‘Het is afschuwelijk'


‘Eén van de meest essentiële onderdelen van menselijke omgangsvormen in onze democratie staat op het spel: menselijk contact, het elkaar aankijken. Een vrouw met een boerka wil niet aangekeken worden, ze wil geen contact met degenen die ‘onzuiver' zijn. Eigenlijk is het heel pervers: de vrouw met de boerka kan mij wel aankijken, maar ik haar niet. Dat noem ik voyeurisme. Zij mag mij wel zien en ik haar niet. Dat kan toch niet? Dat staat haaks op die typische Franse waarde van broederschap.'


Elisabeth Badinter (65) is een vooraanstaand feministe en filosofe. Ze ontvangt 's avonds bij haar thuis, met uitzicht op de Jardin du Luxembourg. ‘Weet je', zegt ze, terwijl ze een sigaret opsteekt en een glas whisky inschenkt, ‘Ik herinner me nog dat we hier de eerste beelden zagen van vrouwen in Afghanistan met een boerka. Het woord boerka kenden we toen nog niet eens! Maar ik was geschokt, afschuwelijk vond ik het.'


Waarom?

‘De boerka ondermijnt de drie waarden van onze republiek: vrijheid, gelijkheid en broederschap. Het tast de waardigheid van de vrouw aan, dat lijdt geen enkele twijfel. Het is een symbool van ongelijkwaardige verhoudingen tussen mannen en vrouwen. Maar ook de veiligheid staat op het spel. Als een moeder op school haar kind komt halen en ze draagt een boerka, moet je als leraar dan het kind meegeven? Nee, dan wil je eerst zien of het wel echt de moeder is.'


U vindt de boerka een bedreiging voor de democratie.

‘Ja. Ik zat vorig jaar op het strand en toen lag er een stel naast me. Hij droeg een kleine zwembroek, zij was van top tot teen bedekt. Op dat strand werd de vrijheid misbruikt om publiekelijk de gelijkheid tussen man en vrouw te ondermijnen. Vrijheid betekent niet dat je onbegrensd kunt zeggen ‘ik wil dit of dat', vrijheid heeft ook beperkingen. Jouw vrijheid moet te verenigen zijn met andere waarden. Je hebt in een democratie rechten en plichten, over en weer. Een vrouw met een boerka zegt eigenlijk: ‘Ik leef voor mezelf, de rest kan me niet schelen'.'


Worden vrouwen met een boerka onderdrukt?

‘Je hebt zeker een groep jonge vrouwen die vrijwillig een boerka draagt. Dat zijn de vrouwen die je hoort, die zich publiekelijk uitspreken. Maar er is een andere groep vrouwen die wèl onder druk wordt gezet door hun man of familie. En die horen we niet. Want die vrouwen mogen helemaal niet praten of interviews geven aan journalisten. In de huidige discussie vraagt alleen niemand zich af: hoe gaan we díe vrouwen beschermen?' Los je dat op met een wettelijk verbod?

‘Ik denk het niet. Een wet die de boerka overal, dus ook op straat verbiedt, is niet te handhaven in de praktijk. Met zo'n algeheel verbod bereik je ook het tegenovergestelde van wat je wil. Juist meer vrouwen zullen ‘m dan gaan dragen, om de macht te tarten, als teken van verzet tegen de maatschappij waarin ze leven. Je ziet het bij het Franse debat over de nationale identiteit. Dat loopt zo uit de hand en leidt tot zoveel spanningen tussen bevolkingsgroepen dat allochtone jongeren die zelf tegen de boerka zijn, het juist opnemen vóór de boerka. Uit solidariteit met geloofsgenoten en dat is te begrijpen.'


Wat moet er volgens u dan gebeuren?

‘Je kunt met de bestaande wettelijke middelen al verbieden dat vrouwen met een boerka in bepaalde openbare ruimtes komen zoals scholen en ziekenhuizen. Daar is geen nieuwe wet voor nodig.'


Maar wat schiet die vrouw die onder dwang een boerka draagt daar mee op?

‘Niet veel, dat is waar. Maar je moet iets doen, je moet nu een weg kiezen die je inslaat. En dan kies ik voor een bescheiden stap: een boerkaverbod op sommige plaatsen. Ik heb mijn hoop ook gevestigd op de ‘verlichte islam'. Neem de imam van Bordeaux, Tareq Oubrou, die zegt dat het dragen van de boerka weinig of niets met de islam te maken heeft. Die mensen, die stroming van moderne moslims moeten we veel meer steunen.'


En de politiek?

‘Het Franse parlement moet met een veroordeling duidelijk maken dat de boerka ontoelaatbaar is. Dat heeft symbolische waarde. Het Europees parlement moet dat ook doen. Alle EU-lidstaten moeten gezamenlijk zeggen dat de boerka onaanvaardbaar is en moreel verwerpelijk. Want feitelijk zijn alle landen het daarover wel eens. We verschillen over de aanpak, maar niet over het principiële punt. Europa moet zijn eigen Westerse waarden onderstrepen. En als dat mensen niet bevalt, dan gaan ze maar ergens anders heen.'


Het land uit?

‘Ik dwing niemand. Maar met een boerka hoor je hier niet thuis, nee.'


DS, 23-01-2010

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB