Kan Franciscus de gay lobby verslaan?


Paus Franciscus heeft de Vaticaanse omerta door-broken. Ja, er bestaat een homo-seksuele lobby in de curie. Maar zal die lobby zich zomaar aan de kant laten schuiven? ‘Misschien sluit ze een monster-verbond met conservatieve krachten’


BRUSSEL - ‘Het is redelijk ongelooflijk dat de paus deze dingen heeft gezegd.’ Sandro Magister, de gezaghebbende Vaticanist van het Italiaanse weekblad L’Espresso, verwoordde misschien het best het algemeen gevoel onder Vaticaan-watchers, toen bekend raakte dat paus Franciscus het bestaan van een ‘gay lobby’ in de curie, het Vaticaanse bestuursapparaat, had toegegeven.

Neen, hij had dat weliswaar niet gedaan op een officiële persconferentie, maar tijdens een privé-ontmoeting met Latijns-Amerikaanse religieuzen. Die hadden daarvan een verslag gemaakt en dat was ‘per ongeluk’ gepubliceerd. Omdat het geen ‘officiële’ verklaring van de paus was, wilde het Vaticaan er niet op reageren. Maar niemand ontkende de woorden. Volgens de Italiaanse krant La Repubblica was het zelfs niet de eerste keer dat Franciscus het bestaan van de lobby toegaf. Hij zou het vorige maand ook al gedaan hebben tijdens een ontmoeting met Siciliaanse bisschoppen.


Geruchtenmolen

De verbazing van de Vaticaan-watchers sloeg echter alleen op het feit dat de paus zo openhartig was geweest. Over de grond van de zaak – dat er een gay lobby actief is achter de hoge muren van Vaticaanstad – bestaat nauwelijks twijfel.

Na het lezen van een studie van de Amerikaanse psychiater Richard Sipe moet iedereen met een beetje gezond verstand zelfs concluderen dat het Vaticaan de meest homoseksuele plek op aarde is. Sipe heeft jarenlang onderzoek gedaan naar de seksualiteitsbeleving van Amerikaanse priesters. Daaruit bleek dat tussen de 30 en de 45 procent homoseksueel is. En de helft daarvan heeft seks met een of meerdere partners. Als dat de cijfers zijn voor de Amerikaanse priesters, zal het in het Vaticaan niet veel anders zijn.

Wie af en toe spreekt met mensen die professioneel actief zijn in kerkelijke kringen, heeft de verhalen over homoseksuele relaties maar voor het oprapen. Probleem: als je hen vraagt of je hen daarop mag quoten, schudden ze heftig het hoofd.

Enkele namen uit de geruchtenmolen? Wie steevast genoemd wordt is Karel Kasteel, tot 2010 de hoogste Nederlander in het Vaticaan. Hij werd in 1999 al opgevoerd in een boek over homoseksualiteit, machtsmisbruik en fraude in het Vaticaan. Hijzelf noemde het roddels en zijn carrière werd er niet echt door geschaad, al werd hij wel nooit tot bisschop gewijd.

Of neem Brian Ferme, een kerkjurist met faam. Toen vrienden hem vroegen hoe het toch kwam dat hij zo snel carrière maakte, antwoordde hij met een ‘kwinkslag’: ‘Het hangt er vooral vanaf met wie je het bed deelt.’ De Nederlandse Vaticaanwatcher Stijn Fens verwoordde het als volgt: ‘Homoseksualiteit is in het Vaticaan vaseline voor je carrière.’

Verborgen camera’s

Met verborgen camera’s werden enkele hoge prelaten ook in de val gelokt. En de Romeinse politie betrapte enkelen zelfs gewoon op heterdaad toen ze in hun auto ‘aan de slag waren’ met een jongeman. Zwaaien met een diplomatiek paspoort was vervolgens hun manier om het potje gedekt te houden.

Sommigen werden daarna weggepromoveerd, ver van het Vaticaan. Over de manier waarop dat gebeurde, worden ook hilarische anekdotes verteld: ‘We nemen er de kaart van de Italiaanse spoorwegen bij en zoeken een bisdom met de slechtst mogelijke verbinding met Rome.’

Het probleem nam evenwel zulke proporties aan dat de Kerk onbestuurbaar aan het worden was. ‘Als je je homoseksualiteit in de praktijk brengt, word je natuurlijk chanteerbaar’, zegt Kurt Martens, kerkjurist aan The Catholic University of America. ‘En dan is er nog een probleem. Mensen worden benoemd om hun seksuele voorkeur. Het zijn beloningen voor seksuele gunsten, wat maakt dat niet de beste mensen benoemd worden. Van sommige benoemingen vraag je je echt af: waarom zit die man daar? Bij eliminatie kom je automatisch bij zijn seksuele geaardheid uit.’


Restauratiekrachten

Ook paus Benedictus zag de omvang van het probleem groeien. Daarom bestelde hij bij drie hoogbejaarde kardinalen een rapport dat de problemen binnen de curie in kaart moest brengen. Volgens La Repubblica kwamen die tot de conclusie dat er wel degelijk homoseksuele netwerken actief waren in het Vaticaan. Het probleem was zelfs zo groot geworden dat Benedictus er geen beginnen aan zag om het recht te trekken. Daarom nam hij ontslag.

Martens: ‘Ik blijf erbij dat Benedictus zich gewoon te oud en te zwak begon te voelen om de wereldkerk nog te leiden. Dat rapport is een van de elementen geweest die hem hebben doen besluiten er vroegtijdig mee te stoppen. Misschien was het de spreekwoordelijke druppel.’

Zeker is nu wel dat Franciscus het rapport ernstig neemt en dat hij van plan is het probleem aan te pakken. ‘Het is positief dat hij het probleem openlijk benoemt’, zegt Rik Torfs, rector aan de KU Leuven. ‘Hij doorbreekt de omerta die maakt dat mensen chanteerbaar zijn. Door er openlijk over te spreken geeft hij ook aan dat er iets aan gedaan kan worden.’

Toch blijft de vraag: wat kan hij echt doen? Als hij alle homoseksuele prelaten naar huis moet sturen, dreigt het erg stil te worden in Vaticaanstad. In zijn ontmoeting met de Latijns-Amerikaanse religieuzen zei Franciscus ook dat ‘reorganiseren’ niet zijn sterkste kant is. ‘Ik ben daar nooit erg goed in geweest.’ Daarom vestigt hij zijn hoop op de commissie van acht topkardinalen die hij in april heeft benoemd en die hem moeten adviseren bij de hervorming van de curie.

Kurt Martens heeft zijn bedenkingen bij een grote hervorming die alles oplost. ‘Wat helpt het structuren te veranderen, als de mentaliteit van de prelaten zelf niet verandert? Begrijp me niet verkeerd: ik vind het goed dat Franciscus de uitdaging aangaat, maar ik ben er niet van overtuigd dat hij zal slagen.’

Martens wijst er ook op dat het gevaar van een heksenjacht loert. ‘Hoe bewijs je iemands homoseksualiteit? Je kan niet iedereen op heterdaad betrappen. En dan moet je ook nog eens bewijzen dat er vriendendiensten worden verleend. Dat lijkt me niet evident. Ook het gevaar van valse beschuldigingen wordt groter. Kijk naar wat er op dit moment met VS-ambassadeur Howard Gutman gebeurt.’
Torfs relativeert: ‘Natuurlijk moet je altijd oppassen voor een heksenjacht. Maar het zou in elk geval helpen als belangrijke benoemingen door een externe commissie beoordeeld worden.’

Maar er is nog een probleem: volgens Martens is Franciscus zich in snel tempo veel vijanden aan het maken. ‘Die homolobby zal zich ook niet zomaar aan de kant laten zetten. En zij kan een verbond sluiten met de conservatieve krachten die Franciscus veel te progressief vinden. En zoals iedereen weet: ook die zijn nog altijd talrijk en machtig.’

Franciscus is er zich in elk geval van bewust: tijdens zijn Latijns-Amerikaanse ontmoeting zei hij dat de ‘restauratiekrachten’ een van zijn belangrijkste bezorgdheden vormen. ‘Zij die denken dat iemands spiritualiteit afgemeten wordt aan de hand van het aantal rozenhoedjes dat hij bidt, doen de Kerk geen goed.’


DS, 14-06-2013 (Dominique Minten)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB