BRUSSEL - Een extra cursus als ze op de hogeschool zitten. Of nascholing als ze gaan werken. Het is bijspijkeren om het te lage niveau Frans van de onderwijzers op te krikken.
‘Als we zien dat hun Frans ondermaats is, dan sturen we de nieuwe onderwijzers op nascholing. Dat is jammer, want we zouden toch mogen verwachten dat als ze een diploma hebben, ze dit beheersen. En dat geld voor die nascholing zouden we liever aan iets anders spenderen.'

Alex De Smedt, van de vereniging van directies van het basisonderwijs van het GO! (Virbo), bevestigt: het Frans van de jonge onderwijzers is niet impeccable. ‘Vooral praten, gaat hen moeilijk af', zegt De Smedt. ‘Ze zijn erg onzeker. Met de juiste methodiek kunnen zij wel lesgeven. Je zou iemand die zwak is niet in het vijfde of zesde kunnen zetten, maar dat beperkt je mogelijkheden als directeur en je vindt al zo moeilijk mensen.'

En dat terwijl ze de hogeschool verlaten hebben met een diploma op zak. ‘Ja, het niveau van de studenten die instromen is al laag en de hogescholen hebben helaas te weinig tijd om dat recht te trekken', geeft Liesbeth Martens, docent Frans aan de Katholieke Hogeschool Leuven, toe.

Martens werkte mee aan het onderzoek ‘stERK in Frans' en dat legde de pijnpunten bloot. Tests bij een kleine tweeduizend eerstejaars bachelor basisonderwijs in de hogescholen toonden aan dat ze een niveau haalden dat niet was wat je mocht verwachten na het middelbaar.

De instroom vanuit TSO, KSO en BSO neemt toe en die studenten hebben het niveau A2. Dat optrekken naar het niveau B2 is ‘onrealistisch', zegt Martens. ‘De facto krijgen de bachelors maar één jaar Franse taalbeheersing.'

Dat is de frustratie bij de hogescholen. Wat moeten ze doen? Meer Frans geven? Dat gaat dan ten koste van andere vakken.

‘Wij gaan het nu strikt spelen', zegt Martens, ‘ze moeten aan de vereisten voldoen die de wet vraagt. In jargon: ze moeten het niveau B1+ of B2 halen. Maar wat gaan de reacties zijn als het een slachtpartij wordt en er maar tien procent geslaagd is?'

‘Soms raden we een student aan de cursus Frans van het eerste jaar nog niet te volgen. In de plaats daarvan kan die eerst naar een cursus van het volwassenenonderwijs.'

Ligt de knoop in het secundair? ‘Frans wordt daar nog altijd nogal schools gegeven', vindt Martens, ‘maar de realiteit is gewoon dat Frans een dode taal is voor de Vlaamse jongeren. Ze horen het nergens, ze lezen het nooit.'

Niet happig op suggesties

De hogescholen hebben enkele suggesties ter verbetering gedaan aan de overheid. Een ervan was om de instroom te verbeteren en niet iedereen aan de lerarenopleiding te laten beginnen.

Een andere was om bachelors secundair (de vroegere regenten) ook in het basisonderwijs Frans te laten geven. Of om bachelors basis gespecialiseerd Frans af te leveren. De basisscholen zijn daar niet zo happig op. ‘Zullen die uit het secundair zoveel beter zijn? Zij hebben toch les gegeven aan die leerlingen die het zo slecht doen aan de hogeschool', kaatst Marc Van den Brande van de koepel van het katholiek basisonderwijs de bal terug. ‘Wij blijven voorstander van geïntegreerd onderwijs. De leerkracht moet alles kunnen geven. Anders wordt het al een beetje secundair onderwijs.'

Vlaams parlementslid Paul Delva (CD&V) legde het probleem aan de Vlaamse minister van Onderwijs, Pascal Smet (SP.A), voor.

Die laat weten dat het probleem wordt besproken in de evaluatie van de lerarenopleiding. Een werkgroep binnen de Vlaamse Onderwijsraad buigt zich specifiek over het probleem Frans. Het inzetten van bachelors secundair is ‘een denkspoor'.

Ondertussen is de talennota van Smet, die normaal dit schooljaar van kracht werd, met een jaar uitgesteld. Die nota zette het licht op groen voor Frans vanaf het derde leerjaar in plaats van het vijfde.

Bron: De standaard, 10 oktober 2012

In het secundair onderwijs werd bij mij inderdaad bevestigd dat sommige leerkrachten het Frans niet optimaal beheersen. Frans werd, zoals ook in het artikel beschreven staat, veel te schools gegeven, en dat vond ik jammer.

Als leerkracht PAV wordt het ook steeds belangrijker om het Frans te beheersen, want in het nieuwe leerplan PAV staat dat leerlingen BSO ook Frans moeten kennen. Enerzijds vind ik het positief, want het kennen van vreemde talen is essentieel, maar anderzijds is het voor een leerkracht heel moeilijk om ineens Frans te beheersen, wanneer dit je niet je sterkste vak is. Leerkrachten op bijscholing sturen kan dan een oplossing zijn. Wanneer je echter geen 'feeling' hebt met het Frans, zal het volgens mij altijd moeilijk blijven.

Ook studenten niet aan de lerarenopleiding beginnen vind ik geen goede oplossing. Veel leerlingen groeien immens in die drie jaar lerarenopleiding dat het in het eerste jaar geen objectief beeld geeft. Waar ligt dan ook de grens? Toelatingsexamens voor de lerarenopleiding?

Ik ben het eens met de mening van Carmen. Ik vind het essentieel dat de leerlingen die in Vlaanderen naar school gaan de tweede taal van ons land, Frans, voldoende beheersen om zich verder te kunnen helpen.
Ik denk dat ik veel geluk heb gehad met mijn leraren Frans in het middelbaar. Zij beheersten de taal namelijk meer dan voldoende. Wat je je ook afvroeg in verband met de taal, zij konden er op antwoorden. Maar jammer genoeg zijn er blijkbaar meer leraren Frans die de taal onvoldoende beheersen.

Bijscholingen vind ik daarom geen slecht idee. Volgens mij is het zelfs een meerwaarde. Zelf vind ik het jammer dat ik de taal niet goed meer beheers en dat allemaal omdat ik drie jaar geen Frans meer heb gehoord/gekregen. Dus ik vind dit idee zeker niet slecht.

Wat het idee om vanaf het derde leerjaar Frans te geven betreft, daar ben ik positief over. Zoveelste jonger, zoveelste gevoeliger voor vreemde talen en ik denk daarom dat leerlingen minder moeilijkheden zullen hebben in het secundair als ze reeds een aantal jaren Frans gekregen hebben in het lager onderwijs.

Een leerkracht uit het lager onderwijs dient een soort “allroundleerkracht” met een grote bagage die de kennis van zowat alle vakken bevat. Daar hoort ook het Frans bij. Ik kan begrijpen dat het voor directeurs een probleem vormt om leerkrachten niet in het vijfde of zesde leerjaar te plaatsen, omdat ze het Frans niet voldoende beheersen. Het is moeilijk om goed personeel te vinden, als ze daar nog eens rekening mee moeten houden, komen er maar weinig geschikte kandidaten uit de bus.
Als toekomstig leerkracht Frans in het middelbaar onderwijs, merk ik tijdens observatiestages dat Frans inderdaad vaak te schools gegeven wordt. Het is een taal, dus is het hanteren van die taal tijdens de lessen ook belangrijk. Naast het grammaticaal gegeven en de woordenschat, moet er ook iets gedaan worden. De leerlingen zien net daarin het nut van die tweede taal en gaan ook gemakkelijker leerstof oppikken. Contextueel, authentiek materiaal gebruiken is dus een absolute must.
Verder ben ik het er ook niet mee eens om niet iedereen toe te laten in de lerarenopleiding. Net als Carmen vraag ik me af waar de grens dan ligt. Ik ben er ook van overtuigd dat iedereen groeit tijdens de opleiding. Iedereen verdient een kans om in het onderwijs te staan.
Ik kan het idee om Frans al aan te bieden in het derde leerjaar alleen maar toejuichen. De leerlingen komen dan vroeger met de taal in contact en zullen er veel meer uit opsteken naar de toekomst toe. Hoe dit concreet aangepakt moet worden, zal nog verder uitgedokterd moeten worden.

Eerst bijscholen, dan voor de klas

Zoals mijn voorgangers al aangehaald hebben is en blijft dit een grote struikelblok.

Ikzelf vond Frans altijd moeilijk. Zowel in het lager als in het secundaire onderwijs. Toch heb ik in het secundaire onderwijs bijles gevolg. Dit was privé, maar het heeft me toch wel wat geholpen. Je kan leerlingen die in het secundaire niet verplichten om Franse bijles te volgen, maar het werpt wel zijn vruchten af. Dit heb ik zo toch ervaren.

Zoals Carmen al heeft aangehaald is er in de nieuwe leerplannen van pav het onderdeel 'Moderne Vreemde Talen' bijgekomen. Dit houdt in dat Frans erbij komt. Persoonlijk vind ik dit geen slecht idee. Op deze manier kan je het percentage slecht scorende toch omlaag krikken. Maar heeft dit zoveel effect? Leerlingen uit het bso redeneren vaak: 'Waarom hebben wij dit nodig?' En uiteindelijk is het wel zo. Deze leerlingen zijn al moeilijk te motiveren, en dan nog Frans bijgeven? Ik weet niet hoe dit zal verlopen. Ik ben benieuwd.

Maar wat doen we met de rest van de leerlingen? Zoals Carmen al zei een ingang examen voor de lerarenopleiding?

Met de uitspraak: ‘maar de realiteit is gewoon dat Frans een dode taal is voor de Vlaamse jongeren. Ze horen het nergens, ze lezen het nooit.'' slaat Liesbeth Martens de nagel op de kop. Zelf had ik om die reden geen interesse voor het vak Frans toen ik in het middelbaar zat. Het 'Waarom moeten wij dit kennen'-gevoel was erg groot, omdat alles zo ongelooflijk schools gegeven werd.

Als we het hebben over Frans geven in het BSO, dan deel ik de bezorgdheid van Emmely. Ook ik vraag me dan af hoe je de leerlingen geprikkeld krijgt voor deze vreemde taal. Ze worden er veel minder mee geconfronteerd in hun dagelijkse leven, dus verwijzen naar hun interesses wordt moeilijker.