Strijd om controle internet verhardt


Zou je Vladimir Poetin de sleutels van het web toevertrouwen? De Engelse krant The Guardian zette de kwestie dit weekend meteen stevig neer. De Amerikaan Vint Cerf, een van de grondleggers van het internet, deed daar in een gesprek met Europese journalisten een paar dagen later nog een schepje bovenop. Volgens hem is de vrijheid van meningsuiting in het geding.


Aanleiding voor deze grote woorden is een bijeenkomst van een VN-organisatie die bij maar weinigen een belletje zal doen rinkelen: de International Telecommunication Union (ITU). De komende week buigen in Doebai diplomaten van 193 landen zich over aanpassingen van de technische afspraken over telefoon, radio en televisie. De laatste keer dat de regels werden aangepast, was in 1988. Internet bestond toen wel, maar was nog klein. In de afspraken komt internet niet voor.

Dat zou kunnen veranderen. Internet is grotendeels zonder overheidsbemoeienis ontstaan, maar naarmate zijn invloed en betekenis groeit wordt ook de controle erover belangrijker. Marietje Schaake, Europarlementariër voor D66, wijst naar Rusland, waar onlangs een wet van kracht werd die de regering de mogelijkheid biedt websites te blokkeren en al het internetverkeer te monitoren. Officieel bedoeld om bijvoorbeeld kinderen te beschermen tegen porno, kan ze ook gebruikt worden om de staat onwelkome websites te laten blokkeren.

"En in China zijn tienduizenden, zo niet honderdduizenden mensen dagelijks bezig met het filteren van informatie. Als je daar in een zoekmachine Tiananmen Square intoetst, krijg je nul resultaten. Activisten vinden daar wel hun manieren op. Dan praten ze op de Chinese variant van Twitter over een tennispartij, terwijl ze in werkelijkheid een debat voeren over politiek. Het is een kat- en muisspel, dat verhardt naarmate het belang van internet groter wordt," aldus Schaake.

Vandaar dat onder meer Rusland en China nu de ITU willen gebruiken om ook internationaal afspraken te maken om internet in regels te vangen. Althans daar lijkt het op, want officieel zijn de voorstellen die de verschillende delegaties op tafel hebben gelegd geheim. Wat er onder meer via de site WCITLeaks naar buiten is gekomen, is echter reden tot zorg, zegt zowel Vint Cerf, "vader van internet", vanuit Washington, als Schaake, pleitbezorger voor digitale vrijheid, vanuit Brussel.

De Nederlandse en de Amerikaan formuleren het op vrijwel identieke wijze. Rusland wil de ITU gebruiken om de eigen wetgeving tot internationale norm te verheffen. Schaake: "Onder het mom van cyberveiligheid wil het land onderdrukking en censuur legitimeren." Cerf, tegenwoordig 'chief Internet Evangelist' van Google, spreekt van een dekmantel om de vrijheid van meningsuiting aan te tasten. Schaake: "Ze proberen via de ITU een soort goedkeuringsstempel te krijgen voor hun huidige beleid. Daarmee bieden ze andere landen een platform hetzelfde te doen. Je kunt ze daar dan nauwelijks op aanspreken, omdat ze zullen zeggen dat er toch internationale afspraken over zijn."

Gelukkig, constateert Schaake, is er de laatste weken een soort 'hype' ontstaan rond de ITU. Aanvankelijk, zo constateerde ze ook in haar eigen omgeving, was het lastig om politici geïnteresseerd te krijgen in wat er in Doebai op tafel ligt. "Het is op het eerste gezicht heel technisch, ingewikkeld, het schrikt mensen af." Een resolutie van het Europees Parlement veroordeelde de ondoorzichtigheid van de besprekingen in de ITU en riep de 27 lidstaten die wel apart maar niet als EU bij de ITU vertegenwoordigd zijn, op haar zaak te letten.

De VS onderschreven 'internetvrijheid' als groot goed. Of dat genoeg is, is onduidelijk. Cerf is niet gerustgesteld door uitspraken van ITU-medewerkers dat er geen reden is voor paniek. Schaake: "Door de opkomst van nieuwe economieën en nieuwe machten verandert de dynamiek in deze organisaties. Voor ons is digitale vrijheid een kwestie van mensenrechten, maar die worden niet meer zo universeel ondersteund, we worden overvleugeld. Extra reden tot zorg is dat China landen in Afrika onder druk zet. Natuurlijk moeten we over internet praten, maar niet alleen met overheden. De ITU is niet het platform om bindende afspraken af te dwingen."


Geen centraal 'gezag'

Internet vindt zijn oorsprong in de VS waar in de jaren zestig wetenschappers en militairen manieren zochten om computers met elkaar te laten communiceren. Vervolgens heeft het systeem zich ontwikkeld tot een netwerk zonder centraal 'gezag', al zijn er wel diverse technische organisaties die gaan over de infrastructuur en het beheer. Een daarvan is Icann, de Internet Corporation for Assigned Names and Numbers, die verantwoordelijk is voor het toewijzen van do-meinnamen en distributie van IP-adressen, het telefoonboek van internet. Aanvankelijk was dit beheer in handen van de Amerikaanse overheid, maar het werd in 1998 overgedragen aan Icann dat in Los Angeles is gevestigd.


Trouw, 30-11-2012 (Nicole Lucas)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB