De Belgische koning Filip staat in de schaduw van de schandalen rond zijn vader Albert en broer Laurent. Op zijn driedaags bezoek in Nederland kan hij even op adem komen, schrijft NRC-journalist Tijn Sadée.

‘Kijk, daar hangt een foto met het gezin nog helemaal compleet. Dat zal de laatste zijn.' In Brasserie Royal in het Brusselse Laken loopt de Vlaamse schrijver en koningshuiskenner Jan van den Berghe langs de wanden vol koninklijke parafernalia. De foto – van koning Filip met broer, zus, aanhang en ouders – moet een saamhorigheid tonen 'die er in werkelijkheid nooit was', zegt Van den Berghe.

ls Filip maandag in Nederland arriveert voor een driedaags bezoek, zal dat met een gevoel van opluchting zijn. Allereerst is er het weerzien met vrienden – Filip en de meereizende Mathilde hebben een warme band met Willem-Alexander en Máxima. Maar bovenal is hij even verlost van de familieperikelen die hem plagen in eigen land.

Op de Belgische nationale feestdag schitterde Filips vader Albert door afwezigheid. Uit protest tegen het ‘schamele’ pensioen van 923.000 euro per jaar houden hij en zijn vrouw Paola zich afzijdig op hun Lakense kasteel Belvédère, hun zeewaardige jacht of op hun landgoed in het Zuid-Franse Châteauneuf-Grasse. Koning Filip moest het doen met broer Laurent, bijgenaamd ‘de zondaar van Laken’ vanwege eerdere betrokkenheid in een fraudezaak, gestunt in sportwagens en bizarre mediaoptredens.

Albert hoeft op sociale media niet te rekenen op begrip voor zijn opstelling.'Schaamt Albert zich niet?' 'Omgerekend krijgt hij 2.500 euro per dag, terwijl de politie geen nieuwe uniformen kan kopen.' 'Op welke planeet leeft Albert?'

Dekhengst

'De dekhengsten van Europa' noemde de Duitse kanselier Otto von Bismarck ooit de Coburgs, de dynastie waarvan ook de Belgische koninklijke familie afstamt. In oktober werd bekend dat Albert (82), die in 2013 afstand deed van de troon, binnenkort voor de rechter moet verschijnen in ‘de zaak-Boël’, over zijn buitenechtelijke dochter Delphine Boël, die al jaren een verbeten strijd voert om erkenning.

De sobere, streng gelovige family man Filip ziet het met lede ogen aan. 'Hij moet omhooglopen op een dalende roltrap', zegt de Leuvense hoogleraar Bart Maddens, initiatiefnemer van een recent onderzoek naar de populariteit van het koningshuis. Die is in Vlaanderen gezakt naar een dieptepunt: in 1990 was nog ruim 60 procent van de Vlamingen pro-koningshuis, nu nog 45 procent. Ook in het Franstalige gewest Wallonië, waar het koningshuis lang werd gezien als hoeder van de Belgische eenheid slinkt de aanhang.

'Samengevat kun je zeggen dat de meeste koningshuisgezinden laaggeschoolde gelovige katholieken zijn', zegt Maddens. „En van hen dan weer de meeste vrouw.” De ontkerkelijking en de stijging van het onderwijsniveau van de laatste decennia verklaren volgens hem de daling van de populariteit. 'Daarnaast speelt de opkomst van het Vlaams-nationalisme, met België’s grootste partij N-VA als voortrekker, een doorslaggevende rol.' N-VA streeft op termijn naar een onafhankelijke republiek Vlaanderen.

'Dit koningshuis zou eigenlijk de Bison Kit, de pleister van de natie moeten zijn, om België bij elkaar te houden', zegt royalty watcher Jan van den Berghe. 'Maar het lukt niet. De republikeinse onderstroom in Vlaanderen wordt alsmaar groter.'

In de Lakense Brasserie Royal, met uitzicht op het koninklijke domein, heeft Van den Berghe moeite boven het kabaal aan het tafeltje naast hem uit te komen. 'Buiten gooien die familie!', schreeuwt een van de vier kaartende mannen. Hij stond een keer in de rij in een stemlokaal tijdens parlementsverkiezingen toen plots een lid van het koninklijk huis met lijfwachten kwam binnenstormen.

Sindsdien noemt de kaarter zich republikein.

Van den Berghe hoopt dat Filip op zijn bezoek aan Nederland van de 'flamboyante rasacteurs Willem-Alexander en Máxima leert hoe het moet' – hoe een koningshuis wél kan verbinden. De monarchie bestaat volgens hem bij de gratie van sentimenten. 'Dat moet je toch ministens acteren, maar dat lukt Filip en de zijnen niet. Het is zo ver dat de Vlaming Máxima een mooiere en betere koningin vindt dan Mathilde.'

Minnaar, mineur

Achter de schermen liepen de aloude spanningen tussen de Walen en Vlamingen over het bezoek hoog op, vooral over het programmaonderdeel in Vlaams cultuurhuis de Brakke Grond in Amsterdam. Van Waalse zijde kwam het verzoek of de Brakke Grond zich voor deze speciale gelegenheid wilde omdopen tot ‘Belgisch’ cultuurhuis. Diplomaten spreken van een moeilijk en chaotisch verlopen voorbereiding. Het grootste gewest, Vlaanderen, komt er volgens Vlaamse betrokkenen bekaaid af. De Franstalige gewesten Wallonië en Brussel 'willen er vooral hun feestje van maken'.

'Het koningshuis is en blijft een Franstalige aangelegenheid', zegt professor Maddens.

Volgens hem is er nu wel een „staakt het vuren” tussen Filip en de Vlaams-nationalistische beweging. 'N-VA stelt geen lastige vragen meer over de financiering van het koningshuis. En Filip waarschuwt in toespraken niet meer voor separatisme, als de toekomstdroom van N-VA.'

'Filip doet zó zijn best, ook in Vlaanderen, maar zonder resultaat,' zegt Jan van den Berghe. 'Dit koningshuis heeft te lang gewacht met de hand te reiken aan de Vlaming.' Illustratief is volgens hem het „beroerde” Nederlands van de vorige koningin Paola. 'Ik heb ontmoetingen gehad met minnaars', vertelde ze ooit in dodelijke ernst voor de televisiecamera’s. Van den Berghe: 'Ze had gesproken met oud-mijnwerkers, mineurs in het Frans. Klein foutje.'

Filip kan er volgens de royalty watcher ook wat van. '’t Is een vrouwke', zei Filip toen hij zijn pasgeboren dochter toonde aan de buitenwereld. En tegen de voorzitter van een stembureau dat hij bezocht: 'Komt u hier dikwijls?'

'Het is en blijft een houten klaas', zegt Van den Berghe. En toch kunnen hij en Mathilde het goed vinden met de 'flamboyante' Willem-Alexander en Máxima?

Bron: http://www.standaard.be/cnt/dmf20161127_02594136 (27/11/16)

Eigen mening: Ik ben zelf ook geen voorstander van een koningshuis. De koning heeft praktisch geen enkele macht en heeft enkel nog een functie bij officiële plechtigheden. Daar tegenover staan enkele miljoenen uitkering die hij en zijn naaste familie (die helemaal geen onmisbare functie hebben) jaarlijks krijgen. De laatste jaren zijn hun inkomens gehalveerd maar de kosten zijn nog steeds te hoog, zeker het huidige economische klimaat. Zelf ben ik een voorstander van een republiek. Maar dan zit je met een groot aantal Belgen dat enkel zal stemmen omdat het verplicht is, zonder dat ze enige kennis hebben.