Betalen voor stilte


Het pleidooi om eerste en tweede klasse op de trein af te schaffen lijkt sympathiek. Maar in werkelijkheid zijn mensen, onder wie Marc Hooghe, bereid extra te betalen om een beetje rustig te kunnen reizen.


Ik zal het maar deemoedig bekennen: ik ben zo’n kapitalistisch varken, dat zich in de trein nestelt in het riante pluche van de eerste klasse, om van daaruit minachtend neer te kijken op het plebs in tweede klasse. Diep in mijn hart heb ik zelfs heimwee naar de tijd van derde-klasrijtuigen. Voor ik in het kader van mijn heropvoeding op blote voeten naar het platteland trek, mag ik misschien toch enkele elementen ter verontschuldiging naar voor brengen. Het heeft weinig met pluche te maken. Die mooie oude rijtuigen met rode of groene gestreepte pluche vind je hoogstens nog op een al half afgedankt treintje naar Eeklo. In de moderne rijtuigen is er nauwelijks nog een verschil tussen rijtuigen eerste en tweede klas, en zo hoort het ook. Iedereen heeft recht op comfortabele en moderne treinen, die dan liefst nog stipt rijden ook.

Als u eens door een trein wandelt, dan zal u merken dat het enige verschil dat er nog is tussen eerste en tweede klasse te maken heeft met het geluidsniveau. Onze treinen zijn de afgelopen kwarteeuw ontzettend lawaaieriger geworden, door de toevloed van gsm’s, allerlei draagbare muziektuigen, en de plaag van de zogenaamde oortjes. Hoe meer de NMBS investeert in stillere rijtuigen, hoe vastberadener de reizigers lijken om zelf zoveel mogelijk kabaal te maken. De praktijk wijst helaas uit dat er niet zoiets bestaat als oortjes waarbij de buren niet getrakteerd worden op een gratis portie basritmes.


Stiltecoupés

Het wat oudere en saaiere publiek in eerste klasse zit meestal gewoon te werken of de krant te lezen. Toegegeven, af en toe heb je ook wel lomperiken die luidruchtig naar huis bellen om te overleggen over het menu voor die avond, maar dat blijven gelukkig uitzonderingen. Op zich is het wonderbaarlijk dat zoveel mensen bereid zijn geld te betalen, louter en alleen voor het privilege nog een uurtje langer te kunnen werken. Daarom heeft Bert Van Raemdonck gelijk: het bestaan van eerste en tweede klasse is inderdaad niet logisch (DS 12 september). De algemene regel is immers dat de vervuiler betaalt. Alleen voor de trein draaien we die regel om, en zijn het diegenen die vluchten voor het lawaai, die extra moeten betalen. Het zou veel logischer zijn om iedereen die met oortjes in de trein neemt, en daarbij de hele coupé trakteert op een flinke portie lawaai, een flinke heffing te laten betalen.

De Belgische spoorwegen lopen inderdaad achter, omdat zij allicht de enigen zijn die geen stiltecoupés hebben, zoals je die wel hebt in de buurlanden. Soms loopt dat goed, en aan een ritje in een Frans ‘Zen’-rijtuig, hou je inderdaad een heel zen gevoel over. Maar ik herinner me ook nog een rit in een Nederlands stilterijtuig, waar iemand voortdurend zat te bellen. Toen de andere reizigers hem daarop attent maakten (niet voor niets mondige Nederlanders), was zijn argument dat hij stil aan het bellen was. Enfin, daarna volgde een lange en luidruchtige discussie, zodat er van rustig lezen helemaal niets terechtkwam. Het probleem is dat iedereen van zichzelf denkt dat hij of zij stil is: le bruit, c’est les autres. Bij het onderscheid tussen eerste en twee klasse heb je tenminste wel een duidelijke grens: je hebt een ticket of je hebt het niet.


Stille werkzone

Het vreemde is dat er telkens opnieuw klachten komen over dit onderscheid, terwijl we in de rest van de samenleving wel accepteren dat wie extra betaalt voor een luxe-versie een ander pakket krijgt dan wie kiest voor de standaardversie. Dat geldt voor vliegtuigen, gsm-abonnementen en concerten. Alleen voor de spoorwegen vinden we dat eenvoudige marktprincipe blijkbaar storend. Dat heeft, denk ik, grotendeels met de naam te maken. Wie in ‘economy’ reist, vindt het niet erg dat er ook ‘business’ bestaat. Als je betaalt voor een balkonzitje, is het logisch dat er ook parterretickets zijn. Maar wie in tweede klasse reist, stoort zich blijkbaar wel aan de ‘pocherige 1’, zoals Van Raemdonck het noemt. Daar bestaat een eenvoudige oplossing voor: laten we 1ste klasse gewoon herdopen in ‘stille werkzone’, die naam weerspiegelt perfect waarom mensen inderdaad de meerprijs betalen.

Het schrijnende blijft dan wel dat stilte blijkbaar een luxeproduct is geworden. Misschien is dat het echte probleem van een samenleving die verslaafd is geraakt aan voortdurende bereikbaarheid, communicatie, en vooral veel lawaai.


DS, 13-09-2013 (Marc Hooghe)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB