Kleuterscholen hechten te veel belang aan leren

Volgens Gentse onderzoekers moeten kleuterscholen niet zo hard focussen op zindelijkheid en thuistaal. ‘Ze moeten zich meer aanpassen aan de kinderen.’
Bijna nergens ter wereld gaan kinderen zo vroeg en zo massaal naar school. Ook al is het nog niet verplicht, toch tekenen 99 procent van de Vlaamse kleuters en 82,5 procent van de 2,5-jarigen present. Vlaanderen zet al tien jaar in op kleuterparticipatie en moedigt kansengroepen aan om hun kinderen al zo vroeg naar school te sturen, omdat dit hun leerkansen zou verhogen.

Tegelijk leeft er veel bezorgdheid over die vroege instap. Sommige kleuterjuffen stellen zich vragen bij het feit dat ze bij de *allerjongste kinderen alleen nog bezig zijn met zorg: ze moeten voortdurend met die ukken naar het toilet.

Veel ouders maken zich zorgen: wat als hun kind in de broek plast? Of te moe is om de dag zonder middagslaapje door te komen? Is er iemand tijdens de middagpauze die de brooddoos kan helpen openmaken? Is er wel voldoende zorg op school, en is hun kind eigenlijk al schoolrijp?

Onderzoekers piekeren ten slotte over de vraag waarom niet alle kleuters evenveel profiteren van de leerkansen op de kleuterschool. Kinderen van arme gezinnen en van gezinnen met een *migratie-achtergrond zitten vaker over in de lagere school, ook als ze evenveel tijd doorgebracht hebben in de kleuterklas als andere kinderen.

Veel vragen dus. Twee onderzoekers van het VBJK (Vernieuwing in Basisvoorzieningen voor Jonge Kinderen) gingen samen met de Universiteit Gent op zoek naar antwoorden. Ze stellen hun resultaten vandaag voor op een studiedag in Gent.

Een van hen was Brecht Peleman die acht kleuters volgde en filmde tijdens hun eerste maanden in de klas. Hij stelde vast dat kinderen met een andere thuistaal het moeilijker hebben met de nieuwe omgeving. Sommige kinderen lijken gaandeweg hun enthousiasme te verliezen.

‘Mogelijk omdat ze niet genoeg verstaan, of omdat de school geen aandacht heeft voor hun thuistaal of -cultuur’, zegt Jan Peeters van VBJK. ‘Een belangrijke vaststelling, nu het aantal kinderen met een migratie-achtergrond in onze steden flink is toegenomen. Het kleuteronderwijs zal mee moeten veranderen.’

Katrien Van Laere, ook van VBJK, sprak met ouders, kleuterleidsters en kinderbegeleiders over hun bekommernissen. Zij concludeert dat het klassieke kleuteronderwijs te veel belang hecht aan leren en een te grote scheiding maakt tussen leren en zorg. ‘Kleuterleiders vinden dat zorg niet echt hun taak is. Ze doen het wel, en sommigen doen het ook graag. Maar ze beschouwen dit niet als onderdeel van hun professionele takenpakket.’

Van Laere: ‘Het idee is dat de zorg het leren in de weg zit. Maar tijdens zorgmomenten ontstaat er ook interactie waaruit kinderen veel kunnen opsteken. Goede kleuterscholen benutten die momenten wel. We moeten dus niet zo hard focussen op de vraag of ons kind al zindelijk is of al zelfstandig kan eten. Kinderen leren ook als ze naar het toilet gaan, samen eten, of wanneer ze spelen.’

Bron: De Standaard, 22 september 2017
Mening: Ik vind het zeker niet slecht dat de Vlaamse kleuters en 2,5-jarigen al aanwezig zijn in de kleuterschool. Ik ben er van overtuigd dat dit een goede eerste stap is richting de jaren leren die hen nog tegemoet komen. Toch begrijp ik ook wel enige bezorgdheid. Zeker 2,5 jarigen zijn nog niet toe aan het echte leren, maar zoals in het artikel gezegd wordt, leren ze ook van naar het toilet te gaan, samen te spelen of samen te eten. Ik denk dat voor de jongste kleuters vooral het samenzijn een belangrijk aspect is. Gaandeweg naar de laatste kleuterklas kan er dan al wel een beetje meer focus gelegd worden op het leren van leuke dingen, bijvoorbeeld veters strikken.
Zoals Brecht Peleman zegt, is het kleuteronderwijs moeilijker voor kinderen met een andere thuistaal. Sommigen van hen verliezen sneller hun enthousiasme. Naar mijn mening zou het een goed idee zijn om net zoals in het secundair onderwijs OKAN-klassen in te schakelen, maar dan op het niveau van kleuters. Eens ze met het Nederlands een beetje vertrokken zijn, zouden ze misschien wel hun enthousiasme kunnen behouden in de andere klasjes.

Zelf vind ik het zeer goed dat Vlaamse kleuters zo vroeg naar school gaan. Ik denk dat je veel leerkansen mist als je pas op vierjarige leeftijd naar de kleuterschool gaat. Zo leer je bijvoorbeeld pas veel later hoe je moet samenwerken en spelen en je zit ook veel later tussen je leeftijdsgenootjes. Je kind vier jaar thuis houden zorgt er volgens mij ook voor dat het op dezelfde leeftijd zijn sociale vaardigheden veel minder heeft ontwikkeld.
Wat Melanie Dillen voorstelt omtrent OKAN-klassen in de kleuterschool vind ik een goed idee! De grootste zorg bij kinderen met een migratie-achtergrond zou het aanleren van de Nederlandse taal moeten zijn. Het eerste wat deze kinderen zouden moeten krijgen, is dan ook een taalbad. Na dat taalbad kunnen ze veel sneller contact leggen met hun klasgenootjes uit de "gewone" plaatselijke kleuterschool, wat er volgens mij voor zorgt dat ze hun enthousiasme minder snel zullen verliezen.