Liegen voor beginners


In Nederland moest minister van Justitie Ivo Opstelten ontslag nemen nadat hij het parlement had voorgelogen. Bij ons lijkt minister van Energie Marghem het incident van vorige week overleefd te hebben. Mag je in België dan wel liegen tegen het parlement, vraagt Marc Hooghe.


Twaalf jaar geleden keurde het Belgisch parlement de wet op de kernuitstap goed, waarin werd bepaald dat de kerncentrales in 2015 zouden sluiten. Dat was een mooie symbolische overwinning voor de partijen Groen en Ecolo, die toen deel uitmaakten van de federale coalitie onder leiding van Guy Verhofstadt. Alleen was toen al duidelijk het bij een pyrrusoverwinning zou blijven: er werd immers nauwelijks geïnvesteerd in andere vormen van energie-opwekking. De kerncentrales zouden dus zonder alternatieven onmisbaar blijven. Maar de groenen maakten daar toen niet echt een probleem van: ze hadden hun trofee beet, en er werd later nooit meer omgekeken naar de praktische uitvoering van de wet.

We zijn twaalf jaar verder en het onvermijdelijke gebeurt: de wet van 2003 wordt gewoon weer ongedaan gemaakt, alsof dat niet veel meer was dan een vervelend accident in de Belgische politieke geschiedenis. Maar de manier waarop een en ander verloopt, is niet bepaald fraai te noemen. Al dan niet kernenergie gebruiken is een belangrijk strategisch probleem, en daarover wordt het best op een zo democratisch mogelijke wijze beslist. Italië leverde daarin een goed voorbeeld door in 2011 de volledige bevolking te betrekken in een referendum over kernenergie. België, daarentegen, kiest voor het duistere achterkamertje, met schimmige, al dan niet bestaande nota’s en bewust informatie achterhouden voor het parlement.


Beginnersfoutje

Het vreemde is dat het parlement dit allemaal zomaar laat gebeuren. Minister van Energie Marie-Christine Marghem (MR) kreeg een herexamen aangesmeerd van de bevoegde kamercommissie, maar de meerderheidspartijen spraken daarna hun vertrouwen uit in de minister. Het is nu dus officieel: als minister mag je een loopje nemen met de waarheid, ook als dit gebeurt voor het parlement en ook als het handelt over zo’n belangrijk onderwerp als kernenergie.

Vooral de argumentatie van de meerderheidspartijen is opmerkelijk: Marghem wordt door hen weggezet als een politieke debutante die nog wat beginnersfoutjes maakt in de omgang met het parlement. Daarmee lijkt het dossier op korte termijn ontzenuwd, maar het maakt de zaak alleen nog erger. Om te beginnen klopt het argument niet: Marghem zetelt al meer dan tien jaar in het parlement, dus ze zou moeten weten wat de regels en geplogenheden zijn. Voorts is daarmee ook met zoveel woorden gezegd dat een heel belangrijk departement als Energie onder de verantwoordelijkheid valt van een minister in wie de meerderheidspartijen zelf blijkbaar niet veel vertrouwen hebben.

Bij de samenstelling van de regering-Michel werd er aan Franstalige kant geklaagd over het feit dat alle ‘aantrekkelijke’ bevoegdheden naar de Vlamingen zijn gegaan, en veel Franstaligen bestempelden dit als een dominantie van de N-VA. De Franstaligen beschouwden zichzelf als kneusjes, die het moesten stellen met de restjes, zoals de bevoegdheid over middenstand, zelfstandigen, en landbouw. Maar we zijn goed een halfjaar verder, en het probleem is dat een aantal van de MR-ministers zich inderdaad als kneusjes gedragen. Als Vlaamse partijen opeens meer ministers moeten leveren dan ze eigenlijk aankunnen, dan zijn die niet te beroerd om iemand van buiten de politiek in te huren. Aan Franstalige kant bestaat die cultuur niet en dan worden maar parlementaire backbenchers naar voren geschoven, ook voor strategisch belangrijke posities.


De reservebank

Marghem zal dus wel aanblijven als minister van Energie, ondanks de striemende kritiek van de oppositiepartijen. De vraag is niet eens of een minister het parlement wel mag voorliegen. In de meeste parlementaire democratieën is het antwoord daarop duidelijk: ‘neen’. Twee maanden geleden nam de Nederlandse minister van Justitie Ivo Opstelten (VVD) ontslag, nadat duidelijk was geworden dat hij de Tweede Kamer had voorgelogen. Daar was in Nederland weinig discussie over: de leugen van Opstelten kon zwart op wit bewezen worden. Marghem gaat even creatief om met de waarheid als Opstelten dat deed, maar ze pakte het veel onhandiger aan dan haar Nederlandse collega. Dat amateurisme heeft haar gered. Het argument was dat het hier om niet meer ging dan een beginnersfoutje – iets was de ervaren Opstelten natuurlijk niet kon inroepen. Maar misschien is de ware toedracht nog erger: binnen de meerderheidspartijen staat er niemand te wachten op een vervanging van Marghem, omdat de MR nu al uit de reservebanken heeft geput bij de samenstelling van de regering. Bij gebrek aan beter zitten de MR-ministers dus gebeiteld. Het is een argument dat in discussies over kernenergie wel vaker terugkomt: there is no alternative.


DS, 30-05-2015 (Marc Hooghe)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB