De Roma-kinderen zijn in het Vlaams onderwijs de meest kwetsbare groep van de nieuwkomers-leerlingen uit Midden- en Oost-Europa. Hun resultaten zijn niet goed. De kleuters gaan zelden naar school. De leerplichtigen spijbelen veel. Er is één troost. In andere EU-landen is het niet beter, zo melden Joris Wauters, Ward Nouwen en Noel Clycq (CeMIS, Universiteit Antwerpen) in een studie die ze vrijdag voorstellen op een studiedag over intra-Europese migratie.

EU-cijfers suggereren dat amper 20 procent van de Roma-ukjes kleuterschool volgt en minder dan 50 procent de laatste kleuterklas. Denemarken, Frankrijk, Oostenrijk en Spanje, zijn blij omdat de helft van de Roma-kinderen bij hen ‘regelmatig en succesvol’ school zou lopen. Elders is het erger, zeker in de herkomstlanden zoals Roemenië, Bulgarije, Tsjechië, Slowakije.

In Roemenië – van waar nogal wat Roma’s naar hier komen – is 28 procent van de leerplichtige Roma-kinderen zelfs niet ingeschreven in een school.

Uitgestotenen

De meeste immigranten uit Midden- en Oost-Europa komen naar hier om meer te verdienen. De Roma niet. Velen van hen ontvluchten hun land voor de discriminatie en het racisme waarvan ze daar het slachtoffer waren; en die hebben hen voor het leven getekend. Ze zijn uitgestotenen en zijn zeer argwanend; ze hebben geleerd dat ‘de samenleving’ en ‘het systeem’ hen niets bieden, en zelfs vijandig zijn.

De generatie-armoede die hen treft, versterkt dat effect nog. Het onderwijs heeft hen niets te bieden, is hen geleerd.

Daarnaast is er de uitgebreide familie die bij de Roma zeer belangrijk is. Het is het enige waarop ze echt kunnen rekenen; ze identificeren zich daar ook sterk mee. En het is ook die grote familie die instaat voor de opvoeding: het aanleren van vaardigheden, de overdracht van waarden en normen en gedragingen. Die familie wijst af wat het Westers onderwijs kan aanbrengen: dat onderwijs vertrekt immers van het individueel belang van de leerling – de ontwikkeling van zijn talenten – en niet van het belang van de grote familie. Kinderen krijgen in de Roma-opvoeding veel vrijheid, en weinig dwang en tijdsdwang. Op tijd naar school komen, hoort er niet bij.

Er is in dat concept weinig plaats en waardering voor het georganiseerde leren van ons onderwijs. De onderzoekers zeggen dat werken met vertrouwenspersonen onvermijdelijk is. Het vertrouwen winnen is de enige manier om de argwaan weg te werken.

De onderzoekers waarschuwen: wat zij beschrijven is wat de dominante rode draad is. Niet elke Roma volgt dat en niet elke Roma volgt dat volledig. In het onderwijs mag je er niet van uitgaan dat ze allemaal zo denken.

Bron: De Standaard, 12 december 2013 om 08:08 door Guy Tegenbos