Het draagvlak bestaat om depreventieve ingreep volledig terug te betalen. Dat beweren Patrik Vankrunkelsven, professor huisartsgeneeskunde aan de KU Leuven en directeur van artsenorganisatie CEBAM, en Marleen Finoulst, arts en hoofdredacteur van Bodytalk.Angelina Jolie heeft een sterk verhoogd risico op borst- en eierstokkanker, en koos ervoor om haar borsten preventief te laten verwijderen en in één ruk ook een reconstructie van haar borsten te laten uitvoeren.

Uit vele getuigenissen uit ons land blijkt dat dit niet louter een Hollywoodstory is. Ook in ons land maken ongeveer één derde van de vrouwen die draagster zijn van datzelfde genetische defect dezelfde keuze. Anderen laten zich intensief opvolgen (halfjaarlijks) om snel te kunnen ingrijpen als een tumor zich ontwikkelt. Deze problematiek is een goed voorbeeld van het grote belang om de patiënt centraal te stellen. Als er verschillende behandelingsopties zijn die gelijkwaardig zijn, is het vooral aan de patiënt om de keuze te maken. Als medicus kunnen we de pro's en contra's belichten van de verschillende mogelijkheden, maar de patiënt moet dan vervolgens zo vrij mogelijk de beslissing nemen.

Tot 3.000 euro opleg
Zo hoort het in een gezondheidszorg waarbij de patiënt centraal staat en meer en meer zelf de zorg stuurt. In vele andere situaties, bij bijvoorbeeld prostaatkanker waar ook verschillende gelijkwaardige behandelingen mogelijk zijn, is het nog vaak de behandelende arts die de aard van de behandeling bepaalt. Gelukkig wordt er ook daar aan de weg getimmerd. In sommige ziekenhuizen ontwikkelde men voor bepaalde aandoeningen een heuse 'keuzehulp': een boekje voor de patiënt waarbij hij de volledige uitleg krijgt van de aandoening, alle behandelingsmogelijkheden en de gevolgen ervan. De opties kunnen immers heel uiteenlopend zijn: van helemaal niets doen tot ingrijpende operaties.

Maar keren we even terug naar een willekeurige vrouw die genetisch voorbeschikt is in ons land: heeft die echt een vrije keuze? Zijn de keuzes ook financieel even goed te dragen? Daar is het antwoord negatief. De tegemoetkoming van het RIZIV is aanzienlijk, maar toch moeten vrouwen tot 3.000 euro opleggen voor het geheel van de reconstructie. Er is al een weg afgelegd, mede onder druk van strijdlustige chirurgen, zoals professor Marie-Rose Christiaens die het al jaren opneemt voor deze vrouwen. Vaak niet toevallig mannen moest ze ervan overtuigen dat een preventieve borstamputatie helemaal geen wrede maar een humane beslissing is.

Maar toch blijft er dus een opleg voor de patiënten om hun buik - waar het lichaams-eigen weefsel wordt uitgehaald - ook terug in de plooi te leggen. Ook gebeurt het dat sommige artsen opzien tegen de langdurige ingreep om met eigen lichaamsmateriaal een reconstructie uit te voeren en daarom eerder prothesen aanbevelen omdat die sneller en makkelijker te plaatsen zijn. Ook patiënten met een hospitalisatieverzekering zijn er meestal aan voor de moeite: die betalen vaak geen preventieve ingrepen terug (wel 'behandelingen'). Er is dus nog werk aan de winkel om op dit vlak volledige transparantie te creëren. Het is daarom aangewezen dat er voor deze preventieve borstamputatie een aparte code (nomenclatuurnummer) komt. Dit laat toe dat we zullen weten hoeveel vrouwen in ons een land een preventieve borstresectie laten doen. Het laat ook toe de nodige kwaliteitsbewaking te doen, zoals een goede voorafgaande genetische counseling die hieraan moet gekoppeld worden. Tot slot willen we hier aanstippen dat de hierboven geschetste financiële opleg ook geldt voor vrouwen die een borstamputatie ondergaan omwille van borstkanker.

Eigen nomenclatuurnummer
Het gevaar bestaat dat de Jolie-hype even snel overwaait als ze kwam en dat voor de vrouwen die voor een moeilijke keuze staan er financiële drempels blijven bestaan. Het feit dat vrouwen zo openlijk vertellen over deze ingreep bewijst dat het helemaal geen overdreven optie is, ingelepeld door de artsen, noch een luxekeuze is, maar een valabel alternatief waar zelfstandige patiënten zelf voor kiezen. Het is aan de overheid om deze ingreep volledig transparant te maken: geef het een eigen code, zodat ze gekoppeld kan worden aan kwaliteitsvereisten. Het draagvlak bestaat ook om deze ingreep volledig terug te betalen. Deze verhalen, zoals ook het verhaal van Victor en zijn zeldzame ziekte, zijn leerrijk. De publieke opinie steunt een terugbetaling, ook als het duur is, voor situaties die ernstig zijn. De overheid en de ziekteverzekeraars moeten dan wel keuzes maken. De ruimte is er, want er gebeuren nog al te veel overbodige diagnostische en therapeutische handelingen waar kan in gesnoeid worden, om nog niet te spreken over de terugbetaling van alternatieve geneeswijzen. De ziekteverzekering moet dienen voor problemen die er echt toe doen en voor behandelingen die bewezen hebben te werken.

De Morgen - 16 mei 2013

Eigen mening:
Ik sluit mij aan bij dit artikel. Ik vind niet dat een preventieve borstamputatie een luxe ingreep genoemd kan worden. Als je drager bent van het borstkankergen en hierdoor een kans van 87% hebt om borstkanker te krijgen, vind ik dat het woordje preventief bijna overbodig is bij deze ingreep. Ik vind ook niet dat een halfjaarlijkse controle een evenwaardig alternatief is. Men kan een tumor zo wel tijdig opsporen en behandelen. Maar hoe het is om te leven met het idee dat je kans op kanker zo groot is en de behandelingen die je moet doorstaan als er toch kanker vastgesteld wordt, mag je niet onderschatten. Ik vind het een goed idee om terugbetaling van overbodige diagnostische en therapeutische behandelingen terug te schroeven, zodat er geld vrijkomt voor volgens mij zeer nuttige ingrepen (met reconstructie) mogelijk te maken voor alle vrouwen.
Daarnaast vind ik het zeer goed dat Angelina Jolie zo openlijk met haar verhaal naar buiten komt. Over borstamputatie en 'zich vrouw voelen' bestaan nog steeds zoveel vooroordelen. Hopelijk kan Angelina een inspiratie zijn voor veel vrouwen die al een amputatie hebben gehad of de keuze nog moeten maken.