Bedriegen is besmettelijk
18/03/2009 12:00

Waarom bedriegen sommige mensen, terwijl anderen wel aan de verleiding kunnen weerstaan?

De New Yorkse oplichter Bernie Madoff is een van de vele fraudeurs die in deze tijden van crisis met andermans geld ging lopen. De laatste tijd zijn er zelfs zo veel gelijkaardige bekentenissen geweest dat de gemiddelde belastingbetaler zich stilaan begint af te vragen of er eigenlijk nog iemand is die het spel volgens de regels speelt.

Maar waarom bedriegen sommigen, en andere niet, vraagt het weekblad Newsweek zich af? De klassieke uitleg is dat liegen en bedriegen een rationele keuze is, een koele afweging van voor- en nadelen. Kan ik er mee weg komen, en hoe ver kan ik gaan, vooraleer ik gepakt word?

Enkele wetenschappers hebben deze cynische visie op de menselijke ethiek nu in vraag gesteld. Zij hebben aangetoond dat de beslissing veel complexer in elkaar zit dan dat, zo meldt het blad Psychological Science.

Complot

Drie psychologen vroegen een groep universiteitsstudenten om een reeks zeer ingewikkelde wiskundeoefeningen op te lossen in zo'n korte tijdspanne dat het voor niemand mogelijk was om alle oefeningen op tijd correct op te lossen. De proefpersonen kregen bovendien geld voor elke oefening die ze konden oplossen (wat uiteraard onmogelijk was).

Een van de studenten was een acteur die mee in het complot zat. Hij loste de vraagstukken zogezegd allemaal 'correct' op en kreeg het geld zonder dat zijn werk gecontroleerd werd.

De onderzoekers wilden hiermee nagaan hoeveel studenten het voorbeeld van de acteur zouden volgen om te zien of zijn oneerlijkheid de andere studenten kon beïnvloeden. Wat bleek? De meesten dienden daarop eveneens hun blad in, kregen het geld en vertrokken. Slechts een enkele eerlijke persoon bleef zitten.

Uit het onderzoek blijkt dus dat we niet echt bedriegen uit vrije wil, maar dat oplichterij 'besmettelijk' is wanneer we iemand anders uit onze omgeving dat zien doen. We geven elkaar dus het slechte voorbeeld.

www.trends.be

Ik denk dat het voor mij afhankelijk is van hoeveel geld je krijgt. Als het nu om echt veel geld gaat en iedereen geeft af zonder dat ze het nakijken dan zou ik het ook doen. Gaat het bij wijze van spreken om 10 cent dan zou ik blijven zitten en echt proberen om het op te lossen. Dus ik weet niet of het onderzoek wel 100% betrouwbaar is...

Bedriegen heeft met ons geweten te maken. We willen het eigenlijk niet, maar het is zo verleidelijk.. Net zoals deze studenten, wilden ook zij de oefeningen juist oplossen en het geld eerlijk verdienen. Wanneer ze erachterkwamen dat je het geld ook gewoon zo kon krijgen, lieten ze zich meeslepen.
Ik ben er tevens van overtuigd dat eens je je laat meeslepen, de kans groter is dat dit nog een andere keer gebeurt. Je hebt nu eenmaal het 'nut' ervan ingezien, en de stap gezet. Een 2de keer zo'n stap zetten, zal dan ook gemakkelijker gaan..

Eerlijk? Ik zou vlug afgeven denk ik, want ik weet sowieso als het om wiskunde-oefeningen gaat, dat ik toch geen kans maak!
Waarom zou ik het dan niet proberen om er toch geld voor te krijgen?

Ik schrik zeker niet van het resultaat van dit onderzoek. Mensen nemen zoveel over van mensen waar ze bij zijn. Denk maar aan koppeltjes die mekaars gewoonten en tikjes overnemen of pubers die in een 'slechte' vriendengroep terechtkomen en aan de drugs en drank terechtkomen.

Vooral het feit dat de 'bedrieger' er veel beter uitkwam dan wanneer je het 'eerlijk' speelde, trekt vele mensen aan. Bedriegen wordt aanlokkelijk als het resultaat niet alleen geen straf is, maar zelfs positief uitdraait! Waarom zou je dan nog eerlijk zijn?

Toch denk ik dat bedriegen ook een groot deel door je geweten bepaald wordt. Ik weet dat ik vroeger in het middelbaar een aantal klasgenoten had die herhaaldelijk spiekten bij een bepaald vak en daar altijd vlot mee wegkwamen en schitterende punten behaalden. Toch heb ik het nooit aangedurfd om dit ook eens te proberen. Ik denk altijd maar: "Stel maar eens dat het bij jou niet goed uitdraait."

Ik hoop dus dat mensen zich ervan bewust zijn dat bedriegen ook slecht kan aflopen en dat ze ook rekening houden met de gevolgen van hun bedriegen op hun omgeving. Laat ook je geweten inspraak hebben op je daden! Maar dat is ijdele hoop vrees ik...

Ik dacht meteen aan temptation island toen ik de titel las
(niet dat ik daar naar kijk eh )

Ik kan mij goed vinden in onderstaande reacties. Ik denk dat het ook allemaal heel relatief is. Bedriegen is nooit helemaal goed te keuren, maar er zit toch een groot verschil in
-bv. bedriegen bij een, laten we zeggen, quiz van DS of bedriegen bij een examen waar je niet voor geleerd hebt.
-En wie, in welke omstandigheden bedriegt, is ook een factor die de ernstigheid beïnvloedt. (Al kan ik aannemen dat sommige hier niet mee akkoord gaan, ik verwacht dus commentaar Ik kan mij ook wel in de stellingen plaatsen waar mensen zeggen dat hetzelfde bedrog sowieso even erg is, maar vaak speelt mijn goed hart toch wel op.)
Iemand die bedriegt uit luiheid of iemand die bedriegt uit onkunde zijn in mijn ogen geen "gelijke" bedriegers.

Of bedriegen aanstekelijk is, weet ik niet. Ik kan me er wel in inleven. In het secundair was er immers de 'spiek-klas' en de 'brave klas'.
In de 'brave klas' vond men het natuurlijk niet eerlijk dat de andere klas er zich met betere resultaten van af maakten, terwijl zij eerlijk hun middelmatige punten haalden. Toch bleef die klas eerlijk zijn punten halen uit angst gevat te worden.

Bedriegen geeft vaak een beter eindresultaat dan eerlijk tewerk gaan, mensen die hun geweten daarvoor opzij kunnen schuiven en de risico's ervoor durven nemen, komen dus ook soms tot een positiever resultaat. Maar of het daarmee goed te praten is?!

De resulstaten van dit onderzoek begrijp ik heel goed.
Als je iemand uit je omgeving iets ziet doen wat met bedrog te maken heeft en die persoon haalt dan daar nog is winst uit (kan materialistisch of mentaal zijn) dan wil je dit toch ook denk ik? (als dit je interesseert natuurlijk) Ik geef eerlijk toe dat ik dit ook zou doen, gewoon van het principe uitgaand "Ik kan het toch niet maar ik geef toch maar af want ik krijg toch geld", dus gewoon de korte pijn en afgeven. Bijna iedereen doet het dus het wordt al als normaal aanschouwd terwijl bedriegen toch wel als een verschrikkelijk kwaad mag en soms moet aanschouwd worden.