GENT - Turks in de klas is goed voor het welbevinden van de kinderen, maar het verbetert hun taalvaardigheid niet.
Moet je mordicus het Nederlands opleggen op school of mag de moedertaal van de kinderen van vreemde afkomst ook een plaats krijgen? De stad Gent heeft het sinds 2008 laten onderzoeken in eerst vier, later vijf basisscholen, stedelijke en katholieke. In die scholen lieten de leraren kinderen af en toe hun thuistaal gebruiken. Om hun gevoelens te uiten, tijdens een groepswerk of als ze iets moesten opzoeken.

In twee van deze scholen ging het project nog een stap verder. Kinderen van het eerste en het tweede leerjaar mochten er in het Turks leren lezen en schrijven. In de veronderstelling dat dat hun taalvaardigheid, zowel in het Turks als later in het Nederlands, zou verbeteren.

Onderzoekers van de Universiteit Gent en de KU Leuven begeleidden het project. Uit hun eindrapport komen twee conclusies naar voor.

Allereerst: het informele gebruik van de thuistaal is goed voor het welbevinden van de kinderen. Ze voelen zich meer zelfverzekerd. En het staat het leren van het Nederlands kennelijk niet in de weg.

Maar van de groep die intensiever Turks mocht gebruiken, vallen de resultaten tegen. Hun taalvaardigheid is niet beter dan die van kinderen in andere scholen, niet voor Nederlands en vreemd genoeg ook niet voor Turks. Wel scoren ook deze kinderen hoger op welbevinden en op betrokkenheid. De motivatie voor lezen lag ook hoger, stelde een leerkracht Turks vast.

Veelheid aan talen

‘Voor het beleid is dit duidelijk', concludeert de afscheidnemende schepen van Onderwijs, Rudy Coddens (SP.A). ‘De thuistaal toestaan mag. Wie hamert op Nederlands-en-niets-dan-het-Nederlands heeft ongelijk, want het is niet negatief voor het beheersen van onze taal.'

‘Maar onderwijzen in de thuistaal is geen succes, moeten we toegeven. Daarvoor was het project ook te beperkt, met slechts vier uur per week. Uit internationaal onderzoek is gebleken dat het pas effect heeft als het over meerdere jaren volgehouden wordt. Het botst ook met de nieuwe realiteit: we hebben geen scholen meer met overwegend Turkse kinderen. Er is nu een veelheid aan talen.' Het nieuwe stadsbestuur zal het informeel toelaten van thuistalen in scholen aanmoedigen.

Bron: De Standaard
Eigen mening:
De dag van vandaag leven we in een 'multiculturele samenleving' (zo noemen we het toch...), dus het is logisch dat er heel wat kinderen op de schoolbanken zitten die een andere moedertaal hebben. In dit artikel schrijft men over het Turks. Ik vind het een interessant onderzoek dat ze gedaan hebben. Als ik zelf leerlingen met een vreemde moedertaal in mijn klas zou hebben, dan zou ik niet meteen weten hoe te reageren als ze onderling Turks zouden beginnen praten. Blijkbaar is het goed voor hun welbevinden en dit lijkt me logisch. Je kan je gevoelens het beste uiten in je eigen moedertaal, maar dan moet je natuurlijk wel 'geluk' hebben dat er nog iemand in je klas zit die begrijpt wat je zegt...
De Universiteit Gent en de KU Leuven hebben ook onderzoek gedaan naar 'intensief Turks' en dit viel tegen. Ook dit lijkt me vrij logisch, want hoe kunnen leerlingen onze taal nu leren als ze tijdens de lessen continu hun eigen moedertaal mogen spreken/schrijven/lezen? Dit lijkt me ook helemaal niet aangenaam voor de leerkracht. Ik zou het heel vervelend vinden als jongeren steeds een andere taal zouden spreken, terwijl ik les aan het geven ben. Bovendien begrijp ik geen letter van het Turks, wat het natuurlijk nog veel lastiger maakt. Men heeft natuurlijk de beste bedoelingen en men wil hun taalvaardigheid zowel in het Nederlands als in het Turks verbeteren, maar dit lijkt me te complex tijdens de lessen op school. Waarschijnlijk spreken de kinderen thuis hun moedertaal, dus dan vind ik het persoonlijk beter als ze zich op school concentreren op het Nederlands. Misschien wordt het anders wel te ingewikkeld voor de kinderen.

Ik vind het belangrijk dat de eigenheid van de leerlingen behouden wordt op school. Ze moeten over de mogelijkheid beschikken om in hun eigen vertrouwde taal te kunnen communiceren onder elkaar. Het is voor deze leerlingen al moeilijk om de hele dag Nederlands te spreken, laat hen dan tijdens de pauzes toe om in hun eigen taal te communiceren. Dit si positief voor het welbevinden van de leerlingen in de school.

Natuurlijk mogen ze het Nederlands niet vergeten, dit blijft de onderwijstaal op school. Maar de thuistaal geeft een uitlaatklep voor de leerlingen om eens boos te worden of gevoelens beter uit te drukken.

Hoewel ik het niet ontken dat het moeilijk is om hier als leerkracht op in te spelen als ze tijdens de les plots in het Turks beginnen te praten. Toen ik in het vierde middelbaar zat, zaten er ook twee Turkse studenten in de klas en zij begonnen tijdens de les ook in het Turks te praten. De leerkracht kon hier niet mee om, ze wist niet wat ze aan het zeggen waren. Hier heeft ze gelijk in.

Het is een kwestie van evenwicht zoeken tussen de twee. En dat evenwicht is niet altijd even goed te vinden.

Leerlingen met een andere moedertaal hebben het op school vaak moeilijk met het Nederlands. Vooral met begrijpend lezen en schrijven. Althans, dit bleek uit een test die op mijn stageschool in het kader van GOK werd gevoerd. Deze leerlingen kunnen op school dan een remediëringsprogramma volgen. In een brief naar de ouders werd ook aangeraden om thuis zo veel mogelijk Nederlandstalige radio of tv-programma's te volgen, een hobby te zoeken waarbij ze met ander mensen in het Nederlands moeten communiceren enz. Wanneer deze leerlingen op school niet verplicht worden om Nederlands te spreken, zullen zij nooit voldoende vooruitgang maken in de Nederlandse taal. Ik begrijp niet dat in het artikel staat dat dit het leren van de Nederlandse taal niet in de weg zou staan. Ik begrijp dat zij zich comfortabeler voelen wanneer zij in hun eigen taal communiceren, maar dit kan niet op school gebeuren. Alleen zo kunnen ze zich integreren en mengen tussen Nederlandstaligen.

Het is inderdaad logisch dat de leerlingen zich beter voelen wanneer ze hun moedertaal mogen spreken, maar zoals reeds werd aangehaald, vraag ik me af hoe ze dan voldoende vooruitgang kunnen maken in het gebruik van het Nederlands?
Ook de opmerking van Evelien over het gevoel dat de leerkracht hierbij heeft lijkt mij terecht. Ik zou het zelf als leerkracht ook heel vervelend vinden als er een groepje leerlingen plots in een andere taal zou spreken. Een taal die ik dan bovendien niet begrijp. Hoe kan je dan nog controleren waar zij het over hebben?
Het lijkt ook mij het best als de leerlingen gewoon Nederlands gebruiken op school, zowel voor hun schoolse resultaten als voor de sfeer op school.