Velen zullen zich voor altijd hun gevoel van verbijstering en ongeloof herinneren. De onwaarschijnlijke zege van Donald Trump op 8 november 2016 is even diep in ons geheugen gegrift als 9/11, de terreuraanslagen op de World Trade Towers en het Pentagon. Inmiddels weten we waarom we er – ondanks Trumps immense populariteit – naast hadden gekeken: hij won dankzij slechts 77.744 stemmen in drie traditioneel Democratische staten.

Een uiterst nipte zege in Pennsylvania (0,7 procentpunt), Wisconsin (0,7) en Michigan (0,2) leverde hem in het Kiescollege een comfortabele meerderheid op van 304 stemmen tegen 227. De peilingen hadden dit niet voorspeld. Ze konden het ook niet voorspellen, weten we nu, want veel van die cruciale kiezers beslisten pas in de allerlaatste dagen – nadat de laatste peilingen waren gepubliceerd.

Het overgrote deel van die late beslissers koos voor Trump: in Wisconsin verkoos deze groep (14 procent van alle kiezers) Trump boven Clinton met 29 procentpunt, terwijl degenen die eerder hun keuze hadden gemaakt, met twee procentpunt de voorkeur gaven aan Clinton. Een soortgelijk patroon is terug te vinden in Pennsylvania (17 punt) en Michigan (11 punt). Het was de periode waarin de FBI nu eens niet dan weer wel een onderzoek naar Hillary Clintons e-mailserver zou openen.

Als ongelovige schuinsmarcheerder scoren bij de conservatieven

Niet alleen was Trump een vuil gebekte narcistische tv-ster en sjoemelende zakenman zonder bestuurservaring, hij bracht een unieke coalitie van kiezers samen. Hij slaagde erin de kern van de Republikeinse partij – de ethisch en economisch conservatieven – samen te houden en bovendien veel blanken zonder universitair diploma weg te lokken bij de Democraten.

Dat is niet minder dan een huzarenstukje. Sinds Ronald Reagan was niemand daar nog in geslaagd, en Trump deed het zelfs beter dan The Gipper.

Dat Trump, een ongelovige vrouwenversierder, het bij de ethisch conservatieve Republikeinen even goed deed als George Bush was niet vanzelfsprekend. Dat heeft hij te danken aan Mitch McConnell, de Republikeinse fractieleider in de Senaat, die weigerde de benoeming van president Obama’s kandidaat voor het Hooggerechtshof op de agenda te zetten.

‘Zo werd de keuze van een nieuwe opperrechter de inzet van de verkiezingen. Dat is voor deze diep gelovige kiezers zeer belangrijk’, zegt Paul Sracic, decaan Politieke Wetenschappen aan Youngstown State University in Ohio. Het Hooggerechtshof beslist immers over ethische kwesties. Omdat drie van de negen rechters hoogbejaard zijn, zullen deze kiezers Trump ongetwijfeld trouw blijven, temeer daar ze zeer tevreden zijn met zijn aanstelling van de uiterst conservatieve Neil Gorsuch.

Meer last had en heeft Trump met de economisch conservatieven, de voorstanders van lage belastingen en een fel afgeslankte overheid. Bij de grootverdieners (meer dan 100.000 dollar per jaar) had hij minder steun, wat een reden was waarom velen Trump geen kans gaven.

Arbeiders trokken met zes bussen naar Washington

Maar dat was buiten de Democratische overlopers gerekend. Zij waren cruciaal voor Trump. Studies geven verschillende ramingen, maar ergens tussen 11 en 15 procent van alle Trump-kiezers had in 2012 op de Democraat Barack Obama gestemd.

In overwegend ‘Rode’ staten stemmen deze blanke kiezers zonder hoger diploma al decennia in groten getale voor de Republikeinen, wier ethische standpunten beter sporen met de hunne. Maar niet in de Rust Belt, waar de vakbonden nog enige invloed hadden en hen steevast naar de Democraten stuurden.

Mahoning county in Ohio’s industriële hart, bijvoorbeeld, was onder Obama diep ‘Blauw’ Democratisch. ‘De Republikeinse partij was er onbestaande’, weet Sracic, die er al twintig jaar woont. In 2016 eindigde de strijd echter op gelijkspel. En dat had Trump aan zijn tegenstand tegen internationale handelsverdragen te danken.

‘Mahoning bloedt nog steeds, lang nadat de staalfabrieken dichtgingen’, zegt Sracic. ‘De arbeiders gaven de globalisering de schuld. En ze begrepen niet waarom de overheid hen niet beter beschermde.’

Sracic herinnert zich hoe de staalarbeiders met zes bussen naar Washington trokken om de Democratische president Jimmy Carter te smeken maatregelen te nemen tegen buitenlandse concurrentie. Hij deed niets. Bill Clinton ondertekende Nafta met Mexico en Canada. Obama sloot een handelsakkoord met Azië en Hillary Clinton noemde het ‘de goudstandaard’. Dat akkoord, het Trans-Pacific Partnership was een goed akkoord voor de VS. Maar zo zagen de arbeiders het niet.

Ze blijven gehecht aan Trump, ook na één jaar

De Democraten beloofden de arbeiders te herscholen voor betere jobs elders. Maar de mensen willen niet verhuizen. ‘Het draait allemaal rond “gemeenschap”, een gevoel dat in deze streken heel sterk is. En als de jongeren wegtrekken om den brode, lijdt de gemeenschap’, zegt Sracic.

Het gaat trouwens niet alleen om de arbeiders, ook bedrijfsleiders van familiebedrijven en kmo’s geloven in Trumps belofte van ‘betere deals en nieuwe jobs’. Net zoals ze in de mijnstreek verwachten dat Trumps plan om de milieureguleringen te schrappen en de (onrendabele) putten weer te openen, hun oude gemeenschappen zal herstellen.

Op veel grote successen kan Trump na een jaar niet bogen. Maar dat doet volgens Sracic niets af aan hun gehechtheid aan Trump. ‘Ze nemen hem niet letterlijk. Ze geloven in de “bredere waarheid” die hij verkondigt, dat handel slecht is. Ze houden van zijn recht-voor-zijn-raap, zwart-witte retoriek.’

Het meest concrete resultaat verwacht Sracic van het nieuwe belastingvoorstel, met name het plan om een deel van de 2,5 biljoen dollar winsten van Amerikaanse bedrijven in het buitenland te belasten (en in eigen land de vennootschapsbelasting drastisch te verlagen), in de hoop dat dit geld in de noodlijdende gebieden wordt geïnvesteerd.

Trump’s Party

Met Trump kregen de nationalistische, protectionistische en xenofobe minderheden een grote greep op de Republikeinse partij. Met een proportioneel kiessysteem en een meerpartijenstelsel zouden die opinies worden opgevangen in een kleinere formatie, die veel minder kans zou maken aan de macht te komen dan in het Amerikaanse. Maar de kans dat de VS hun systeem aanpassen, is onbestaande.

Betekent dit dat Trump de Grand Old Party blijvend zal veranderen? Te vroeg om te zeggen. Maar het is een veeg teken dat tal van traditionele conservatieven al aankondigden dat ze zich volgend jaar niet herkiesbaar zullen stellen.

Betekent Trump het begin van een fundamentele herschikking van het Amerikaanse partijlandschap? Trekken de arbeiders naar de Republikeinen en de rijken naar de Democraten? Dat weten we pas met zekerheid na enkele verkiezingen, maar op het vlak van handel en globalisering zijn de standpunten van de achterban alvast al omgekeerd.

Met het oog op de toekomst is het wel belangrijk dat de afvallige Democratische kiezers overliepen naar Trump’s Party, niet naar de Republikeinen. Dat zou wellicht een stap te ver zijn geweest. Trump was in hun ogen geen echte Republikein, en de Never Trump-campagne binnen de Grand Old Party sterkte hen in die visie.

‘Trumpisme zonder Trump’

Misschien bieden de verkiezingen van gisteren enig zicht op de toekomst. Het was alvast een zeer goede dag voor de Democraten, met als grootste prijzen de gouverneurssjerp in Virginia en New Jersey. Of misschien nog belangrijker: de kiezers in Maine drukten hun gehechtheid aan ‘Obamacare’ uit. En het meest opvallend: Danica Roem, transgender en politieke beginneling, die een prominente sociaal conservatieve Republikein naar huis speelde.

De nederlaag van de Republikeinse kandidaat voor het gouverneurschap van Virginia trok veruit de meeste aandacht. En dat niet alleen omdat de race een nagelbijter was, maar omdat Ed Gillespie, een gewezen partijvoorzitter, ‘Trumpisme zonder Trump’ (zoals Trumps ex-adviseur Stephen Bannon het uitdrukte) toepaste. Hij hield de president op een afstand, maar nam diens boodschap over en stookte, net als Trump, de culturele verschillen in het land op. En focuste sterk op tegenstand tegen immigratie. Het bleek een recept dat niet in de smaak viel.

Maar voor de Democraten al te ijl in het hoofd worden: Virginia is een Democratische staat. Trump legde er de duimen voor Clinton met vijf procentpunt. Bovendien slaagde de nieuwe gouverneur, Ralph Northam, er niet in de blanke, lageropgeleide kiezers in de landelijke districten voor zich te winnen. Zij bleven trouw aan de Republikeinen – op Virginia Beach na, waar veel militairen van de nabij gelegen basis wonen. Uit zijn overwinning kunnen de Democraten dus geen strategie voor 2018 afleiden.

De Congresverkiezingen van volgend jaar blijven hoe dan ook een zware dobber. Van de 33 senaatszetels die gevuld moeten worden, zijn er 25 in Democratische handen. En hiervan zijn er tien in staten die Trump won.

Dat neemt niet weg dat dinsdag een mooie dag was voor de Democraten.

Bron: DS, 08/11/2017. (http://www.standaard.be/cnt/dmf20171108_03176158)

Eigen mening: Ik had geen idee dat het al een jaar geleden was dat Trump de Amerikaanse presidentsverkiezingen gewonnen heeft. Ondanks dat het al een jaar geleden is, herinner ik me mijn verontwaardiging nog al te goed. Net zoals in dit artikel wordt aangehaald. Het succes van Trump wordt in dit artikel kort geschetst. Wat interessant is, want na een jaar kunnen we verder kijken naar de toekomst. Ondanks Trump na een jaar nog niet zo veel gerealiseerd heeft, kan dit misschien nog wel komen. Langs de andere kant, gaat hij sommige zaken wel kunnen realiseren? In het artikel wordt de strijd om de swing states aangehaald en de reden waarom Trump deze staten ook voor zich won. Wat ik wel heel interessant vond was om te horen dat tussen de 11 en de 15 % van de kiezers in 2012 op Obama had gestemd. Net dat toont het succes van Trumps campagne nog maar eens aan. Daarnaast kunnen we de vraag stellen: zal dit terug keren bij de volgende verkiezingen, als de Amerikanen Trump 4 jaar aan het werk hebben gezien. Hij beloofde vooral de arbeiders om bijvoorbeeld de mijnen terug te openen, waardoor hij vele stemmen won. Deze mensen zitten erg in de armoede en willen hun werk en gemeenschapszin terug. De vraag is of Trump dit kan realiseren als deze zaken niet meer renderen? Een president die jaren lang aan het hoofd van een bedrijf heeft gestaan zou toch beter moeten weten. Ik ben zeer benieuwd wat er binnen drie jaar in Amerika zal gebeuren? Wordt Trump herkozen, of zullen de democraten terug winnen? Net als afgelopen dinsdag.