Groepjes van niet meer dan vijf leerlingen, uitdagende opdrachten, taken verdelen, een tijdlimiet opleggen … De basisregels voor groepswerk ken je ongetwijfeld. Maar om van groepswerk een echt leerproces te maken, moeten je leerlingen kunnen luisteren, vragen stellen en argumenten geven. Ontdek hoe een groepsgesprek echt rendeert.

Hoe praten jouw leerlingen met elkaar tijdens groepswerk?

Competitiegesprek - niet samenwerken, maar winnen
Lieven en Jeroen (8) lossen samen op de computer een puzzel op. Ze vechten voortdurend om het toetsenbord. Jeroen roept: ‘Ik had toch gezegd dat het anders moest’. Lieven loopt boos weg: ‘Doe het maar alleen’.

Er is veel ruzie, elke leerling beslist voor zichzelf. Ze raadplegen geen bronnen en geven negatieve kritiek. Je hoort voortdurend ‘Ja, dat is het’ of ‘Nee, dat is niet waar’. De leerlingen willen gelijk krijgen.

Cumulatief gesprek - snel afhaspelen
Hannah, Noor en Aygul (12) testen uit welk materiaal het best isoleert. Ze geven elkaar telkens gelijk en testen snel iets anders uit als het niet lukt. Uiteindelijk tossen ze over het antwoord. Ze zijn te vroeg klaar en lezen een tijdschrift.

Elke leerling aanvaardt wat de andere zegt ‘om het te laten vooruitgaan’. Ze wisselen geen kennis uit, vragen niet door, reageren niet kritisch. Ze herhalen elkaars ideeën, maar evalueren ze niet.

Exploratief gesprek - al sprekend leren
Meryem, Peter en Alana (10) discussiëren over het gewicht van olie en water. Alana legt uit wat zij denkt. Peter vraagt waarom ze dat denkt en of Meryem het ermee eens is. Zij vertelt wat ze aan zee ondervonden heeft. Samen besluiten ze dat water meer weegt.

Bij dit groepsgesprek luisteren de leerlingen actief en stellen ze vragen. Ze wisselen informatie uit en stellen elkaars mening met argumenten in vraag. Ze bouwen verder op wat eerder gezegd is. Er is een sfeer van vertrouwen en respect. De groep probeert tot een overeenkomst te komen. De leerlingen lossen samen uitdagende problemen op.

Bouw aan een leerrijk ‘exploratief’ groepsgesprek:
1. Maak je leerlingen bewust van wat spreken, luisteren, vragen stellen … betekent Maak babbelkaartjes. Iedere leerling krijgt een opdracht: vertellen, luisteren, vragen stellen, argumenteren. Schuif de kaartjes regelmatig door. (Praat – Luister – Wat denk je? – Waarom denk je dat? – Ik vind het goed want … – Ik vind het niet goed want …)

2. Spreek regels voor een groepsgesprek af. Stel samen met je leerlingen een lijstje van goede en slechte gespreksregels op. Bijvoorbeeld: ‘Niemand mag van mening veranderen’, ‘We vragen waarom iemand iets denkt’ … Je leerlingen kleuren hun regels groen (goed idee), oranje (twijfelgeval) of rood (geen goed idee). Tien groene regels vormen je klasafspraken.

3. Oefen de klasregels in. Laat de leerlingen de basisregels toepassen tijdens een groepswerk. Als hulpmiddel kan je die regels op kaartjes zetten. Jij of een medeleerling observeert het gesprek. Geef nadien feedback.

“60 procent van het groepswerk levert te weinig op”
“Leraren weten hoe ze groepswerk moeten organiseren en taken moeten verdelen. Maar om samen een probleem op te lossen en van elkaar te leren, moeten leerlingen actief een zinvolle discussie kunnen opbouwen”, zegt Jan T’Sas, auteur van het boek ‘Sprekend leren. Wanneer groepswerk echt rendeert in het lager onderwijs’ (Die Keure). “Dat leren ze niet automatisch. Thuis niet en ook op school niet. Het gevolg is dat 60 procent van alle groepswerk te weinig oplevert. Groepswerk rendeert enkel als het groepsgesprek ‘exploratief’ is, dat blijkt uit recent onderzoek. Enkel dan leren leerlingen van elkaar. Bovendien gaan ze ook individueel beter leren. Daarom moeten ze deze techniek al in de basisschool aanleren.”

Bron: http://www.klasse.be/leraren/38345/...s/#.UmFEd3DIafA

Mening

In de lerarenopleiding promoot men om verschillende werkvormen te gebruiken. Uit verscheidene onderzoeken heeft men ontdekt dat leerlingen meer leerrendement hebben wanneer ze in interactie met hun leeftijdsgenoten treden. Na het lezen van de casussen heb ik eigenlijk een beter zicht gekregen op hoe een groepswerk soms verloopt. Een cumulatief gesprek en een competitiegesprek leiden eigenlijk niet tot meer leerrendement. Ik denk dat dit in de praktijk vaak gebeurt. Als ik nu nog eens een groepswerk organiseer, zal ik hier toch rekening mee houden. Anders verliest een groepswerk zijn kracht, én dat is natuurlijk niet de bedoeling.