Beetje hitte, en we zijn ineens net luie Zuid-Europeanen


Leerlingen van een school in Zeist hebben voetenbadjes uitgedeeld aan bewoners van verzorgingshuis Spathodea. De scholieren vragen met de actie namens het Nationaal Ouderenfonds aandacht voor de gezondheidsgevaren, die de extreme hitte voor ouderen met zich mee brengt.


Een paar dagen lang loopt de temperatuur een beetje op en heel Nederland raakt in het ongerede. Werkschema's en schoolroosters worden aangepast, de spoorwegen dunnen de dienstregeling uit, een heus Nationaal Hitteplan wordt opgetuigd en iedereen klaagt overdag dat de hitte ondraaglijk is en 's nachts dat het zelfs dan niet meer afkoelt.

Slapen lukt niet, de volgende dag werk je nóg minder en uit arren moede zoekt ieder het strand, het park, het terras of desnoods het eigen platje op. Het Bruto Nationaal Product moet maar even voor zichzelf zorgen; aan echte arbeid denkt nu zelfs de workaholic liever niet. Soms ben je, puffend en zonnebadend Nederland overziend, dezer dagen verbaasd dat er nog een BNP ís.


Madrileense hitte

Dat het allemaal nog veel erger kan, beschreef correspondent Alex Tieleman deze week vanuit Madrid (link alleen voor abonnees). Daar loopt de temperatuur in de zomer gemakkelijk op tot boven de veertig graden. 's Nachts komt ze niet ver beneden de dertig. En dat niet voor een paar dagen of een weekje, maar enkele maanden achtereen. Ik kom er regelmatig en kan het bevestigen. En dan is Madrid niet eens de heetste stad van Spanje.

In Nederland twitterde een journalist dat hij overwoog in het trapportaal te gaan slapen: de laatste plek in huis waar het, bij gebrek aan daglicht, nog een beetje koel was. Een andere twitteraar schreef verbaasd dat het nu wel prachtig weer was, maar hij intussen zat te werken in een verduisterd huis, met alle gordijnen toe om de hitte zoveel mogelijk te weren. Inderdaad, dat doen ze in Spanje ook; daar hebben ze er zelfs speciale luiken voor. Niet voor niets adviseerde de nieuwssite 'Welingelichte kringen': 'Gedraag je vandaag als een Spanjaard en houd siësta. Zorg voor verkoeling, beperk inspanningen en blijf uit de zon'.

Flinke warmte is een gemengde zegen, maar voor een paar dagen lijken de meeste Nederlanders er, na zoveel maanden kou en regen en ondanks alle jeremiades, wel blij mee. Dat ze zich prompt als zuiderlingen mogen gedragen, draagt aan de vreugde flink bij. Een excuus om het even wat rustiger aan te doen is altijd welkom.


Achterlijke gewoonte

Plots blijken al die zuidelijke gewoonten een stuk minder bizar dan een paar maanden geleden. Want toen heette de siësta nog een achterlijke gewoonte van volkeren die het met de arbeidsmoraal niet zo nauw namen. Waarom richtten ze hun werktijden eindelijk niet eens in volgens het noordelijke schema 'van 9 tot 5'? Zelfs de meest eurosceptische criticasters vonden dat Europa althans op dít punt eindelijk maar eens eenvormig moest worden.

Ik weet niet hoe ze er nu over denken. Vermoedelijk denken ze dezer dagen liever helemáál niet. 'Beperk inspanningen,' luidt het parool. Maar mocht het ooit weer koeler worden, dan hoop ik dat de herinnering aan de hitte niet onmiddellijk zal vervagen. Fysieke leefomstandigheden doen ertoe, en niet overal in de wereld is het zoals in Nederland - zelfs niet binnen het beperkte gebied van Europa.

'When in Rome, do as the Romans do', zeggen de Engelsen. Dat is niet alleen een les in cultuurrelativisme. Het herinnert ook aan het simpele ervaringsfeit dat vreemde gewoonten vaak rationele antwoorden zijn op vreemde omstandigheden. Of in dit geval omstandigheden waarmee de noordeling hoogstens om de paar jaar een dag of wat geconfronteerd wordt. Onvoldoende, kennelijk, om die les werkelijk te onthouden.

Want ik zie de commentaren, tweets en krantenstukjes alweer voor me: laten ze in het zuiden toch ophouden met die rare dagindeling. Waarom slapen ze 's nachts niet gewoon, in plaats van pas dan de straat op te gaan? Waarom nemen ze midden op de dag in mediterrane bedrijven niet gewoon de telefoon op wanneer wij bellen?

Nu, na een paar dagen warmte, weten we waarom. Maar niet voor lang, vrees ik. Een enkele herfstbui, een paar sneeuwvlokjes, en alle 'Romans', Madrilenen en ja zelfs de Grieken zijn weer de luie donders met hun siësta's en terrasjes die de Méditerranée tot één aanhoudend vakantiepretpark maken. Moeilijk voor te stellen, misschien, nu ook bij ons het kwik een beetje oploopt en wij precies doen 'as the Romans' - maar zullen we er in de winter nog eens op terugkomen?


Trouw, 03-06-2015 (Ger Groot)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB