Van 24 naar 3 procent C-attesten in vijf jaar tijd. Op het Atheneum van Merksem is directeur Eddy Marchand erin geslaagd een revolutie te ontketenen. En dat door slim te schuiven met de lessenrooster.
STIJN COOLS

Het moest anders. Vijf jaar geleden zaten de leerkrachten van het Atheneum van Merksem (aso/tso) met de handen in het haar. Te veel scholieren slaagden er niet meer in een A- of een B-attest te behalen. Te veel leerlingen beheersten het Nederlands niet goed genoeg om andere vakken met succes af te leggen. ‘De grootstedelijke context.’ Pasklare antwoorden waren er niet.

‘We hebben dan besloten om flexibele leertrajecten te introduceren’, zegt directeur Eddy Marchand, die toen nog als beleidsmedewerker aan de slag was. ‘We geloofden dat we met trajecten op maat meer konden doen voor onze leerlingen.’

Vijf jaar later zijn de resultaten er: het aantal C-attesten is spectaculair gedaald, van 24 naar 3 procent. Het welbevinden van zowel de leerkrachten, de ouders als de leerlingen is gestegen. En het onderwijstijdschrift Klasse presenteert het als een van de voorbeeldscholen tegen uitval.

Wat doet uw school precies?
Directeur Eddy Marchand: ‘We hebben leerlingen die thuis geen Nederlands spreken. Voor vakken waar taal van cruciaal belang is, zoals geschiedenis of aardrijkskunde, merken we dat ze makkelijker achterop geraken. Daarom gebruiken we die uren van geschiedenis of aardrijkskunde om Nederlands te onderwijzen. Dat gebeurt gewoon tijdens de lesuren. Daarnaast voorzien we extra uren voor bijlessen en andere ondersteuning.’
‘Dat gebeurt op maat van de leerling. In bovenstaand voorbeeld gaat het om Nederlands, maar extra of vervangende uren chemie of wiskunde zijn ook mogelijk.’
Moeten die leerlingen dan niet slagen voor geschiedenis en aardrijkskunde?
‘Jawel. Leerkrachten zullen per leerling kijken of er nog een oplossing te vinden valt voor die uren die vervangen zijn. We leggen de lat niet lager. Maar inderdaad, het is niet voor iedereen even haalbaar. Op het einde van het jaar doen we - wat heet - deliberaties met voorwaarden. Wie voor geschiedenis en aardrijkskunde niet geslaagd is, krijgt het jaar daarop een eigen traject met extra aandacht voor die vakken. Op het einde van de graad moet iedereen wel de eindtermen gehaald hebben.’
Maakt dat het niet erg ingewikkeld? In het Hoger Onderwijs wordt er vaak geklaagd over de chaos die het geworden is met al die geïndividualiseerde trajecten.
‘Vergeet niet dat het een proces is waar we vijf jaar geleden mee gestart zijn. Heel de school is mee geëvolueerd. Op dit moment volgen veertig van de vierhonderd leerlingen een eigen taaltraject. Ongeveer de helft van ons totale aantal leerlingen heeft een aangepast rooster. Daar zitten ook extra lessen in voor bijvoorbeeld de leerlingen die geneeskunde willen studeren in het hoger onderwijs en zich gedegen willen voorbereiden. Vaak zijn dat tijdelijke aanpassingen.’
Hoe krijgt u dat georganiseerd?
‘De leerkrachten zijn enthousiast meegestapt in dit verhaal omdat ze dat aantal C-attesten omlaag wilden. We krijgen ook ondersteuning van studenten die bijles geven. We maken gebruik van de GOK-middelen (Gelijke Onderwijskansen) en andere potjes. Maar het is vooral een kwestie van goed inroosteren.’
Is jullie model exporteerbaar naar heel Vlaanderen?
‘Ja, maar niet een-twee-drie. Bij ons zijn er ook dingen misgegaan. We hadden het idee om leerlingen met een C-attest samen in één klas te zetten en ze daar bij te spijkeren. Maar hun schoolresultaten verbeterden niet. Daarom besloten we leerlingen die met Pasen op een C-attest afstevenden vanaf dan extra te ondersteunen. Preventief. En dat had wel effect. Maar heel die organisatie aanpassen vergt tijd.’
Riskeren die leerlingen die op een C-attest afstevenen en extra ondersteuning nodig hebben later niet in de problemen te komen?
‘Het overgrote deel van die leerlingen zit nu in de derde graad aso of tso. Door onder meer een grote betrokkenheid te tonen, zijn we erin geslaagd de waterval af te wenden.’

Eigen mening: Dit vind ik zeer positief om te lezen! Het is verrassend hoe een verandering zo een positieve effecten kan hebben op leerlingen! Door een verandering van systeem is het in deze school duidelijk te merken dat de leerlingen hier echt beter van worden. Het lijkt mij naar de toekomst toe iets dat ze in vele scholen kunnen gebruiken. Het is niet alleen goed dat de leerlingen een A of- B-attest halen, maar ze moeten ook de eindtermen halen. Dit zorgt ervoor dat ze het attest niet cadeau krijgen maar er ook voor moeten werken. Het attest is dan ook gelijk met het attest van leerlingen zonder flexibel traject. In deze maatschappij waarbij er vaak anderstaligen in een klas terecht komen, vind ik dit een zeer goed systeem om deze leerlingen verder te helpen.

Bron: DS, 19/12/2016 http://www.standaard.be/cnt/dmf20161219_02634648