De armoede van de televisie


De televisiekijker bleef dit najaar op zijn honger. Waarom is de Vlaamse televisie zo weinig spraakmakend?


Bij de start van het nieuwe televisieseizoen beloofden de zenders ons een verrassend en beter televisieseizoen. Ze goochelden met nieuwe programma's en formats die ons moesten warm waken voor vele leuke televisieavonden.

Bijna drie maanden later komen we helaas van een kale reis terug. Er waren wel enkele leuke programma's als Trigger happy , Zonnekinderen of Boer zkt. vrouw , maar toch was dit televisieseizoen een arm seizoen, waarin de uitgemolken formats regeerden. Programma's waarvoor je thuis zou blijven, waren niet te vinden.

We plozen de programmaschema's van de vijf grootste Vlaamse zenders van de afgelopen weken uit en leidden er vijf tendensen uit af. Die geven aan waarom het voor een kritische kijker op dit ogenblik armoe troef is op de kijkbuis.


Hou het simpel

Televisie kijken maakt de mensen slimmer. De Amerikaanse publicist Steven Johnson argumenteerde in zijn boek Everything bad is good for you waarom televisie niet afstompend werkt en ons niet dommer maakt.

Daarbij verwees hij onder meer naar successeries zoals The Sopranos, die met tal van plots en subplots werken, waardoor de kijker zijn hersenen moet gebruiken om alles te kunnen volgen. Maar ook voor reality-televisie moeten we intellectuele arbeid verrichten, voert Johnson aan. Hoe kan je anders de strategieën en de relaties tussen de kandidaten volgen?

Het is een controversiële stelling, zeker als je kijkt naar de Vlaamse televisie. De series of soaps munten hier niet bepaald uit door complexe verhaallijnen: de F.C. De Kampioenen , Kotmadammen en Families van deze wereld zijn nog altijd mooi rechtlijnige verhaaltjes die simpel om volgen zijn. De kijker moet immers makkelijk kunnen instappen, ook als hij enkele uitzendingen mist.

En dan hebben we het nog niet over de stoet van docusoaps en quizzen zoals Miljoenenjacht , Wie wordt euromiljonair? of Familieraad . Ze werken allemaal volgens eenvoudige formules die bitter weinig hersenactiviteit vergen. Alleen De slimste mens ter wereld wist dat patroon op een intelligente wijze te doorbreken.

Hebben de programmamakers dan schrik dat de kijkers zouden afhaken als een programma wat meer inspanning vergt? Het hoeft nochtans niet. Het eiland , nochtans geen evident comedyprogramma, haalde in het begin van dit jaar gemakkelijk de top van de kijkcijferlijsten. Maar ook In de gloria of Het geslacht De Pauw - niet toevallig allemaal programma's van Woestijnvis - gingen met succes een paar stappen verder.

Dergelijke programma's met weerhaakjes doken helaas niet op in het nieuwe televisieseizoen.


Reality rules

Was het niet de grote baas van het Amerikaanse netwerk Fox die begin dit jaar voorspelde dat reality uit was?

De waarheid is anders. De afgelopen week telden we elf reality-programma's op de vijf zenders, van Expeditie Robinson en De saga van Oberon over Paradise hotel tot The block en Beautiful . Bovendien zijn er nog een resem docusoaps te bewonderen, een genre dat vaak nauw aansluit bij reality televisie: Dieren in nesten , Allez allez Zimbabwe , de zoveelste versie van Het leven zoals het is ... Het lijstje is lang.

Reality is dus gedoemd om te blijven, maar er is misschien beterschap op komst. Expeditie Robinson , De saga van Oberon en Terra incognita haalden allesbehalve indrukwekkende kijkcijfers. De formule waarbij een aantal mensen in een bepaalde setting vastzitten, is uitgemolken. Vernieuwing dringt zich op. In Amerika kregen de grote zenders dat stilletjesaan ook door. Ze legden zich meer en meer toe op drama's in serievorm, met complexe mysteries die door alle episodes lopen.

De terugkeer naar meer drama is ook bij ons in aantocht. VTM had dit jaar al Matroejska's en gaf het startschot voor de zeven ,,Faits divers''-films en De Kavijaks . Eén heeft onder meer De indringer , De parelvissers van Tom Lenaerts en Katarakt op het programma staan. Zelfs VT4 is van plan om zich op fictie te storten en plant een Vlaamse versie van Lost . Als al die reeksen het niveau van Lost en Desperate housewives ook maar een beetje benaderen, komen er betere tijden.


Trommel BV's op

Het is de nieuwste trend in televisieland: maak programma's met bekende mensen. De Amerikanen en de Britten gaan er al veel verder in, maar ook bij ons duikt het meer en meer op.

Stanley's route nam in het voorjaar enkele BV's uit de derde klasse mee op een toeristische trip naar Afrika. Familieraad kieperde de gewone Vlamingen overboord en nodigt nu BV's en hun families uit. Volgend jaar komen zowel VT4 als VTM met dansprogramma's waarin Vlaamse sterren hun beste beentje voorzetten.

Het lijstje is nog lang niet volledig: Chambre d'amis laat een select clubje oeverloos uitweiden over niets en Mark Uytterhoeven heeft een sofa die overbevolkt is met BV's. Alsof dat nog niet genoeg is, schotelden VTM en VT4 ons nog eens inhoudsloze docusoaps voor over de Pfaffs, de Planckaerts en de Wellens.

Hebben we hun gezichten dan nog niet genoeg gezien en hun verhalen al niet uittentreure gehoord? Blijkbaar niet, want de kijkers blijven toehappen. Gelukkig was er in het voorjaar nog Bart De Pauw die de BV-zeepbel aardig wist te doorprikken in Het geslacht De Pauw .


De eeuwige herhaling

Een programma dat acht jaar oud is, maar nog steeds in de top van de kijkcijferlijstjes staat: Alles kan beter krijgt het voor elkaar. De sketches mogen dan soms al wat gedateerd zijn, de kijker trekt er zich geen bal van aan en blijft er hartelijk mee lachen. Ook Mark Uytterhoeven weet wat dit betekent: ,,Het succes leert ons één ding: dat er voor de rest écht niets op televisie is.''

Vooral Eén is in dit bedje ziek - en dan laten we de zomermaanden buiten beschouwing. De jongste maanden konden we er kijken naar herhalingen van F.C. De Kampioenen , De bovenste plank , Het leven zoals het is: spoedgevallen en Flikken . Op Kanaaltwee kunnen we nog eens kijken naar Raf & Ronny II . VT4 doet het met de herhalingen van Friends en The Simpsons .

Een reden voor de talloze herhalingen zit in de portefeuille: het is nu eenmaal goedkoper om een oud succesprogramma te herhalen dan een nieuw te maken, dat bovendien ook nog eens riskeert te floppen. Maar geld is niet de enige reden. De Vlaamse zenders programmeren liefst van al eigen Vlaamse producties. Alleen kunnen de productiehuizen het onmogelijk bolwerken om al die uitzenduren op te vullen. Daarvoor is onvoldoende creatief talent aanwezig.


Breng de beste programma's 's nachts

Bent u ook zo benieuwd naar Extras , de nieuwe comedy van Ricky Gervais, de vedette van The office ? Tenzij u dinsdag niet vroeg moet opstaan, programmeert u dan nu best maar uw video. Canvas had het lumineuze idee om de nieuwe reek om vijf na middernacht te programmeren. Alsof ze bij de VRT echt niet willen dat er mensen naar kijken.

Toeval is het niet, want het vernieuwde Canvas heeft er een handje van weg om de betere Britse comedy laat op de avond te programmeren. Blackpool , Black books , Smack the pony ... u bent er niet mee klaar voor middernacht. Alleen Neveneffecten kreeg een normaal uitzenduur, hoewel het doelpubliek wellicht grotendeels hetzelfde is.

Een ander treffend voorbeeld is De wereld van Tarantino . Precies een jaar geleden kondigde Canvas het propgramma nog aan als het nieuwe paradepaardje en het bewijs dat de zender durft te experimenteren. Alleen blijkt nu dat het programma letterlijk doodgeknuffeld werd. Ook deze nochtans meer dan bezienswaardige documentaires komen pas rond middernacht op het scherm.

Willen ze op de VRT de kijkers misschien niet te veel lastig vallen met moeilijke onderwerpen zoals dakloze kinderen in de metro van Moskou of aidspatiënten in een Brussels ziekenhuis? Hoewel het uitzenden van dit soort programma's een belangrijke opdracht is van Canvas, worden ze nu netjes weggestopt. De meninkjes van Jan en alleman op café blijken belangrijker te zijn.


DS, 03-12-2005

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB