Vrienden op Facebook maken ons ongelukkig


BRUSSEL - Nergens ter wereld gaat het er vrolijker aan toe dan op Facebook – en steeds meer mensen delen in die vreugde. Maar maken die facebookvrienden ons ook gelukkig?


‘Is er nog iets leuks gebeurd, Dries?', werpt Facebook mij toe. Goh, ik ben naar de kapper geweest en ben hét verhaal aan het schrijven. Kan slechter. Maar in vergelijking met Hendrik die in Londen zit, Lore die naar Delhi vliegt, Bram die jarig is en de talloze vrienden die wel van de sneeuwpret konden genieten, valt het nogal tegen.

Niets dan gelukkige vrienden, zo lijkt het. Maar maken die vrienden ons gelukkig?

De economen John Helliwell en Haifang Huang hebben er een hard hoofd in. De twee onderzoekers gingen aan de slag met de Happiness Monitor, een enquête afgenomen bij meer dan vijfduizend Canadezen. Daarin geven respondenten zelf aan hoe gelukkig ze zijn, op een schaal van nul tot tien.

Uit een vergelijking van die vijfduizend Canadezen blijkt dat – in volgorde van bijdrage aan het geluk – werk, een partner, geld, vrijwilligerswerk en sport ons gelukkig maken. Ouderdom maakt ons ongelukkig, toch tot op een zekere leeftijd. Tot het veertigste levensjaar worden we elk jaar ongelukkiger, daarna worden we opnieuw gelukkiger met de jaren.

Ook vrienden maken gelukkig, tenminste als het vrienden in het echte leven zijn. Wie tussen de tien en twintig vrienden heeft, is 0,29 punten (op een schaal van nul tot tien) gelukkiger dan wie minder dan tien vrienden heeft. Om eenzelfde gelukstoename te bekomen, zou het loon moeten verdubbelen.

Meer vrienden op sociale netwerken maken ons niet gelukkig, integendeel. Wie een facebookaccount opent, is meteen 0,15 gelukspunten kwijt. En hoe meer onlinevrienden iemand heeft, hoe ongelukkiger we worden. Een verdubbeling van het aantal onlinevrienden maakt even ongelukkig als een loonsvermindering van tien procent.

Hoezo, Facebook niet leuk? Waarom heeft Facebook dan zoveel gebruikers? Sinds oktober telt de socialenetwerksite meer dan een miljard gebruikers. Die hebben, volgens cijfers die Facebook gisteren bekendmaakte, elk 240 foto's geüpload en elk met meer dan duizend vrienden en organisaties contact gelegd.

In België zijn er volgens ComScore 5.086.000 unieke facebookgebruikers. Dat zijn er weliswaar 75.000 minder dan zes maanden geleden, maar het betekent wel dat vier op de vijf internetgebruikers een facebookaccount hebben.


Lekkende ballon

Kunnen die vijf miljoen gebruikers zich dan zo vergissen? Houden we er dan toch niet van om ons leven te delen en daarvoor ook nog eens met vind-ik-leukjes beloond te worden? Vinden we die aandacht dan niet stiekem plezant?

‘Facebookvrienden zijn de aangename blaasbalg onder ons almaar leeglopende ego', stelt socioloog Koen Damhuis in zijn boek De virtuele spiegel . ‘Ons zelfbeeld kan je volgens filosoof Alain de Botton zien als een “lekkende ballon die voortdurend liefde van buitenaf nodig heeft om opgeblazen te blijven en gevoelig is voor de kleinste speldenprikjes”'. Met elk vind-ik-leuk-complimentje wordt ons zelfbeeld dus telkens een beetje opgepompt.

Maar het probleem is dat we daar geen genoegen mee nemen. Dat wist ook de Franse filosoof Montesquieu al. ‘Indien we alleen gelukkig wilden zijn, zou dit eenvoudig blijken. Maar we willen gelukkiger zijn dan anderen, wat bijna altijd moeilijk is omdat we anderen gelukkiger wanen dan ze daadwerkelijk zijn.' En laat Facebook het overschatten van andermans geluk nog een pak erger maken. Op de sociale netwerksite laat iedereen de betere versie van zichzelf zien. Iedereen is grappig, iedereen maakt verre reizen en het lijkt iedereen voor de wind te gaan. ‘Vergelijk het met het realityprogramma Big Brother', zegt Damhuis vanuit Parijs, waar hij politieke sociologie studeert. ‘Dat is de eindeloze leegheid, maar doordat er maar dertig minuten uitgezonden wordt, lijkt er van alles te gebeuren.' Ook op Facebook tonen we alleen die dertig minuten van ons leven.

Onderzoek van sociologen Hui-Tzu Grace Chou en Nicolas Edge bij 425 studenten toont aan dat door Facebook het gras aan de overkant nog groener wordt. Hoe actiever een student op Facebook, hoe sterker hij overtuigd is dat andere mensen gelukkiger zijn dan hijzelf. Met de minuten die aan Facebook besteed werden, steeg ook de kans dat ze de stelling ‘het leven is niet eerlijk' voor waar aannamen. En hoe langer iemand gebruiker is van Facebook, hoe sterker de afgunst – alsof Facebook ons langzaam besmet.


Minder pompeus

Moeten we dan met zijn allen Facebook vaarwel kussen? Damhuis denkt van niet. ‘Dat zou sociale zelfmoord zijn.' Facebook heeft immers een aantal nutsfuncties overgenomen. Wie niet op Facebook zit, krijgt misschien ook de uitnodigingen niet meer voor feestjes in het echte leven.'

‘Maar we kunnen er wel anders mee omgaan', stelt Damhuis. ‘De Marokkaanse-Israëlische sociologe Eva Illouz toonde aan dat de vruchtbaarste online dates die zijn waarbij we ons niet overprijzen, maar onderprijzen. Alleen zo loopt een ontmoeting in real life niet uit op een ontgoocheling, maar op een wederzijdse verrassing.'

Ook op Facebook doen we er goed aan om ons niet per se beter voor te stellen dan we zijn. ‘Ik denk dat we ons minder pompeus en dus normaler moeten voordoen', besluit Damhuis.

En we zouden wat vaker echte vrienden kunnen opzoeken. ‘Want het verschil tussen echte vrienden en virtuele vrienden is dat we bij echte vrienden wél de schaduwkanten zien.'

Dat maakt het gras een tikkeltje minder groen aan de overkant – en ons geluksbeeld een tikkeltje realistischer.


DS, 16-01-2013 (Dries De Smet)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB