Van boer tot bord. Achter de schermen van de voedingsindustrie (3a: broccoli)


Bevatten curryworsten koeienuiers, zit er kleurstof in zalm en waarom komt een bosje munt zelfs ’s zomers uit Afrika? De Standaard zoekt het uit in een reeks die tot eind augustus elke zaterdag verschijnt. Telkens serveren we u het complexe verhaal achter een eenvoudige maaltijd. Van boer tot bord.


‘Broccoli smaakt altijd hetzelfde’

Zomer is broccolitijd in de streek van Roeselare: elke ochtend trekt de familie Degraeve het veld in om met de hand de groene knoppen af te snijden. ‘Alleen jammer dat mensen geen broccoli willen eten als het warm is.’
‘Broccoli smaakt altijd hetzelfde’

Het is alle hens aan dek op het veld van Liesbeth en Dominiek Degraeve in Westrozebeke: zijn ouders helpen de twee seizoens*arbeidsters bij het oogsten van de broccoliknoppen, hun oudste zoon bemant de tractor die de oogstkar trekt, en de twee jongsten zorgen voor wat sfeer op het veld terwijl Liebeth en Dominiek me hun groente leren kennen, lichtjes gejaagd door het vele werk dat nog wacht.

De warmte doet de broccoli groeien als kool. Het ís ook kool, zegt Liesbeth, en ze toont hoe de broccoliroosjes de bloemknop vormen van een breed uitwaaierende, taaie koolplant. ‘Als je er niet tijdig bij bent, bloeit hij helemaal open. Kijk, daar staat er al een die ons te snel af is.’ Een haantje de voorste in een zee van knapperig groen dat braaf wacht op de oogsters, die knop na knop met een mes van zijn stammetje snijden en op een lopende band leggen die bevestigd is aan de oogstkar. ‘De hele kar is zelfgemaakt’, zegt Dominiek en hij wijst naar het bandje, dat eigenlijk een omgebouwde aluminium ladder is. De bakken op de kar lopen in verbazend tempo lopen vol. Tussen zeven en tien uur ’s ochtends haalt de ploeg makkelijk vijfduizend stuks van een veld.

Broccoli is voor de Vlaamse tuinbouw een relatief nieuw product en de Degraeves hebben zich erop gestort. ‘Het is een geschikte groente, omdat de teelt goed te plannen valt. ’s Winters oogsten we alleen prei, ‘s zomers enkel broccoli, van begin juni tot eind oktober, ongeveer dertigduizend stuks per week.’ Daarna, vanaf november, komt de aanvoer uit Spanje op gang en heeft het geen zin meer om in België nog iets te oogsten, ‘want de Spaanse broccoli is altijd goedkoper, ook al kruipen er meer transportkosten in.’

Het lastige is dat de Belg pas dan echt zin krijgt in gekookte groenten. ‘Hoe warmer het wordt, hoe minder broccoli de mensen kopen, wat het moeilijk maakt voor ons om een goede prijs te krijgen. Bovendien wordt er zo weinig Belgische broccoli geproduceerd dat veel supermarkten zich richten op de Nederlandse aanvoer, die constanter is. ‘Het zou dus voor ons beter zijn als meer boeren in Vlaanderen broccoli zouden telen. Maar ze zetten liever bloemkool. Misschien omdat ze dat niet moeten verpakken voor de veiling.’


Bescherming tegen kanker

Broccoli heeft nochtans een top*imago bij de consument, onder meer omdat hij – net als veel andere groenten in de koolfamilie – glucosinolaten bevat, die ons lichaam lijken te beschermen tegen kankerverwekkende stoffen. Bovendien moeten we weinig sproeien, zegt Dominiek. ‘De jonge plantjes die we aankopen, behandelen we met tracer, een natuurlijke stof tegen koolvlieg die ook in de biolandbouw is toegelaten (hoewel sommige bioboeren hem weigeren te gebruiken wegens neveneffecten die onder meer bijen treffen, red.). Na het planten hebben ze niet veel meer nodig: ik heb dit veld nog één keer behandeld tegen witziekte, soms spuiten we ook tegen bladluis. Het onkruid verwijderen we met onze schoffelmachine. Vooral de duiven zijn een plaag voor koolgewassen, maar die kun je alleen verjagen met een vogelverschrikker.’


Monsanto

Dan valt zijn oog op een vette groene rups in het veld. ‘Rupsen eten de bladeren, nooit de bloemknop, dus voor de broccoli zijn ze geen bedreiging. Maar het risico bestaat wel dat ze in de verpakking sukkelen, waar ze gegarandeerd tot tegen het plastic kruipen. Zou jij dat kopen, zo’n broccoli waar je een rups op ziet zitten?’ Dus moet ook soms tegen rupsen worden gespoten, al vormen ze in feite geen bedreiging.

‘Ik heb al weleens bedacht dat het eigenlijk niet zo moeilijk zou zijn om biologische broccoli te telen’, zegt Dominiek. Al zou hij dan ook geen kunstmest mogen gebruiken en zou hij de andere gewassen waarmee hij zijn broccoli afwisselt, ook biologisch moeten telen. ‘Dat zie ik niet zitten. En de vraag is nog maar of er genoeg mensen zitten te wachten op biologische broccoli.’

Broccoli groeide onlangs even uit tot een symbooldossier in de berichtgeving over het biotech*bedrijf Monsanto. Dominiek herinnert het zich vaag. ‘Wat was ook weer het nieuws? Dat alleen Monsanto nog broccolizaad zou mogen verkopen?’ Het nieuws was dat Monsanto een patent had genomen op dé broccoli – de hele groentesoort. Maar het bleek niet te kloppen: eigenlijk ging het om één speciefieke variëteit, die Monsanto ontwikkeld had om tegemoet te komen aan de vraag naar een broccoli die makkelijker machinaal te oogsten valt.

Dominiek ligt er niet echt van wakker, zegt hij. Hij plant gewoon de variëteiten die hij het best vindt. ‘We hebben hier vooral iron man – de populairste variëteit in deze contreien – en ook wat steel. Allebei van Monsanto. Pas op, we zijn heel kritisch voor de kwaliteit. Vorig jaar hebben we een paar rassen geprobeerd die makkelijk te oogsten waren, maar ze groeiden niet goed. Ook parthenon, een ras dat veel gebruikt wordt in Nederland, beviel ons niet: de stam was zo hard dat we onze polsen kapot werkten om de knoppen af te snijden.’

En de smaak, varieert die dan niet van ras tot ras? Liesbeth en Dominiek vinden van niet. ‘Verse broccoli smaakt altijd hetzelfde.’


DS, 10-08-2013

Bijgesloten Plaatje(s)

 

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB