EU weigert Borrell te volgen en Israël op de vingers te tikken


De Spaanse Hoge Vertegenwoordiger voor het buitenlandse EU-beleid stelt voor de politieke dialoog met Israël op te schorten wegens de oorlog in Gaza. Voor lidstaten als Hongarije en Nederland gaat zelfs deze “zeer marginale stap” te ver.


Josep Borrell zit maandag normaal voor de laatste keer een bijeenkomst voor van de 27 Europese ministers van Buitenlandse Zaken. De Hoge Vertegenwoordiger voor het buitenlandse beleid van de EU is vastbesloten om dit moment aan te grijpen om “zijn laatste vuurwerk af te schieten”, zoals een Europese diplomaat het uitdrukt.

De Spanjaard loopt al langer gefrustreerd rond wegens de houding van de EU tegenover het optreden van Israël in Gaza en Libanon, die volgens hem te slap is. Zo stelde hij in augustus al voor om sancties te nemen tegen twee extreemrechtse Israëlische ministers (Bezalel Smotrich en Itamar Ben-Gvir) wegens hun haatdragende taal tegen Palestijnen. Er gebeurde niets met zijn voorstel.

Nu stelt de Spanjaard voor de politieke dialoog in het kader van het associatieakkoord met Israël op te schorten. Hij verwijst daarbij naar artikel 2 van dat akkoord, dat sinds 2000 de vrijhandel tussen de EU en Israël mogelijk maakt: “De relaties tussen de partijen zullen gebaseerd zijn op het respect voor mensenrechten en democratische principes. Dit vormt een essentieel onderdeel van dit akkoord.”


Kanalen openhouden

“De Hoge Vertegenwoordiger past gewoon het akkoord toe”, zegt een hoge EU-functionaris. “Verslagen van VN-organisaties engezaghebbende ngo’s tonen aan dat Israël zich op het vlak van mensenrechten niet houdt aan zijn verplichtingen van het associatieakkoord. Daden moeten gevolgen hebben. Die zijn er tot nog toe niet.” Pro-Palestijnse landen zoals Ierland en Spanje dringen al langer aan op actie tegen Israël.

De functionaris erkent dat de gevolgen van het voorstel van Borrell “zeer marginaal” zijn. “Doen we Israël hiermee pijn? Neen. We sturen de politieke boodschap uit dat we bezorgd zijn.”

Toch gingen pro-Israëlische lidstaten zoals Duitsland, Nederland, Tsjechië, Griekenland en Hongarije onmiddellijk op de rem staan nadat Borrell woensdag zijn voorstel had bekendgemaakt. “We zijn altijd voorstander van het openhouden van kanalen om te dialogeren. En dat geldt natuurlijk ook voor Israël”, zei de Duitse minister Annalena Baerbock. Anderen argumenteerden dat zo’n “serieuze maatregel” beter voorbereid moet worden.

Nochtans had Borrell tijdens de vorige ministerraad in oktober aangekondigd dat hij zo’n initiatief zou nemen, als Israël het internationaal humanitair recht met voeten zou blijven treden.

“De benadering die we al ruim een jaar toepassen met de Israëlische regering, heeft gefaald”, schrijft hij vrijdagavond op zijn blog. “In andere gevallen waar de internationale regels routineus worden geschonden, hebben we sancties genomen. Tot nog toe is Israël bespaard gebleven van betekenisvolle gevolgen.” Hij pleit ook voor een importverbod in de EU van producten uit de illegale nederzettingen op de Westelijke Jordaanoever.

Borrell weet zelf ook dat zijn voorstel geen kans maakt, omdat het de unanieme goedkeuring vergt van alle 27 lidstaten. Daarom leeft het vermoeden dat hij de 27 lidstaten een laatste keer wil dwingen kleur te bekennen over hun houding tegenover Israël – ook al zal dat vooral de verdeeldheid binnen de EU opnieuw blootleggen.

België deelt de analyse van Borrell dat Israël de clausule over de mensenrechten in het associatieakkoord niet respecteert en dat daar gevolgen aan moeten worden verbonden. Maar tegelijkertijd wil het de lijnen met Israël openhouden om die schendingen te bespreken.


Blog DS, 16-11-2024 (Bart Beirlant)