PvdA heeft het liberale mens- en maatschappijbeeld overgenomen


Nu het kabinet Rutte II is aangetreden, dreigen we te vergeten hoeveel maatschappelijke weerstand en morele weerzin het kabinet-Rutte I opriep bij zijn aantreden in 2010. Rutte I zette niets minder dan een regime change in: een fundamenteel veranderde kijk op de verhouding tussen overheid en samenleving is omgezet in beleid, wetgeving en recht. In naam van de 'eigen verantwoordelijkheid' van de 'hardwerkende' (lees: meest verdienende) Nederlander wordt de overheid steeds verder ontmanteld.


De niet-hardwerkende Nederlander wordt in toenemende mate als profiteur gezien. Denk aan de criminalisering van asielzoekers en uitkeringsgerechtigden en aan de 'privatisering' van de financiering van kunsten, wetenschap en omroep. Ten slotte worden ook de overheid en de politiek zelf gezien als parasitair op de vrije markt van onderling concurrerende individuen en samenlevingen. De overheid is als hoeder van sociale rechtvaardigheid in het geding.

Tijdens de campagne gaf Diederik Samsom aan een einde te willen maken aan twee jaar 'rechts rotbeleid' en 'rancuneus revanchisme'. Niettemin werd na de verkiezingen met de informateurs Wouter Bos en Henk Kamp - vertrouwelingen van de politieke hoofdrolspelers - ingezet op een PvdA/VVD-kabinet. Om het slagen van de formatie te garanderen, werd besloten 'elkaar wat te gunnen'. Als de één op een beleidsterrein 80 procent kreeg, mocht de ander 20 procent claimen. Door voor een wiskundige maatstaf te kiezen, werd het maken van een gezamenlijke politieke afweging op waarden omzeild.

Dit cynisme van de 'gunconstructie' van Rutte II lijkt regelrecht overgenomen van de 'gedoogconstructie' van Rutte I. Waar CDA en VVD hun handen in onschuld wasten door te wijzen naar hun 'gedoogpartner', kunnen PvdA en VVD wijzen naar hun 'gunpartner'.


Continuïteit

Wie de regeerakkoorden van Rutte I en II naast elkaar legt, ziet de continuïteit. Het rigide bezuinigingsbeleid van Rutte I (18 miljard) en het daaropvolgende Lenteakkoord (12 miljard) wordt door Rutte II onverkort voortgezet (16 miljard). Pleitte de PvdA aanvankelijk voor een soepeler omgang met de Europese begrotingsregels, met dit akkoord heeft zij zich er volledig aan gecommitteerd. In feite heeft zij daarmee alles al uit handen gegeven.

Het streven naar een 'kleine overheid' wordt gehandhaafd. Zo is de verkleining van het aantal ministers en ministeries niet teruggedraaid. Omdat veiligheid en rechtsstaat vaak op gespannen voet met elkaar staan, had de overheveling van de politie van Binnenlandse Zaken naar Justitie en de herdoping van dit laatste departement tot Veiligheid en Justitie ongedaan moeten worden gemaakt.

Op het gebied van strafrecht en vreemdelingenrecht kunnen VVD- bewindslieden Opstelten en Teeven hun harde lijn voortzetten. Dat ook de PvdA zich nu heeft gecommitteerd aan de door Rutte I al beoogde strafbaarstelling van illegaliteit, is een dieptepunt.

Wat de 'hervorming' van de verzorgingsstaat betreft, werden onder Rutte I nog veel ingrepen tegengehouden door de PVV. Het is de PvdA die nu de bescherming tegen ontslag gaat afbreken, de WW-duur fors verkort, de hoogte van de WW-uitkering verlaagt en de AOW-leeftijd sneller laat oplopen dan in het Lenteakkoord.

De cynische conclusie is dat de verzorgingsstaat op deze terreinen in betere handen was bij de PVV, terwijl de PvdA wat de rechtsstaat betreft nauwelijks verbetering laat zien ten opzichte van de PVV.


Smalle marges

Tijdens zijn congrestoespraak kondigde PvdA-vice-premier Asscher aan dat hij gebruik wil maken van 'de smalle marges van de politiek'. Je dient dan echter wel een antwoord te hebben op de vraag naar welk regime je stapsgewijs wilt toewerken, welke collectieve arrangementen je wenselijk acht voor het realiseren van sociale rechtvaardigheid.

Niet het liberale mensbeeld van de concurrerende mens, maar de erkenning dat mensen van nature schatplichtig zijn aan elkaar dient daarbij het vertrekpunt te vormen.

De PvdA heeft de periode-Bos, waarin zij zich steeds verder conformeerde aan het liberale mens- en maatschappijbeeld, nog niet afgesloten. Een eerlijke confrontatie daarmee dient snel plaats te vinden, juist nu sociaal-democratische waarden als bestaanszekerheid, verheffing, betekenisvolle arbeid en solidariteit door dit, mede door de PvdA gedragen, kabinet zó onder druk komen te staan.


Trouw, 12-12-2012 (Wout Cornelissen)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB