. Beroeps- en technische richtingen moeten meer gewaardeerd worden. De Vlaamse overheid doet momenteel een campagne 'Toch wel technisch' om technische richtingen te promoten. Dit is een stap in de goede richting, maar van mij mag de sensibilisering op een nog grotere schaal plaatsvinden.