‘Liefdesverdriet doet meer pijn dan ooit'


Pubers mogen dan wel verscheurd zijn door een gebroken hart, volwassenen horen hun liefdespijnen onder controle te houden. Rouwen om een verloren liefde is pas echt legitiem als die in een kist ligt. Of niet? 'Liefdesverdriet kan heel erg zijn. Vroeger werd het als een dodelijke ziekte beschouwd.'


Filosofe Marjan Slob beschrijft liefdesverdriet vooral als een lichamelijke ervaring. ‘Je voelt je hol en misselijk. Geamputeerd. Er is iets met geweld uit je gerukt, je blijft achter als een lege zak huid.’ Toen Slob troost in haar eigen vakgebied ging zoeken, raakte ze alleen maar ontgoocheld. De liefdesverdrietige is een dwaas, die zich heeft laten misleiden, zegt Schopenhauer. Freud ziet lichamelijke liefde dan weer als een egocentrisch drama.

‘Lijden aan de liefde doet meer pijn dan ooit tevoren’, stelt de Israëlische hoogleraar sociologie Eva Illouz in Waarom liefde pijn doet, een sociologische verklaring. Liefdesverdriet mag dan wel een universele klacht zijn, de manier waarop we het beleven is volgens haar wel tijds- en cultuurgebonden. ‘Sterven, zelfmoord plegen en het klooster in gaan, dat alles maakt niet langer deel uit van ons culturele repertoire. Dat wil uiteraard niet zeggen dat wij, post- of laatmodernen, geen weet meer hebben van de liefdespijn. In feite hebben we er misschien wel meer weet van dan onze voorgangers. Maar het maakt duidelijk dat de maatschappelijke structuur van liefdesverdriet enorm is veranderd.’

‘In de hele 20ste eeuw werd het idee dat de mens zijn of haar liefdespijn zelf veroorzaakte, razend populair, misschien wel doordat de psychologie ons tegelijk de troostrijke belofte bood dat die pijn kon worden verholpen’, schrijft Illouz. Vandaag zouden we ons op liefdesvlak gedragen als consumenten, veeleisende shoppers die constant bezig zijn om een betere deal te krijgen en zeer bereidwillig zijn om hun koopwaar in te ruilen. We sluiten het toeval, dat mensen altijd heeft geholpen om een partner te vinden, zoveel mogelijk uit. Dank u, kapitalisme.

En wat heeft het internet misdaan? Het veroorzaakt een toename van en overvloed aan werkelijke en denkbeeldige seksuele partners. Het probleem met die enorm toegenomen keuzemogelijkheid is dat het de besluitvorming bemoeilijkt. ‘Onderzoek toont aan dat een grotere hoeveelheid mogelijkheden het vermogen van het individu om zich aan één object of relatie te wijden eerder belemmert dan stimuleert’, schrijft Illouz. De romantische liefde heeft zich dus ingeschreven in de economisering van maatschappelijke betrekkingen.

De romantische relatie is een uitermate belangrijke bron geworden om ons zelfbeeld te voeden. Als we de liefde niet langer zien als een overrompelende kracht die ons overkomt en waar we geen controle over hebben, maar als een keuze, dan is die keuze zowel een recht als een vorm van competentie. Wie niet goed kiest, is dus incompetent. En dan zijn de verbrande kont en de spreekwoordelijke blaren ons deel. Maar dat maakt het verdriet bij een breuk niet minder heftig.

Wordt liefdesverdriet onderschat? Hoogleraar Ad Vingerhoets vindt van wel. ‘Vroeger werd het als een dodelijke ziekte beschouwd. Liefdesverdriet kan heel erg zijn. Ik zet het op dezelfde lijn als rouw en heimwee. In oorlogen zijn meer soldaten omgekomen door heimwee dan door gevechten.’ Ook Gert ter Horst vindt het ‘veel erger dan het woord ludduvuddu suggereert. Mensen met liefdesverdriet scoren heel hoog op de depressieschaal.’


Blog DS, 29-05-2015 (Ann-Sofie Dekeyser)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB